BAKI, 3 iyun — Sputnik, Dinara Kurmanova. Məşhur rusiyalı teleaparıcı, Jadkeviç adına Moskva şəhər kliniki xəstəxanasının baş həkimi, koronavirus situasiyasının monitorinqi üzrə informasiya mərkəzinin nümayəndəsi Aleksandr Myasnikov xüsusi onlayn videokörpü zamanı Sputnik-ə koronavirusun əslində necə inkişaf etməsi və postsovet ölkələrinin İtaliya, İspaniya və ABŞ-ın yaşadığı faciələri təkrarlamamasının səbəbləri haqda danışıb.
BSG koronavirusdan qoruyurmu?
Bir çox alim və həkimləri bir fakt təəccübləndirir: keçmiş SSRİ-yə daxil olan ölkələrin əksəriyyətində bütün dünya ilə müqayisə etdikdə ölənlərin sayı xeyli azdır. Coronavirus-monitior.ru servisinin iyunun 1-nə olan məlumatına görə, bunlarda ölüm göstəricisi, məsələn, Özbəkistanda 0.4%-dən Litvadakı 4.23%-dək dəyişir. Ancaq eyni zamanda İtaliya və Böyük Britaniyada ölüm göstəricisi 14%, Fransada – 15%, Belçikada 16%-dir. Aleksandr Myasnikov yaranan situasiyanı “sovet möcüzəsi” adlandırır.
“Siyasətçilər, adlı-sanlı həkimlər hazırda bundan baş çıxarmağa çalışır, keçmiş SSRİ ölkələrinə baxırlar, - Myasnikov deyib. – Bu, məhz sovet möcüzəsidir. Ağır xəstə və ölənlərin sayı epidemiyanın gerçək durumunu sərgiləyir. Keçmiş SSRİ-yə daxil olan bütün ölkələrdə isə ölüm sayı qat-qat azdır. Bunun niyə belə olduğunu anlamaq lazımdır. Ola bilsin, bu, BSG peyvəndidir (SSRİ-də kütləvi olaraq tətbiq edilən vərəm əleyhinə peyvənd – red.), yeri gəlmişkən, artıq tədqiqatlar da var – amerikalılar kiçik qrup insanlara BSG vurmağa başlayıblar. Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı da deyir: “Ola bilər ki, bu, BSG üzərində möhkəmlənmiş immun sisteminə görə belədir, amma hələlik tövsiyə etməyə tələsmirik”.
Myasnikov eləcə də ehtimal edib ki, postsovet ölkələrin əhalisinin koronavirusa dayanıqlılığı keçmişdə vərəmə yüksək yoluxma səviyyəsi ilə izah oluna bilər.
“Bəzi alimlər ehtiyatla güman edirlər ki, latent vərəmin belə geniş yayılması immun sisteminin bu cür dəyişməsinə gətirib çıxarıb, indi də koronavirus böyük müqavimətlə rastlaşıb, – deyə mütəxəssis dəqiqləşdirir. – Amma biz rusların, belarusların, ukraynalıların, qazaxların amerikalılar, fransızlar və ya italyanlardan 10 dəfə az ölməsi faktına sadəcə göz yuma bilmərik. Bunu araşdırmaq gərəkdir”.
Karantin nəyə lazımdır?
Belə bir səhv fikir var: karantin koronavirus və ya hər-hansı digər xəstəliyi birdəfəlik məhv edə bilər.
“Biz niyə karantin elan edirik? Ona görə ki, insanların hamısı birdən xəstələnib səhiyyə sistemini bir anda çökdürməsin, - deyə Myasnikov izah edir. – O zaman xəstəxanalar, təcili yardım boğulacaqlar, insanlar nəinki COVID-19-dan, həmçinin infarkt, insult, tibbi yardım göstərilməməsi səbəbindən ölməyə başlayarlar. Ona görə hər bir dövlət özünün səhiyyə sisteminin öhdəsindən gələ biləcəyi model qurur. Karantin sağalda bilməz, ancaq o, artım əyrisini yavaşıda bilər, yəni insanlar tədricən xəstələndiklərindən kömək almağa imkanları olar. Karantin – hesablamalar və davranış modelidir.
Belarus təcrübəsi
Məlumdur ki, Belarusla İsveç yeganə ölkələrdir ki, karantin təcrübəsindən imtina etdi. Ancaq Aleksandr Myasnikovun sözlərinə görə, Belarusda qeyri-adi heç nə baş vermir.
