Vladimir Kornilov, RİA Novosti
NATO-nun Rusiyaya qarşı aqressiv ritorikası hər gün güclənir. Bu həftə Riqada toplaşan Alyansın Xarici İşlər nazirlərinin sammitində bəzən elə gəlirdi ki, həyəcan səviyyəsi artdıqca, onlar bizə özbaşına müharibə elan etmək üzrədirlər. İş o yerə çatdı ki, NATO-nun baş katibi Yens Stoltenberq, bəlkə də, ilk dəfə olaraq dövlət hakimiyyəti ilə bağlı “Rusiya rejimi” terminini tətbiq edib.
İngiltərə xarici işlər naziri Elizabet Trassın Estoniyada, Rusiya sərhədinə kifayət qədər yaxın bir tankın üzərində görünməsi bu paranoidal isteriyanın apoteozu oldu. O, döyüşkən görünüşü ilə Rusiyaya bizim “aqressiv niyyətlərimizə” qarşı müqavimət göstərməyə hazır olması barədə müəyyən mesaj verməyə çalışdığını gizlətməyib. Onun əynində gülləkeçirməz jilet və dəbilqə olması “Rusiya təhlükəsi”nin ciddiliyindən xəbər verməli idi: görünür, İngiltərə xarici işlər nazirini onun Avropa-Rusiya cəbhəsinin ön xəttində olduğunu və hər an güllələrin onların başlarının ütündən keçə biləcəyinə inandırıblar.
Əgər Sergey Lavrov hər hansı bir dövlətin sərhədləri yaxınlığında tankın üstündə eyni döyüş geyimində görünsəydi, Qərb mediasında nə baş verəcəyini gəlin bir anlıq təsəvvür etməyə çalışaq. Belə bir mənzərəni təsəvvür etmək həqiqətən çətindir: burada “diplomatiya” sözü hələ də klassik mənada şərh olunur. Trassın bu hərəkəti bir müddət əvvəl Rusiya xarici işlər nazirinin “eybəcər diplomatiya” kimi adlandırdığı Qərb siyasəti fenomeninin təzahürüdür. Bu cür təxribatçı hərəkətlər üçün daha dəqiq termin seçmək çətindir.
Prinsipcə, bu həftə Riqada müşahidə etdiyimiz hadisəni rahatlıqla kollektiv “eybəcər diplomatiyanın” təzahürü adlandırmaq olar və bu, şişirtmə olmayacaq. Şimali Atlantika Alyansı ölkələrinin xarici işlər orqanlarının rəhbərləri sanki Rusiyaya qarşı ən aqressiv ritorikada öz aralarında yarışırdılar. Yeri gəlmişkən, Qərb mətbuatının həmişə Qərb diplomatlarının rutin görüşü sayılan və mətbuatın diqqətini o qədər də cəlb etməyən hadisəni bu qədər fəal işıqlandırdığını xatırlamaq belə çətindir.
NATO-nun hazırkı sammitindən əvvəl gözlənilən “Rusiyanın Ukraynaya hücumu” ilə bağlı çaxnaşma yaratmaq üçün inanılmaz kampaniya aparılıb. Ukraynanın özü belə təzyiqlərdən məəttəl qalaraq nəyinsə səhv olduğunu hiss edib və bu saxtakarlığı təkzib etməyə çalışsa da, Rusiyanı da bunu yaymaqda ittiham edib. Ukraynanın Qərb “tərəfdaşları” inadla onu görünməz təhlükənin ciddiliyinə inandırmalı oldular. “Qorxunun gözləri böyükdür” ifadəsi Almaniyanın DW-nin Ukrayna ilə sərhədlərdə “115 milyon Rusiya hərbçisinin” toplanması ilə bağlı məlumatında sonda reallaşdı. Aydındır ki, söhbət səhv yazıdan gedir, ancaq Qərbdə anti-Rusiya isteriyasının səviyyəsi o qədər əhəmiyyətlidir ki, artıq heç nəyə təəccüblənmirsən.
Bu mifik “Rusiya qoşunlarının toplanması” Riqada çıxış edən demək olar ki, bütün xarici işlər nazirləri tərəfindən xatırlanıb. Stoltenberq xüsusilə əlindən gələni etməyə çalışıb. Lavrovun qeyd etdiyi kimi, NATO-nun baş katibi “hazırda Qərbdə natiq və əsas şəxs” oldu. Stoltenberqin Norveçin baş naziri kimi olduqca sayılan siyasətçi olduğunu xatırladan Rusiya xarici işlər naziri təəssüflə qeyd edib: “İndi ona nəsə olub, ya da onu həddindən artıq aqressiv olmağa məcbur edirlər”.
