Xalid Məmmədov, Sputnik Azərbaycan
BAKI, 25 iyun — Sputnik. İranın kəskin etirazına baxmayaraq, Vyanada Neft İxrac Edən Ölkələr Təşkilatına (OPEC) üzv və qeyri-üzv dövlətlərin nazirlərinin dördüncü görüşündə hasilat kvotasının 100 faizlik icrası, yəni neft hasilatının sutkada 1 milyon barel artırılması ilə bağlı razılıq əldə olunub. OPEC və qeyri-OPEC ölkələrinin bu yeni razılaşmasını Azərbaycan da dəstəkləyib.
Qeyd edək ki, Vyanada keçirilən OPEC+ Nazirlərinin Birgə Monitorinq Komitəsinin iclasında hasilatın gündəlik 1 milyon barel artırılması ilə bağlı qərar qəbul olunub. İranın neft naziri Bijan Zanqane iclası tərk edərək yekun müqaviləni imzalamayacağını deyib.
Hasilatın gündəlik 1 milyon barel artırılması ilə bağlı ilkin razılığa gəlinməsi məsələsini Neft Araşdırmaları Mərkəzinin (NAM) rəhbəri İlham Şaban Sputnik Azərbaycan-a şərh edib. O bildirib ki, gündəlik hasilatın hansı həcmdə olacağı hələlik bəlli deyil.
"Səudiyyə Ərəbistanı hasilatın gündəlik 1 milyon barel, Rusiya isə 1,5 milyon barel artırılmasını təklif edir. Bununla bağlı son qərarı verəcəklər" — o deyib.
"İran niyə bu təkliflə razılaşmır?" sualını isə ekspert belə cavablandırıb: "İran hiss edir ki, ABŞ-ın ona qarşı tətbiq etdiyi sanksiya yavaş-yavaş özünü göstərir. Əgər OPEC-in hesabatına nəzər salsaq, görərik ki, may ayının nəticələrinə görə, İranın ixracı artıq 300 min barel azalıb. Yəni 2,8 milyon bareldən 2,5 milyon barelə düşüb. Bu, İranın hasilatı azaltmasının nəticəsi deyil, sadəcə İranın neftini almayıblar".
"Bundan öncə də aprel ayında məlumatlar vardı ki, artıq Cənubi Koreya, Uzaq Şərqdəki ölkələr əlavə mənbələrdən neft axtarışına və İrandan alınacaq neft həcmlərini azaltmağa başlayıb. Bu, özünü təcrübədə göstərib" — iqtisadçı vurğulayıb.
İ.Şabanın fikrincə, İranı da qıcıqlandıran odur ki, bunlar hasilatın artırılması ilə bağlı qərar qəbul edirlərsə, ABŞ-ın sanksiyalarına faktiki olaraq dəstək nümayiş etdirirlərsə, deməli, İranın neft həcmlərinin bazardan çıxarılması məsələsi gündəmə gələcək: "Və bu, reallıqda cari ilin sonunda olmalıdır. Çünki may ayında ABŞ sanksiyaları tətbiq edərkən 180 gün ərzində bunun reallaşması məsələsi ortalıqda var idi".
Müsahibimizin sözlərinə görə, ölkələr yavaş-yavaş, tədricən İrandan alınan neft həcmlərini azaltmalı idi: "Necə ki, 2011-2015-ci illərdə bu, təcrübədə tətbiq edilib. Ona görə də İran Vyanada keçirilən Monitorinq Komitəsinin iclasını tərk edib. İranın bazara təsir gücü də yoxdur".
"Səudiyyə Ərəbistanı ilə Rusiya niyə gündəlik hasilatı artırmaq istəyirlər?" sualına cavabında ekspert burada iki məsələnin olduğunu deyib: "Birincisi, İranın kvotalarını bölüşdürürlər. İkincisi isə, hasilatın artırılmasının obyektiv səbəbləri var. Məsələn, OPEC üzvü olan Venesuelada hasilat 2 dəfə azalıb, Liviyada hasilat aşağıdır və s. Dünyada tələbat artır və bu, ödənilməlidir. Neft qıtlığı yaranarsa, qiymətlərin yenidən yüksək bir həddə çatması gündəmə gələr. Bu isə neft satışının azalması deməkdir. Və bu, hasilatçı ölkələrin marağında deyil".
Qiymətlərə gəlincə, Şaban bildirib ki, hazırda neftin bir bareli 74 dollar ətrafındadır və artıma doğru gedir: "OPEC-in qərarından sonra qiymət 75 dollaradək qalxa bilər. Ondan sonra isə yenidən qiymətin bir qədər azalması mümkündür. Çünki hesab edirlər ki, hazırkı qiymətlər yüksəkdir".
"İstənilən halda neftin qiymətinin 70 dollar ətrafında olacağı gözlənilir. Çox aşağı düşməsi isə real görünmür. Hazırda neftə olan tələbat bazarda kifayət qədərdir. ABŞ-da hasilatın azalması da bazara öz təsirini bu günlərdə göstərməlidir" — ekspert əlavə edib.
Qeyd edək ki, Səudiyyə Ərəbistanının energetika, sənaye və təbii sərvətlər naziri Xalid Əbdüləziz Al Falih deyib ki, gündəlik 1 milyon barel nominal dəyərdir və bütün ölkələrin buna cavab verməməsi səbəbindən təsiri daha az olacaq.
