Xalid Məmmədov, Sputnik Azərbaycan
BAKI, 24 iyul — Sputnik. Dövlət başçısı iyunun 27-də "Aqrar sahədə yeni subsidiya mexanizminin yaradılması haqqında" fərman imzalayıb və bu sənəd subsidiyaların fermerlərə vahid mexanizm vasitəsilə çatdırılmasını nəzərdə tutur.
Gələn ildən etibarən subsidiyalar Elektron Kənd Təsərrüfatı İnformasiya Sisteminin (EKTİS) altsistemi olan Subsidiya İnformasiya Sistemi vasitəsilə veriləcək. Bu sistemdə qeydiyyatdan keçməyən fermerlər subsidiya ala bilməyəcəklər.
Məsələ ilə bağlı Azərbaycan Dövlət İqtisad Universitetinin (UNEC) dosenti Qadir Bayramlı Sputnik Azərbaycan-a deyib ki, fermerlərin Elektron Kənd Təsərrüfatı İnformasiya Sistemində qeydiyyatdan keçməsi çox vacibdir: "Qeydiyyatdan keçmək üçün fermerlərin maarifləndirilməsinə ehtiyac var. Çünki bir çoxları bu məsələdən xəbərsizdir, bölgələrdəki fermerləri təşviq etmək lazımdır. Fermerlərin bir çoxu bu sahədə məlumatsızdır. Amma fermerlərin əksəriyyəti EKTİS-də qeydiyyatdan keçərsə, subsidiya almaları asanlaşacaq, vaxt itkisinin qarşısı alınacaq. Subsidiyalara ehtiyacı olan ən çox kənd təsərrüfatı sahəsidir və bu, obyektiv şəkildə fermerlərə verilirsə, bunun müsbət nəticələri olacaq. Ancaq alınan subsidiyalara da nəzarət olmalıdır, fermerlərin fəaliyyəti öyrənilməlidir. Nəticədə daha səmərəli nəticələr əldə ediləcək".
Onun sözlərinə görə, fermerlərimizin bazar araşdırması yoxdur: "Bir il ərzində hər hansı bir məhsul daha çox gəlir gətirirsə, növbəti il fermerlərin əksəriyyəti həmin məhsulun istehsalına yönəlir. Bu zaman həmin məhsul çox istehsal edildiyinə görə qiyməti ucuzlaşır və eyni zamanda digər əhəmiyyətli məhsullar istehsal edilmir. Çünki əkin yerləri bir ildə ən çox gəlir gətirən məhsulun yetişdirilməsi üçün istifadə edilir. Ona görə də bazar araşdırması aparılmalıdır".
Ekspertin fikrincə, bununla bağlı maarifləndirici televiziya proqramları olmalıdır:
"Ölkədə ayrıca kənd təsərrüfatı ilə bağlı televiziya kanalı fəaliyyət göstərsə, yaxşı olar. Türkiyədə bu sahə üzrə televiziya kanalı fəaliyyət göstərir. Bu təcrübəni tətbiq edə bilərik. Bu gün ölkədə kənd təsərrüfatı ilə bağlı verilişlər var, amma yetərli deyil. Bu işlər sistemli həyata keçirilməlidir. Bunları həyata keçirsək, intensiv təsərrüfat üsuluna keçə bilərik. Eyni zamanda bu, mütərəqqi texnologiyanın tətbiqini asanlaşdırar, aqrar sığortanın tətbiqinə kömək edər".
O bildirib ki, Türkiyədə bazar araşdırması güclüdür və fermerlərin ciddi şəkildə təşkilatlanması var: "Türkiyədə fermerlər üçün bir sıra məhsulların baza qiyməti əvvəlcədən müəyyən olunur. Məhsul sahədən yığılmamış dövlət bir sıra məhsullar üçün qiymət müəyyən edir və onların alınmasına məhdudiyyət qoymur. Nə qədər məhsul istehsal edilirsə-edilsin, dövlət tərəfindən alınır. Türkiyədə bir sıra məhsullar üzrə çoxdan bu təcrübə tətbiq edilir və mühüm müsbət nəticələri var. Bu təcrübə Azərbaycanda tətbiq edilsə, fermerlərin qarantiyası olacaq ki, məhsulu əlində qalmayacaq, fermerlər üçün əlverişli şərait yaranacaq".
Kənd təsərrüfatı məsələləri üzrə ekspert Nicat Nəsirli də Sputnik Azərbaycan-a deyib ki, elektron kənd təsərrüfatı sisteminin qurulması insan amilini istisna edəcək və burada fərdi yanaşmalar olacaq: "Yeni subsidiya proqramının hədəfi ilk öncə keyfiyyətli məhsula subsidiya verməkdir. Burada şərt var ki, mütləq sertifikatlaşdırılmış toxumdan istifadə olunmalıdır. Bunu etməyən fermerə subsidiya verilməyəcək. Subsidiya vəsaitləri fermerlərin bank kartlarına köçürüləcək. Alınan subsidiya məbləğinin 25 faizi nağdlaşdırıla bilər. Fermerlər yerdə qalan vəsaiti isə nağdlaşdırmadan, sadəcə gübrə, pestisid, toxum və ya ting alışı zamanı hesabdan-hesaba köçürəcəklər. Subsidiya proqramı imkan verəcək ki, burada dövlət tənzimləmələri həyata keçirilsin və bazarı tənzimləmək mümkün olacaq".
Qeyd edək ki, fermerlər mobil telefonlar, planşetlər və kompüterlər vasitəsilə EKTİS-də yaradılan şəxsi kabinetə daxil olaraq təsərrüfatları, proqnozları barədə məlumatları həmin kabinetə daxil edə və heç bir idarəyə getmədən subsidiya almaq üçün müraciət edə biləcəklər. EKTİS-də qeydiyyatdan keçən fermerin torpaq sahələri, onlar tərəfindən əkiləcək və əkilən bitkilər, subsidiya predmeti olan heyvanlar barədə məlumatlar kabinetdə əks olunacaq. Sənədlərində dəyişiklik olmayan fermerlər subsidiya ala bilmək üçün yenidən sənəd təqdim etməyəcəklər.
Sahə üzrə çevik qərarların alınması üçün Aqrar Subsidiya Şurası yaradılacaq və Şura əmsalların müəyyən edilməsini həyata keçirəcək.
Fermerlərə subsidiyaların verilməsi ilə bağlı xidmətlərin göstərilməsi regionlarda Dövlət Aqrar İnkişaf Mərkəzləri tərəfindən həyata keçiriləcək, mərkəzdən əlaqələndirməni Kənd Təsərrüfatı Nazirliyi yanında Aqrar Kredit və İnkişaf Agentliyi həyata keçirəcək.
İndiyədək 300 mindən çox fermer öz aqrar fəaliyyətlərinə dair məlumatları EKTİS-ə daxil edib. Bu ilin sonunadək fermerlərin EKTİS-də qeydiyyatı prosesi tam yekunlaşdırılacaq.
