Şahpəri Abbasova, Sputnik Azərbaycan
BAKI, 15 dek — Sputnik. Deyirlər, mədəniyyət yoldan başlayır. Keçilməz yolların əvəzolunmaz vasitəsi isə körpülərdir. Bir vaxtlar Qax şəhərinə yeganə giriş vasitəsi olan bu körpünün uzunluğu 85 metrdir. Körpünün tikilişində kiçik bir hissəsində belə, qaynaq işi aparılmayıb. Yalnız pərçimləmə yolu ilə tikilib.
Maraqlısı isə budur ki, başqa körpüləri sel suları yuyub aparıb, amma bu körpü bircə dəfə də olsun, dağılmayıb. Bu körpünün dayaqları çaylaq daşlarından hörülüb. Müasir dövrdə körpülərin çoxunu dəmir betonla tikirlər, amma qısa müddətdə həmin körpü dağılır.
Tarixçi Məcid Mehrani sözügedən körpünün tarixi haqqında Sputnik-ə maraqlı açıqlamalar verib: "Biz Rusiya İmperiyasının tərkibində olan zaman, Rusiyada təhkimçilik ləğv olunduqdan sonra sənaye inkişaf etməyə başlayırdı. 1890-cı illərdə isə Mərkəzi Asiyanın Rusiyaya birləşdirilməsi prosesi başa çatandan sonra, Rusiya ölkənin bütün ərazilərinə yollar çəkməyə başladı. Bundan sonra Türkiyəyə, İrana hərbi yol məqsədi üçün belə körpülər tikildi".
"Haqqında danışdığımız bu körpünün tikilməsinin digər səbəbi isə dağ yolundan birbaşa Sarıbaş və İlisi kəndlərinə rahat gedə bilmək idi. Bu körpü 1897-ci ildə alman mütəxəssisləri tərəfindən tikilib. Körpünün üstündəki zəng isə o dövrdə fəhlələri işə çağırmaq məqsədilə qoyulub. Həmin zəng indi də yerində qalır. Bu körpü tikilib qurtardıqdan sonra, belə körpülərin tikilməsinə ara verilib. Bunun səbəbi isə iqtisadi böhranla bağlı olub", — deyir tarixçi.
Onun sözlərinə görə, hazırda bu körpü Kürmük çayının üstündə tənha tikili kimi qalıb: "Bu körpünün üstünə mən hələ 15 yaşım olanda çıxmışam. Körpü indi də öz möhtəşəmliyini qoruyub saxlayır. Gələcək nəsillər üçün də bu abidəni qoruyub saxlamaq lazımdır. Qax rayonunun digər yerlərində də yeni körpülər salınmasına baxmayaraq, bu dəmir körpü öz əhəmiyyətini itirməyib. Çünki gözəl mənzərəli dağ yolu bu körpünün üzərindən davam edir".
Mehraninin dediyinə görə, bu abidə kimlər üçünsə maraqlı olmaya bilər, amma: "Mən uşaqlığımdan indiyə kimi bu körpüyə həsrətlə baxıram. İndi rayonumuza turistlər gələndə mən onlara digər abidələrlə yanaşı, bu dəmir körpünü də fəxrlə göstərmişəm. Bütün insanlar eyni həssaslıqla abidələrin mahiyyətini duya bilməzlər".
"Bizim böyüklüyümüz onda olmalıdır ki, bu abidələrin gözəlliklərini, dəyərini insanlara çatdıra bilək. Hər bir bölgəmizdəki abidələri qorumaq borcumuzdur", — tarixçi bildirir.
Təəssüflə qeyd etməliyik ki, güclü turizm potensialına malik olan Qaxın girişində yerləşən körpünün asfalt örtüyü dağılıb, yaranan çuxurlar hərəkətə maneə yaradır. Sürücülər burada hərəkətin təhlükəli olduğunu deyirlər.
