BAKI, 26 aprel — Sputnik. "Tütün məmulatlarının istifadəsinin məhdudlaşdırılması haqqında" qanun layihəsi çox aktualdır və yetkinlik yaşına çatmayanlara tütün məhsullarının satışı ilə bağlı daha sərt qadağaların, tələblərin qoyulması alqışlanmalıdır".
Bunu Sputnik Azərbaycan-a açıqlamasında uşaq hüquqları üzrə ekspert Nabil Seyidov deyib. Onun sözlərinə görə, dünyanın əksər ölkələrində, xüsusilə Avropa və ABŞ-da tütün məmulatlarının 18 yaşdan aşağı olanlara satışı qəti qadağandır: "Məsələn, Finlandiya, Fransa, Almaniyada alıcının yetkinlik yaşına çatmasına şübhə yarandıqda şəxsiyyət vəsiqəsi tələb olunur".
"Finlandiyada qadağa daha sərtdir. Şəxs 25 yaşda olsa, amma xarici görünüşü şübhə yaratsa, ondan şəxsiyyət vəsiqəsi tələb olunacaq. Çünki bu, qanunun tələbidir. Azərbaycanda aparılan araşdırmalar göstərir ki, uşaqların təxminən 10 faizi artıq 9-10 yaşında tütün məmulatlarından istifadə edir, dadına baxır. Bir neçə faiz isə istifadə etməkdə davam edir" — Seyidov bildirib.
Ekspertin fikrincə, burada 2 məsələyə diqqət yetirmək lazımdır: "Birincisi, uşaq hüquqlarının pozulması. Siqaret alan uşaq hesab edir ki, bu, normaldır. Siqaret çəkmək də normaldır. Bu, onları uşaqlıq dövründən zərərli vərdişə alışdırmaqdır. Ona görə də, siqareti uşağa satanlar inzibati qaydada cəzalandırılmalıdır. İkincisi, nəzarət məsələsidir. Ümid edirik ki, bu qanun layihəsindən sonra yetkinlik yaşına çatmayanlara tütün məhsullarının satışının qadağan olunmasına nəzarət daha ciddi təmin ediləcək, cərimələr daha sərt olacaq və monitorinq mexanizmi də tətbiq ediləcək".
Müsahibimizin sözlərinə görə, söhbət gündəlik monitorinqdən getmir: "Dünyanın əksər ölkələrində metodikalar var ki, təsadüfi seçim əsasında monitorinqlər aparılır, satıcılar cəzalandırılır. Eyni zamanda, təkcə satıcılar deyil, həmin müəssisənin rəhbərliyi də cəzalandırılmalıdır və cəzalandırılacaq".
Onun fikrincə, tibb müəssisələrinin ərazisində ümumiyyətlə tütündən istifadə qadağan edilməlidir: "Təhsil müəssisələrinin perimetri boyu ən azı 100-200 metr ətrafında nə tütün məmulatlarından istifadə, nə də onların satışına icazə verilməməlidir".
"Azərbaycanda mağazalarda, marketlərdə tütün məmulatları uşaqların gördüyü, kassa aparatları olan yerdə yerləşir. Bu, konkret reklamdır. Vitrinlərdə siqaret olmamalıdır. Bütün bu tədbirlər kompleks şəkildə aparılmalıdır" – deyə N. Seyidov qeyd edib.
Azad İstehlakçılar Birliyinin sədri Eyyub Hüseynov da Sputnik Azərbaycan-a açıqlamasında deyib ki, bu məsələdə qanunla qadağaların, məhdudiyyətlərin qoyulmasını alqışlayır: "İstərdik ki, marketlərin girişində siqaretlərin satışı yığışdırılsın. Məsələn, Rusiyada satış zamanı siqaretlər görünmür, üstüörtülü şəkildə olur. Qeyd edilir ki, 18 yaşdan aşağı olanlara satmaq olmaz və s. Lakin bizdə marketlərin girişində gözlə görünən yerdə satılır, siqaretlərin reklamı aparılır. Bu dəyişikliklər olmalıdır".
Amma ekspert qanunun qəbul edilməsindən sonra, onun özünü doğruldacağına şübhə ilə yanaşır: "10 il bundan əvvəl siqaretlərin ədədlə satışı, təhsil, sağlamlıq müəssisələri yaxınlığında satışı qadağan edilib. Lakin bu gün də bu satış davam edir. İctimai dəstək olmasa, bu qanun özünü doğrultmayacaq".
Qeyd edək ki, "Tütün məmulatlarının istifadəsinin məhdudlaşdırılması haqqında" qanun layihəsində deyilir ki, yetkinlik yaşına çatmayanlara və yetkinlik yaşına çatmayanlar tərəfindən tütün məhsullarının satışı, alınması və ya verilməsi, tütün məmulatlarından hər hansı üsulla istifadənin təklif olunması və ya tələb edilməsi yolu ilə tütün istifadəsi prosesinə uşaqların cəlb olunması qadağandır. Tütün məhsullarının buraxılmasını bilavasitə həyata keçirən şəxs (satıcı) tütün məhsulunu istifadə edən şəxsin (alıcının) yetkinlik yaşına çatmasına şübhə etdikdə satıcı alıcıdan onun şəxsiyyətini təsdiq edən və ya yaşını müəyyən etməyə imkan verən sənəd tələb etməlidir.
Alıcının yetkinlik yaşına çatmasına şübhə olduqda, alıcının şəxsiyyətini təsdiq edən və onun yaşını müəyyən etməyə imkan verən sənəd təqdim edilmədikdə, satıcı tütün məhsulunu alıcıya satmaqdan imtina etməyə borcludur. Yetkinlik yaşına çatmayan şəxslər tərəfindən tütün istifadəsinə icazə verilmir.
