İradə Cəlilova, Sputnik Azərbaycan
BAKI, 18 fevral — Sputnik. Hər hansı şirkət su təchizatı və tullantı suların axıdılması ilə bağlı layihələr həyata keçirərkən onların ətraf mühitə təsirinin qiymətləndirilməsini aparmalı və ekoloji ekspertizanın müsbət rəyi olduğu təqdirdə həmin qurğuların işləməsinə icazə verilməlidir.
Bu məsələ Nazirlər Kabinetinin 2014-cü il 17 iyul tarixli 262 nömrəli Qərarı ilə təsdiq edilmiş "Sudan istifadə Qaydaları"nda dəyişiklik edilməsi barədə qərarında əksini tapıb.
Qərara əsasən həmçinin tullantı sulların tənzimlənməsi və təkrar istifadəsi üzrə layihələr də müvafiq ekoloji ekspertizadan keçirilməlidir.
Ehtimal edilir ki, bu qərar ölkədə ekoloji durumun yaxşılaşdırılmasına, ətraf mühitin daha səmərəli qorunmasına, ekoloji siyasətin beynəlxalq standartlara uyğunlaşdırılmasına təkan verəcək.
Dövlət Ekspertiza İdarəsinin rəisi Mirsalam Qənbərov Sputnik Azərbaycan-a açıqlamasında bildirib ki, verilən qərar sırf ətraf mühitə təsirin qiymətləndirilməsi haqqında qanundan irəli gələn məsələlərin həllini, ətraf mühitə təsirin qiymətləndirilməsində müsbət rəyi olan fəaliyyəti tənzimləyir.
Onun sözlərinə görə, hazırda ölkədə su qıtlığının olduğu danılmazdır və bu, Azərbaycandan da yan keçmir:
"Bu gün dünya su təchizatı, su problemi ilə qarşı-qarşıyadır. Bu da Azərbaycana müəyyən işarə verir. Son illər Azərbaycanda da su qıtlığı müşahidə edilir. Azərbaycan Cənubi Qafqazda ən kiçik tutuma malikdir. Bizim çaylarımız Ermənistanda, Gürcüstanda formalaşaraq gəlir".
Mütəxəssis hesab edir ki, bu səbəbdən də istehsalatda və məişətdə yaranan tullantı sularının təmizlənərək, yenidən istifadəyə verilmsi gündəmə gəlir.
Belə ki, istehsalat və məişət tullantı sularının təmizlənməsi və onların təkrar istifadəsi sahəsində ətraf mühitə təsirinin qiymətlndirilməsinin parametrləri, detalları orada tələb edilən müəyyən amillər Ekologiya və Təbii Sərvətlər Nazirlyinin ekspert qrupu tərəfindən qiymətləndirilir.
O, qeyd edib ki, istehsalat və məişət tullantı sularının təmizlənməsi və təkrar istifadəsi sahəsində mövcud qurğu və avadanlıq varsa, yeni bərpa olunan sahələr əlavə olunursa və bunun texnologiyasında, tullantı suyunun kəmiyyət-keyfiyyət göstəricilərində dəyişiklik yoxdursa, o zaman ƏMTQ (ətraf mühitə təsirin qiymətləndirilməsi) sənədinin hazırlanması tələb olunmur.
Ancaq obyektlər mövcuddursa, yenidənqurma işləri nəticəsində istehsalat zərurəti olaraq, müəyyən qurğular əlavə olunarsa, onun parametrlərinə fiziki, kimyəvi göstəricilərinə təsiri varsa, artıq bu layihə üçün ƏMTQ sənədinin tərtib edilməsinə ehtiyac duyulur.
"Ancaq ƏMTQ sənədinin hazırlanmasına ehtiyac duyulmasa, belə ekoloji normativ sənədlər tələb edilir. Bura tullantı mənbələrinin inventarizasiyası, buraxıla bilən axıntı həddi normativ layihəsi və ekoloji pasport daxildir. Hər iki istiqamətə bütün sənədlər şamil edilir. Yəni ƏMTQ sənədi işlənilsə də, işlənilməsə də, bu normativ sənədlər hökmən tətbiq edilməlidir", - deyə M.Qənbərov bildirib.