Bu yaxınlarda Stoltenberqin “Almaniyanın şərqində” nüvə raketlərinin mümkün yerləşdirilməsi ilə bağlı verdiyi açıqlama bunun əyani təsdiqidir. Qeyd edək ki, bütün mümkün “qırmızı xətləri” aşan, hətta beynəlxalq müqavilələri pozan bu tezis əsas dünya mediası üçün nədənsə çox adi səslənib. Onlar NATO baş katibinin ağzından çıxan bu bəyanata guya “fikir vermədiklərini” göstəriblər”. Hər halda, Rusiya diplomatları bu cür yanaşmanın qəbuledilməzliyinə diqqət çəkənə qədər.
Ancaq Qərbdə Belarus prezidenti Aleksandr Lukaşenkonun Dmitri Kiselyovla müsahibəsində söylədiyi Rusiya nüvə raketlərinin ölkəsində yerləşdirilməsinin mümkünlüyü ilə bağlı sözlərinə dərhal reaksiya verilib. Stoltenberq birdən-birə “Almaniyanın şərqindəki” raketlər haqqında öz sözlərini “unudub” və Lukaşenkonun “təhdidlərinə” cavab verərək bildirib ki, belə çıxır, NATO-nun, artıq “nüvə silahını bu ölkələrin hüdudlarından kənarda yerləşdirməyi planlaşdırmır”, bu cür silahlar... uzun illərdir haradadır”.
Nəzərə alın ki, eyni hərbi blokun baş katibinin “Almaniyanın şərqində” nüvə silahının yerləşdirilməsinin mümkünlüyü və mümkünsüzlüyü barədə birbaşa əks bəyanatları arasında cəmi 12 gün keçib! Və heç bir Qərb jurnalisti NATO liderinin bu narahatlıq əlamətlərinə belə, əhəmiyyət verməyib.
Ancaq yaxşı mənada, Qərbdə də bu əlamətlərdən narahat olmalıdırlar. Axı ən qüdrətli hərbi blokun rəhbərinin açıqlamalarındakı bu cür açıq-aşkar ziddiyyətlər düzəlməz nəticələrə səbəb ola bilər. Bəli, NATO baş katibinin səlahiyyətləri son dərəcə məhduddur, vəzifəsi əslində mərasim xarakteri daşıyır. Ancaq sonda onun da tabeliyində bir növ hərbi infrastruktur da var. Və sonra tanklardakı nazirlər harasa səhv yerə gedə bilərlər. Bundan əlavə, bəzi “NATO aspirantlarının” blokun baş katibinin gözünə necə baxdıqlarını da nəzərə almaq lazımdır: Ukrayna Prezidenti Vladimir Zelenskinin Stoltenberqlə ilk görüşündə özünü necə yaltaqcasına apardığını xatırlamaq kifayətdir.
Axı onlar baş katibdən gələn, istənilən siqnalı hərəkətə keçmək əmri kimi səhv anlaya və 2008-ci ildə Gürcüstan Prezidenti Mixail Saakaşvili, həmçinin ABŞ və NATO-nun müəyyən mesajlarını səhv şərh etməsi kimi faciəli səhvlərə yol verə bilərlər.
Stoltenberqin, hətta onun heyrətamiz “unutqanlığı” ilə belə, Ukraynadakı vəziyyətin gürcü ssenarisinə çatdırılmasının həm Kiyev, həm də Vaşinqton üçün xoşagəlməz nəticələrlə səbəb olduğunu hələ də başa düşmək olar. Buna görə də, baş katib eyni siqnalı beş gün ərzində üç dəfə təkrar etməkdən narahat olmadı: NATO-nun Ukraynaya görə xarici hücumdan qorumaq öhdəliyi yoxdur. Bu, Ukrayna siyasətçilərinin “Rusiyaya qarşı qalibiyyətli müharibəsi” haqqında qışqıran militarist hisslərini bir qədər mühasirəyə aldı. Eyni zamanda, İngiltərənin Kiyevdəki səfiri Melinda Simmons ingilis “Mirror” qəzetinin “Rusiya ilə müharibə olacağı təqdirdə” Londonun Ukraynaya 600 xüsusi təyinatlı qoşununu göndərmək niyyəti ilə bağlı açıq-aşkar saxtakarlığını təkzib edib. Kiyevdə isə onlar bu “xəbərdən” həyəcanla və sevinclə zövq alırdılar.
