Təranə Xudabaxşiyeva, Sputnik Azərbaycan
BAKI, 14 mart — Sputnik. Azərbaycanda avtomobil sahibi olmaqla yanaşı, həm də etibarnamə ilə istənilən maşını idarə etmək mümkündür. Bunun üçün notariat kontoruna gedib, avtomobil sahibinin yazılı razılığını almaq kifayət edir. Problemlər isə bundan sonra başlayır.
Etibarnamə alınan gündən kamera və radar vasitəsi ilə gələn cərimələr avtomatik olaraq sonuncu etibarnamə alan şəxsə ünvanlanır. Eyni zamanda, cərimələrin balları etibarnamə ilə avtomobili idarə edən şəxsin sürücülük vəsiqəsinə yazılır. Bu zaman, maşını etibarnamə ilə idarə edən şəxslə avtomobil sahibi arasında anlaşma olmazsa, problemlər yaranır.
Bəs cərimələrin sonuncu etibarnamə alan şəxsə getməsi nə qədər doğrudur? Bu məsələ mövcud qanunlarla necə tənzimlənir? Sputnik Azərbaycan bu sualların cavabına mütəxəssislərlə aydınlıq gətirməyə çalışıb.
Hüquqşünas Ərşad Hüseynov bu məsələnin tamamilə qanunauyğun həyata keçirildiyini bildirib: "Yol hərəkəti haqqında" qanunun 27-ci maddəsində qeyd olunur ki, nəqliyyat vasitəsindən istifadə ilə bağlı başqasına etibarnamə verilərsə və həmin etibarnamə notarius tərəfindən təsdiq olunarsa, notarius bu barədə məlumatı elektron qaydada, yəni internet vasitəsi ilə Dövlət Yol Polisinə (DYP) ötürür. DYP də artıq yeni istifadəçini, yəni etibarnamə verilən şəxsi qeydə alır".
"DYP-nin mərkəzi informasiya sistemində polisin iştirakı olmadan kameralar və radar vasitəsi ilə qayda pozuntusu qeydə alınırsa, cərimə avtomobilin sonuncu istifadəçisi kimi adı görünən şəxsin adına tərtib olunur", — hüquqşünas qeyd edib.
Ə.Hüseynov əlavə edib ki, əgər cərimə gələrsə və müəyyən olunsa ki, həmin vaxt sükan arxasında sonuncu etibarnamə verilən şəxs yox, başqası olub, bu zaman vətəndaş DYP-yə yazılı və ya onlayn şəkildə müraciət etməlidir. Müraciətdə bildirməlidir ki, "cərimə yazılan zaman mən yox, avtomobilin öz mülkiyyətçisi idarə edib". Bu zaman onun adına gələn cərimə ləğv edilib həmin vaxt avtomobili idarə edən şəxsin adına yazılacaq".
Ekspert "Bütün cərimələrin avtomobilin sahibinə yazılması doğru olmazmı? Etibarnamə verilən şəxs də cərimə edildikdə avtomobil sahibi DYP-yə müraciət edib cəriməni onun adına yazdırsın"- sualımızı da cavablandırıb: "Bəlkə də yüz minlərlə insan var ki, etibarnamə ilə avtomobil idarə edirlər. Mülkiyyətçinin avtomobildən xəbəri yoxdur. Sadəcə avtomobil adınadır, amma faktiki olaraq maşını etibarnamə ilə sürən insan idarə edir. Belə qanun olsa, mülkiyyətçi problem yaşayacaq. Ona görə ən doğru qərar cərimələrin sonuncu etibarnamə ilə idarə edən şəxsə getməsidir".
Ekspert əlavə edib ki, əgər cəriməni heç kim üzərinə götürməsə, bu zaman məsələni kameralar vasitəsi ilə polis aydınlaşdıra bilər: "Bu zaman heç kim etdiyi əməldən yayına bilməz. Burada əsas məsələ odur ki, etibarnamə ilə avtomobil idarə edən insan öz səlahiyyətini bilsin. Belə hal baş verərsə, həmin şəxs sənədini vaxtında DYP-yə çatdırmalıdır və bildirməlidir ki, mən qanun pozmamışam".
"Cərimənin həm avtomobilin sahibinə, həm də etibarnamə ilə idarə edən şəxsə getməsi məsələsi isə qanunsuzdur. Polis iki şəxsi bəzi məqamlarda cərimə edə bilər. Məsələn, sürücülük hüququ olmayan şəxsə avtomobilini idarə etməyə verdiyi zaman həm avtomobil sahibi cərimə olunur, həm də sürücülük hüququ olmayan şəxs. Amma bu vəziyyətdə yalnız bir nəfər cərimə oluna bilər", – ekspert deyib.
Nəqliyyat eksperti Elməddin Muradlı isə bildirib ki, dünyanın bir çox yerlərində ümumiyyətlə etibarnamə yoxdur: "Bir çox ölkələrdə belə bir təcrübə mövcuddur ki, avtomobilin sənədləri kimdədirsə, o da rahat şəkildə maşını idarə edə bilər. Bizdə isə hələ ki, qanun məhz etibarnamə ilə avtomobili idarə etməyi tələb edir. Bir avtomobili idarə etmək üçün bəzi şirkətlər hətta 10-12 nəfərə etibarnamə verir və xüsusilə şirkət avtomobillərində bu hallara çox rast gəlinir".
"Amma bu da problem deyil. Əgər həmin şəxs qaydanı pozmadığını iddia edirsə, 10 gün ərzində DYP-yə müraciət edə bilər. Bu isə vaxt itkisidir və sürücülərin narazılıqlarına səbəb olur. Bəzən sürücülər iddia edirlər ki, DYP vaxt itkisi olmasın deyə sonuncu etibarnamə ilə avtomobili idarə edən şəxsi cəriməni ödəməyə məcbur edir. Bu da problemlər ortaya çıxarır", — deyə E.Muradlı vurğulayıb.
Ekspertin fikrincə, qayda dəyişməlidir: "Bütün cərimələr avtomobil sahibinə getməlidir, maşın sahibi özü müəyyən etməlidir ki, cərimə yazılan zaman avtomobilini kim idarə edib".
Elməddin Muradlı iddia edib ki, bəzi avtomobil sahibləri qəsdən başqalarına etibarnamə verirlər: "Avtomobil sahibi cərimələrdən gələn balların öz sürücülük vəsiqəsinə getməməsi üçün başqalarına bilərəkdən etibarnamə verir ki, cərimələr ona yox, etibarnamə verilən şəxsə getsin. Cəriməni avtomobil sahibi özü ödəyir, ballar isə digərlərinin sürücülük vəsiqələrinə yazılır".
"Bəzən isə kirayədə yaşayan, daimi qeydiyyatı olmayan şəxsə etibarnamə verilir ki, cərimələr ona yazılsın, ünvan tapılmasın. Bir il tamam olandan sonra DYP-yə şikayət edir ki, cərimələr mənə gəlməyib və vaxtı keçib, silin. Bu da doğru hal deyil", — deyə Muradlı əlavə edib.