Onun sözlərinə görə, bu yanaşma verilən qərarın özəyini təşkil edir. Sözügedən sənəd daha sonra nazirliyin dövlət ekspertiziyasından keçib hüquqi status alır. Bu isə o deməkdir ki, obyektin ətraf mühitə təsirinin qiymətləndirilməsi sənədi var.
Eyni zamanda, bəhs etdiyimiz qərarla transsərhəd obyektlərin vəziyyəti də tənzimlənir. Belə ki, istehsalat və məişət tullantı sularının təmizlənməsi və təkrar istifadəsi üzrə obyektlərə dair ətraf mühitə təsirin qiymətləndirilməsi həyata keçirilərkən, əgər transsərhəd hədd müəyyən edilirsə (məsələn, hər hansı zavod və layihə elə bir yerə yerləşir ki, onun ətraf mühit normaları qonşu dövlətin suyuna, havasına, torpağına təsir göstərir) o zaman bu obyektin transsərhəd təsiri ilə bağlı məsələləri müvafiq qaydada Azərbaycanın qoşulduğu beynəlxalq müqavilələrə uyğun olaraq həyata keçirilir.
Qənbərov bildirib ki, bəzi qurumlar su qıtlığı görmədiyi üçün istehsalat və tullantı sularının təmizlənmiş hissəsindən istifadə etmir. Su qıtlığı yaranırsa, hər bir müəssisə və təşkilat özünün formalaşdırdığı tullantı sularını təmizləyib ondan maksimum şəkildə öz məqsədləri üçün istifadə edə bilər.
"Çirkab sularının təmizlənməsi o həddə qədər olmalıdır ki, başqalarının maraqlarına toxunmasın. Məsələn, su tutarlarında sular təmizlənmədən Xəzər dənizinə, göllərə çirkli halda axıdılanda, bu, artıq bizim maraqlarımıza toxunur. Sular Nazirlər Kabinetinin qərarı və Ekologiya və Təbii Sərvətlər Nazirliyi tərəfindən yoxlanılaraq müəyyən edilmiş hədd səviyyəsinə qədər təmizlənməlidir. Çirklilik səviyyəsi norma daxilində olmalıdır. Su elə səviyyədə təmizlənməlidir ki, o sudan qidalanan balıqdan insanlar istifadə edən zaman zəhərlənməsin", - deyən
idarə rəisinin sözlərinə görə, bu proses "Azərsu" ASC tərəfindən həyata keçirilir və su hövzələrinin qorunması ilə bağlıdır.
"Tutaq ki, 1000 kub su alınır, ondan texnoloji, suvarma və içmə məqsədi ilə istifadə edilir. Bu zaman sual olunur ki, bu suyun nə qədəri təkrar istifadə edilə bilər? Həmin suyu təmizləyib istifadə etmək, yaxud da aşağı qiymətlə başqasına satmaq mümkündür", - deyə Qənbərov bildirib.
O, həmçinin qeyd edib ki, məişət sularının təmizlənməsi "Azərsu" ASC və kanalizasiyaya çıxışı olmayan, tullantı sularını formalaşdıran fiziki və hüquqi şəxslər tərəfindən həyata keçirilir.
"Biz o şəxslərin qarşısında şərt qoyuruq: bu suyu elə təmizlə ki, su hövzəsi onu qəbul etmək səviyyəsində olsun. Yəni, daha istehsalatda formalaşan suları hara gəldi atmaq mümkün olmayacaq. Bu suların axıdılacağı su hövzələri üçün kriteriya və tələblər var. Su tələblərə uyğun təmizləndikdən sonra onun hara axıdılacağı barədə məlumat veriləcək", - deyə idarə rəisi fikrini tamamlayıb.
