İlham Mustafa, Sputnik Azərbaycan
BAKI, 23 sentyabr — Sputnik. Ərazi qarış-qarış gəzilir, təhlükə duyulduqda işarələnir. Bütün bunlar zərgər dəqiqliyi ilə icra olunur. Yol verilən xırda bir səhv ölümə bərabərdir. Burada çalışanlar ani diqqətsizlik ilə özünün və ətrafındakıların, ən yaxşı halda, şikəst ola biləcəklərini yaxşı dərk edirlər. Buna görə də minaaxtaran və partlamamış hərbi sursatın təmizlənməsi peşəsi dünyanın ən təhlükəli işləri arasında ön sırada durur. Ölkəmizdə dinc şəraitdə bu işləri 1998-ci ildə Prezident Heydər Əliyevin sərəncamı ilə yaradılmış Azərbaycan Ərazilərinin Minalardan Təmizlənməsi üzrə Milli Agentlik (ANAMA) həyata keçirir.
Agentliyin ən təhlükəli sahəsi Partlamamış Hərbi Sursatların Zərərsizləşdirilməsi qrupudur. (Explosive Ordinance Disposal - EOD). Mütəxəssislər bu sahəni minaaxtaranların işindən daha təhlükəli hesab edirlər. Sputnik Azərbaycan-ın bölgə müxbiri qrupun Ağstafada yerləşən mərkəzindəki iş prinsipi ilə tanış olub.
2003-cü ildə rayonun Saloğlu kəndi ərazisində yaradılan mərkəz ölkəmizin hərbi sursatla ən sıx çirklənmiş ərazisidir. Sovetlər dönəmində burada Qafqazdakı ən böyük silah-sursat bazası yerləşib və 1991-ci ildə bazanın qəfildən partlaması nəticəsində 40 milyon kvadrat metr ərazi partlamamış hərbi sursatla çirklənib.
ANAMA bölgəyə gəldikdən əvvəl və sonra baş verən proseslər barədə mərkəzin əməliyyat meneceri Mədəd Məmmədov danışır: “Anbarın partlamasından ANAMA bölgəyə gələnə qədər keçən 12 il ərzində səpələnmiş hərbi sursatla təmas nəticəsində 80 nəfərədək insan həyatını itirib. 100-dən artıq insan əlil olub. Biz bu ərazilərdə işə başlayandan bu rəqəm sürətlə aşağı düşməyə başladı və fəaliyyət göstərdiyimiz 16 ildə yalnız 1 nəfərin ölümü və 4 nəfərin xəsarət alması faktı qeydə alındı. Artıq uzun müddətdir, itki və xasərət sıfıra yaxınlaşıb”.
Bu günədək 600 mindən çox partlamamış hərbi sursat zərərsizləşdirildiyini bildirən M.Məmmədov qazanılan nailiyyətdə mütəmadi aparılan maarifləndirmə işlərinin rolunu da qeyd edir. Keçmiş döyüşçü peşəsinin təhlükəli tərəflərini önə çəkir.
“Bizim işdə səhv bir dəfə olur. İstər minaaxtaranlar, istər bölmə qrup rəhbərləri üçün məsuliyyət çox ağırdır. Nizam-intizam qaydalarında adi bir səhv hadisənin baş verməsini labüd edir. Buna görə hər hansı bir sursat aşkar etdikdə qarşımıza 3 sual qoyuruq - Bu nədir? Onunla necə davranacağıq? Nəticə nə olacaq? EOD qrupunun işçisi bu 3 suala cavab tapmadan ona müdaxilə etməməlidir. Özünü və ətrafdakıları qorumalıdır”, - deyə M.Məmmədov bildirir.
Təqaüddə olan zabit M.Məmmədov qrupun açıq şəraitdə partlamaq üçün atılmış, ancaq hansısa proses nəticəsində partlamamış sursatla təmasda olduğunu söyləyir: “Bu sursatlara həm atıldığı silah, həm insan amili təsir edib. Bu səbəbdən onların çıxarılması, daşınaraq yekun ərazidə məhv edilməsi bizimçün böyük riskə çevrilir. Hətta bəzi sursatlar var ki, silahdan atılmayıb, amma hər hansı kiçik təsirə məruz qaldıqda döyüş hazırlığı vəziyyətinə gəlir. Buna görə bəzən bütün təhlükəsizlik qaydalarına əməl edilsə də, partlayışdan qaçmaq mümkünsüz olur”.
Həmsöhbətimiz 12 il əvvəl mərkəzdə belə bir bədbəxt hadisənin baş verdiyini yada salır. Həmin vaxt ağır xəsarət alan Bəxtiyar Məmmədov Sputnik Azərbaycan-a bunları deyir: “Agentliyə 2006-cı ildə gəlmişəm. Təbii ki, işə məsuliyyətini və çətinliyini anlayıb başlamışam. Bir il sonra isə hadisə baş verdi. Yekun ərazidə partlamamış hərbi sursatı ləğvetmə prosesi zamanı mərmi iş yoldaşımın qucağında partladı. O, dünyasını dəyişdi, mənsə bir əlimi itirdim, ayaqlarıma qəlpələr doldu”.
B.Musayevə qəzadan sonra da ANAMA dəstək olub. O, hazırda mərkəzdə bağban kimi çalışır.