“Hər bir ölkə riyazi hesablamalardan çıxış edirdi. Uğurlu və uğursuz ssenariləri hesabladılar, mümkün iqitsadi itkiləri və sairəni nəzərdən keçirdilər. Belarusda səhiyyə sistemi əvvəlki, sovet vaxtındakı kimidir, orada infeksion xəstəxanalar, infeksionist həkimlər var. Bu, Aleksandr Lukaşenkonun: “Bilirsiniz, nə var? Mən risk edəcəyəm” qərarı deyil, hesablamaların nəticəsidir. O səviyyə deyil. Burada hər şey hesablanıb. Belarusun təxminləri özünü doğrultdu. Sovet möcüzəsi bizim hamımızda effektli oldu”.
Koronavirus əslində necə yayılır?
Myasnikov hər xəstənin daha üç nəfəri, onların da daha üçünü yoluxdurması nəzəriyyəsini inkar edir. Həkimin sözlərinə görə, istənilən virus infeksiyası aktiv yayılmağa başladıqdan 1,5-2 ay sonra yoxa çıxır.
Mütəxəssis 1918-ci ildə yayılmış və ilk aylarda 30 milyon insanın həyatına son qoymuş “ispan” qripini misal çəkir.
“Yeni virus heyvandan insana keçən zaman aqressiv olur. O, “acıqlı”, yad olduğundan insanları öldürür, ancaq hər dəfə insanlar sağaldıqca virus da zəifləyir. Siz bir virusu nəfəsinizə çəkirsiniz, sizin kötükçəniz isə artıq bir başqa virusu nəfəsi ilə bayıra itələyir, yəni sonuncu xeyli zəif olur. O, başqa insana keçib, həmin adam da onu zəiflədib. Bilirsiniz, bu, dalğaya oxşayır: sahilə vurur, mehmanxananı dağıdır, ağacları kökündən çıxarır, sonra isə zəifləyir və gölməçəyə çevrilir. İnfeksiya da onun kimidir: əvvəl şahə qalxır, sonra da sönür”, - həkim deyir.
Tanınmış mütəxəssis əmindir: nə qəsər çox insan koronavirusa yoluxsa, bu virus bir o qədər yoluxdurma qabiliyyətini itirəcək. Özü də onun ikinci dalğası birinci kimi güclü olmayacaq.
“Hər il dalğalar olacaq, - Myasnikov deyir. – İnsan koronaviruslarının sayı beş idi. İndi altı oldu. Nə olsun bəs? Hələ başqa infeksiyalar, viruslar, qriplər də olacaq – onları heç kim ləğv etməyib. Bugünkü koronavirus – bizə yanvarda gələn virus deyil artıq. O, milyonlarla insanın ələyindən keçib və hər yeni insanla onun təhlükə dərəcəsi azalır”.
Xəstələnənləri saymaq niyə mənasızdır?
Yoluxanların qorxuducu dərəcədə böyük sayına Myasnikov xüsusi diqqət çəkib. Onun fikrincə, əslində yalnız yoluxanların sayına görə nəticə çıxarmaq elə də düzgün addım deyil.
“Biz bu rəqəmləri, beş-altı milyonu səsləndiririk, vurğulayırıq. Bunlar sadəcə testləri müsbət çıxmış insanlardır. Əslində isə onların sayı onlarla dəfə çoxdur. Gəlin onda adi sətəlcəmi də sayaq: o, hər il dünyada 3 milyondan çox adamı öldürür. Biz yanvardan bəri nə sayırıq? Real olaraq xəstə adamlar – iki həftə bundan əvvəl xəstələnənlərdir. Qalanları çoxdan sağalıblar, işlərinə, öfislərinə qayıdıblar. Ölüm sayına istiqamətlənmək lazımdır, amma burada da düzən yoxdur”.
Myasnikovun sözlərinə görə, yalnız Rusiyada koronavirusdan ölənlərin hamısının (100%) meyitləri yarılır, ona görə də dünya üzrə rəqəmlər istənilən halda qeyri-dəqiq olur. Bu il məhz koronavirusun neçə adam öldürdüyünü dəqiq demək mümkün deyil.
“Qərbdə aprelin 21-dək heç kim koronavirusdan ölənlərin meyitini yarmırdı ki, həkimlər yoluxmasınlar, - mütəxəssis izah edir. – 17 min insan müqabilində Almaniyada cəmi 60, İtaliyada 50 yarılma olub. Amerikada isə meyitləri ümumiyyətlə yarmır, kompüter tomoqrafiyası edirdilər”.
