BAKI, 28 aprel — Sputnik. 1920-ci ilin aprel hadisələri aprel çevrilişi və ya Azərbaycanın işğalı kimi qeyd olunur. Belə ki, həmin əməliyyat Azərbaycan hökumətini devirmək və ölkədə Sovet hakimiyyətinin qurulması məqsədi ilə, XI Qırmızı Ordu və Volqa-Xəzər hərbi donanmasının Azərbaycan bolşevikləri ilə yaxın koordinasiyalanmış və həyata keçirilən hücum hərbi əməliyyatıdır.
Bakı əməliyyatının planı Azərbaycan Kommunist (bolşeviklər) Partiyasının (AK(b)P) liderləri olan Qafqaz cəbhəsinin komandiri Mixail Tuxaçevski və İnqilabçı Hərbi Şuranın üzvü Serqo Orconikidze tərəfindən hazırlanmışdı.
1919-1920-ci illərdə dərin siyasi və sosial-iqtisadi böhran yaşayan Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətində (AXC) daxili siyasi vəziyyət gərgin idi: ölkənin qəzalarında müxtəlif siyasi və sosial qruplar arasındakı silahlı münaqişələr baş verirdi. Eyni zamanda, 1918-ci ildə Sovet hakimiyyətinin dağılması anından etibarən, yeraltı cəmiyyətlərdə müxtəlif siyasi partiyalar və sosialist oriyentasiyalı təşkilatlar fəaliyyət göstərirdi. Onlar siyasi məqsədlərinə nail olmaq üçün 1920-ci ilin fevralında AK(b)P ilə birləşdi.
1920-ci ilin aprelində XI Qırmızı Ordu Şimali Qafqazdakı Könüllü Ordunu məğlub edərək, Azərbaycanla sərhədə yaxınlaşdı. Azərbaycan bolşevikləri aprelin 26-dan 27-sinə keçən gecə başlayan silahlı üsyanlara hazırlaşırdılar. Bakıda baş verən üsyanla paralel olaraq, bir sıra sovet zirehli qatarları Azərbaycanla sərhədi keçdi və basqına başladı.
Bolşeviklər paytaxtın ən əhəmiyyətli obyektlərinə nəzarəti ələ keçirdikdən sonra hakimiyyətin təslim edilməsi haqqında Azərbaycan hökumətinə və parlamentinə ultimatum təqdim etdilər. Fövqəladə toplantıda məclis hakimiyyəti Azərbaycan Kommunist Partiyasına vermək üçün səs verdi.
Ölkəyə daxil olan XI Qırmızı Ordunun hərbi dəstəyi ilə yeni hökumət qısa müddət ərzində Azərbaycanın qalan hissəsini də nəzarəti altına aldı.
Bolşeviklər iddia edirdilər ki, bu hadisələrin əsas məqsədi Azərbaycanda Sovet hakimiyyətinin qurulması (Kommunist Partiyasının rəhbərliyi ilə) və müstəqil Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikasının elan edilməsi idi. Lakin 1922-ci ildə SSRİ-nin formalaşması ilə ölkə müstəqilliyini itirdi.
