İradə Cəlilova, Sputnik Azərbaycan
BAKI, 22 sentyabr — Sputnik. Bir neçə gün əvvəl Milli Məclisin Elm və Təhsil komitəsinin sədri İsa Həbibbəyli Azərbaycanda ali məktəb dərsliklərində problemlər olduğunu qeyd edib. O bildirib ki, xüsusən təbiət elmləri və riyaziyyat sahəsində tərcümə edilmiş, köhnəlmiş ədəbiyyatlardan istifadə olunur.
İ.Həbibbəylinin sözlərinə görə, ali məktəblərin bakalavriat səviyyəsi üçün müəyyən dərsliklər olsa da, magistratura səviyyəsi üzrə dərsliklərin hazırlanması prosesi çox ləng gedir. Bəzən magistraturada bakalavriat səviyyəsi üçün olan dərsliklərdən istifadə edilir. Magistratura üçün nəzərdə tutulan proqramlar bakalavriatın proqramlardan fərqlənmir. Halbuki, bu proqramlar bir-birindən xeyli fərqləndirilməlidir. Magistratura üçün dərsliklərin hazırlanması prioritet olmalıdır.
Sputnik Azərbaycan bu problemlə bağlı ekspertlərin rəylərini öyrənib.
Təhsil eksperti Şahlar Əsgərov Sputnik Azərbaycan-a açıqlamasında bildirib ki, akademiyada ali məktəb dərsliklərinin nəşr edilməsi üçün elmi potensial var. Bunu publisistika xətrinə yox, konkret çatışmazlıqlar əsasında həll etmək lazımdır.
"Mən hesab edirəm ki, universitetlərdə "Fizika" dərsliklərinə ehtiyac yoxdur. Akademiyada magistratura var. Onlar özləri bu dərslikləri yazsalar, bundan hamı istifadə edə bilər. Bu məsələni diskussiyaya çevirmək yox, konkret həll etmək lazımdır", - deyə Əsgərov bildirib.
Ekspert hesab edir ki, magistraturada dərsliyə heç ehtiyac yoxdur. Çünki bütün dünya kitabxanası magistraturanın dərsliyidir.
"Dil biliyi olan tələbələr üçün problem olmur. Xarici dil bilməyən tələbələr üçün isə dərsliyə ehtiyac var. Rus və ingilis dilində çox böyük dərsliklər var. Bakalavr səviyyəsində dərsliyə ehtiyac var, amma magistratura təhsilin son pilləsi olduğuna görə elmə yaxındır. Elmi ədəbiyyat isə həddən çoxdur. Bunu internetdə də tapmaq mümkündür", - deyə o, əlavə edib.
Təhsil eksperti Kamran Əsədov isə qeyd edib ki, bu gün ali məktəblərdə tələbələrin əsas problemi dərsliklərdir: "Özüm də dərsliklərlə bağlı hər il çətinlik çəkirəm, xüsusilə də sərbəst işləri yazmağın vaxtı gəlib çatanda. Hələ dərslik problemi azmış kimi müəllimlər də sovet dövründən qalma, kiril əlifbasıyla yazılmış kitabları məsləhət görürlər. Hansı ki, onlar da müasir dövrlə heç uyğunlaşmırlar. Bütün bunlar tələbənin oxumağa, öyrənməyə olan həvəsini öldürür".
K.Əsədov bildirir ki, ali məktəbdə müəllimlərin mühazirə mətnlərindən istifadə edirlər.
"Müəllimlər ədəbiyyat siyahısı kimi dərsliklərin adını yazdırırlar. Amma tələbələr mühazirələrlə kifayətlənirlər. Səbəb isə həmin dərsliklərin çox çətin tapılmasıdır. Ya tapılmır, ya da ki, olan materiallar rus dilindədir. Rus dilində olan dərsliklərin tərcüməsində problem olduğundan, tələbələr yetərli məlumatı əldə edə bilmir. Əlavə məlumat əldə etmək də bu dəqiqə müşkül məsələyə çevrilib. Texnologiyadan xəbərsiz keçmişin kitabları da tələbənin istəyi ilə tərs mütənasibdir. Latın qrafikasıyla yazılmış dərsliklərin isə əksəriyyəti tərcümələrdir. Həmin tərcümələrdə qrammatik səhvlərlə yanaşı, məna səhvləri də olur. Təəssüf ki, bu gün ali məktəblərdə dərsliklərin vəziyyəti ürəkaçan deyil", - deyə ekspert bildirib.
Əsədov onu da qeyd edib ki, mövcud qanunvericiliyə əsasən tədris planında göstərilən fənlər üzrə mütəxəssislər tərəfindən ali təhsil müəssisələrinin tələbələri üçün dərsliklər hazırlanmalıdır.
"Vaxtilə SSRİ Pedaqoji Elmlər Akademiyası tərəfindən hazırlanan kitablardan istifadə olunurdu. Bu kitablar sırf pedaqoji elmlər üçün hazırlanırdı, biz də onların tərcümə olunmuş variantından istifadə edirdik. SSRİ dağılandan sonra öz dərsliklərimizi yaratmağa başladıq. Ölkəmizdə də dərsliklər yaratmaq təcrübəsi demək olar ki, yox idi. Həmişə hazır alıb, tərcümə edirdik. Ona görə də bu gün dərslik bizim üçün problemli məsələyə çevrilib", - deyə Əsədov qeyd edib.
Onun fikrincə, Boloniya sisteminə qoşulmuş ölkələrdə dərslik problemi olmamalıdır: "Boloniya sisteminin əsas tələblərindən biri təhsil müəssisələrinin tədris-təlim materialları ilə təmin olunmasıdır. Amma bizim universitetlərin kitabxanaları əvvəlki kimi deyil. Ona görə də tələbələr çıxılmaz vəziyyətdə qalırlar. Müəllim tələbəyə tapşırıq verir və deyir ki, materialı haradan tapırsan tap. Ona görə də tələbələrin problemi artır. Bu gün bizdəki orta məktəb dərslikləri də ali məktəb dərsliklərinin ixtisar olunmuş formasıdır. Görün vəziyyət hansı həddə çatıb ki, magistraturanın dərslikləri bakalavriatın dərslikləri ilə eynidir. Sadəcə bəzi xırda dəyişikliklər var".