Bununla yanaşı, Stoltenberq Ukrayna və Gürcüstanın NATO-ya daxil olma ehtimalını daim təkrarlamağa davam edir. Yenə də o, qeyd edir ki, Rusiyanın bu məsələ ilə bağlı qərarlara “veto hüququ yoxdur”. Yəni NATO ölkələri bizdən həmişə öz sərhədlərindən kənarda hərbi infrastrukturun çıxarılmasını tələb edəndə - bu, onların işidir, ancaq Moskva NATO infrastrukturunu Rusiya sərhədlərinə yaxınlaşdırmamaq tələblərini irəli sürəndə məlum olur ki, bunun bizə aidiyyəti yoxdur.
Stoltenberq Riqada qəti şəkildə bildirib: “Rusiyanın öz təsir sahələrini qurmağa haqqı yoxdur”. Vaşinqton “Monro doktrinası”nı ortaya çıxaranda bütün Cənubi Amerikanın onun “təsir zonası” olduğunu söyləyərək nədənsə Şimali Atlantika Alyansı buna etiraz etmədi. Bu yaxınlarda Sergey Lavrov Avropa İttifaqının Xarici İşlər Nazirliyinin rəhbəri Jozep Borrelin Afrikanın “siz uzaqdasınız, bu isə bizimdir” prinsipi ilə Avropanın "təsir sahəsi" olduğunu iddia edən sözlərini sitat gətirib. Və Stoltenberqdən heç bir etiraz gəlmədi. Belə bir nəticəyə gəlmək olar: alyansın baş katibi hesab edir ki, bu dünyada yalnız Rusiya öz maraq və təsir zonalarına sahib deyil.
Bu arada Moskva dəfələrlə və ardıcıl olaraq bildirib ki, Ukraynanın NATO-ya daxil olması və bu blokun hərbi infrastrukturunun bizim sərhədlərimizə yaxınlaşması “qırmızı xətdir” ki, hansı ki, bura girməyə icazə verməyəcəyik. Burada məsələ Qərblə Ukrayna arasındakı münasibətlərində deyil, Rusiyanın özünün təhlükəsizliyindədir.
Bu həftə Vladimir Putin Qərbə “NATO-nun şərqə doğru hər hansı bir növbəti hərəkətini və Rusiya ərazisinə yaxın ərazidə bizi təhdid edən silah sistemlərinin yerləşdirilməsini istisna edəcək konkret razılaşmalar hazırlamaq üçün substantiv danışıqlara” başlamağı təklif edib.
Eyni zamanda, alyansdan gələn şifahi vədlər artıq bizə yaraşmır: hamımızın vaxtilə Mixail Qorbaçova və Boris Yeltsinə verilən oxşar “zəmanətləri” xatırlayırıq. Əgər blokun baş katibinin bir neçə gündən sonra nüvə raketləri ilə bağlı öz sözlərini unudursa, NATO-nun hansı təminatlardan danışmaq olar.
Buna görə də, indi Moskva qanuni məcburi müqavilələrdə israr edəcək, “qırmızı xətləri” ciddi şəkildə çəkərək və lazım gələrsə, onlar pozulduğu təqdirdə sərt simmetrik cavablara əl atacaq. Bəli, hazırda kollektiv Qərb onların arasında hökm sürən anti-Rusiya paranoyası şəraitində konstruktiv dialoqa qadir olduğunu təsəvvür etmək çətindir.
Yenə də Lukaşenko ilə bir müsahibə Stoltenberqin Polşa və ya Baltikyanı ölkələrdə nüvə raketlərinin yerləşdirilməsi ideyasına yanaşmasını dəyişdirə bildi. Əgər milli maraqlarımıza təhlükə daha çox reallaşarsa, Rusiya daha da irəli gedə bilər. Nəhayət digər qitələrdə də müttəfiqlərimiz var. NATO-nun Nikaraqua, Venesuela və ya Kuba prezidentlərinin eyni ayıq-sayıq müsahibələrini gözləməməsi daha yaxşı olardı.