BAKI, 10 aprel — Sputnik, İrina Alksnis. Qərbdə Rusiya əleyhinə sanksiyalarının tətbiqi ilə bağlı hər şey öz qaydasındadır: kimsə onları işləyib hazırlayır və tətbiq edir, digərləri isə bu sanksiyalardan dəyən ziyanı minimuma endirmək üçün üsullar fikirləşib tapır. Ümumiyyətlə, bəzi hallarda bu rollar hətta üst-üstə düşür. Yəni, əvvəlcə sanksiyalar tətbiq olunur, sonra isə onların təşəbbüskarları özlərinin yaratdığı bataqlıqdan çıxmaq üçün çabalayırlar.
Rusiya isə öz faydası üçün yeni, lakin mahiyyətcə yeknəsəq tədbirlər görür: elitanın milliləşdirilməsindən tutmuş, texnoloji səyyarlığın təmin olunmasına qədər.
Hazırda Vaşinqton "Şimal axını-2" qaz kəmərinin taleyinə dair danışıqlarda iştirak edəcək xüsusi nümayəndəliyə kimin təyin olunması ilə məşğuldur.
"Politico" nəşrinin məlumatına görə, ABŞ Ədliyyə Nazirliyi tikilməkdə olan kəmərə qarşı növbəti iki sanksiya paketini təsdiq edib. Yeni "qara siyahı"da adı çəkilən kəmərin inşası və sonrakı istismarına cavabdeh olan İsveçrənin "Nord Stream 2 AG" şirkətinin və onun rəhbəri Matias Varniqin də adı var.
Layihənin cari ilin may ayında Konqresin təsdiqinə veriləcəyi gözlənilir. Lakin bu da dəqiq deyil, çünki yeni sanksiyalara dair son qərar hələ ki, qəbul olunmayıb. Aydındır ki, bu, Ağ Evin namizəd axtardığı emissarın danışıqlarından asılı olacaq. Həmin danışıqlar isə heç də Rusiya ilə deyil, Avropa ilə aparılacaq.
Əslində, hər iki partiya nümayəndələrinin Konqresdə təzyiq göstərərək "Şimal Axını-2" layihəsini nəyin bahasına olursa olsun dayandırılmasını tələb etdikləri Bayden administrasiyasının əsas problemi budur: Berlin təkidlə qaz kəmərini müdafiə edir. Və demokratların Trampın ciddi şəkildə zərər vurduğu Avropa ilə münasibətləri bərpa etmək istəyi sərt addımların atılmasını Ağ Ev üçün arzuolunmaz edir. Nəticədə Vaşinqton strateji əhəmiyyət daşıyan layihəni müdafiə edən Qərbi Avropanın inadkarlığını yumşaltmaq üçün danışıqlara ümid edir. Bu arada, jurnalistlərin də xatırlatdıqları kimi, artıq layihənin 96 faizi başa çatıb. Hərçənd, ortada sanksiya məsələsi də var. Bu məqamda "Bloomberg" seçkilərə müdaxilə və haker hücumlarına görə Rusiyaya qarşı yeni sanksiyaların tətbiq olunacağı barədə məlumat yaydı. Həmin məlumata görə, Rusiya Federasiyasının ayrı-ayrı fərdlərinə və təşkilatlarına qarşı yeni sanksiyaların tətbiq olunması, Vaşinqtonda "diplomat adı altında" fəaliyyət göstərən Rusiya kəşfiyyat zabitlərinin ABŞ-dan qovulması kimi radikal addımlar atıla bilər. Mənbə onu da bildirib ki, sanksiyalar böyük ehtimalla, Rusiya Prezidenti Vladimir Putinə yaxın insanlar, həmçinin seçkilərə müdaxilədə iştirak etmiş qurumlara şamil oluncaq.
Bu addımın Vaşinqton üçün "yan effekt" yaradacağı da qaçılmazdır. Bu yaxınlarda Rusiyanın ABŞ-dakı səfiri Anatoli Antonovun da qeyd etdiyi kimi, Vaşinqton yerli diplomatlara qarşı viza müharibəsinə başlayıb və bu səbəbdən hər iki ölkənin diplomatik missiyası texniki mütəxəssislər də daxil olmaqla kadr çatışmazlığı ilə qarşı-qarşıya qalıblar. Ancaq Rusiya səfirliyinin işçiləri "çətinliklərə və məhrumiyyətlərə sinə gərdikləri halda", amerikalılar işləmək məcburiyyətində qaldıqları dözülməz şəraitdən dəfələrlə şikayətlənərək bildiriblər ki, yüksək rütbəli diplomatlar səfirlik binası qarşısındakı qarı özləri kürüməli olur, dezinfeksiyaedici məhlulları özləri qarışdırırlar. Nəhayət, iş o yerə çatdı ki, ABŞ-ın Vladivostok və Yekaterinburqdakı iki konsulluğu texnik səbəblər üzündən fəaliyyətini dayandırmalı oldu.
Son illərdə sanksiya məsələsi həm Rusiya daxili proseslər, həm də beynəlxalq münasibətlər kontekstində adi, maraqsız mövzuya çevrilib. Qloballaşan birqütblü dünyada sanksiyalar, həqiqətən də, mövcud sistemi gücləndirmək üçün bir vasitə idi. Həm İran, həm də Koreya Xalq Demokratik Respublikasının təcrübəsində olduğu kimi illərlə ən sərt məhdudiyyətlər altında yaşamaq da mümkündür, ancaq yaddan çıxartmaq olmaz ki, bunun əvəzi vətəndaşların aşağı yaşayış səviyyəsi, milli iqtisadiyyatın və texnoloji inkişafın tənəzzülü ilə ödənir. Həmin vaxt sanksiyalar ölkənin inkişaf etmiş sivilizasiyalardan geri qalması demək idi: məsələn, SWIFT sisteminə əlçatanlığın olmaması və alternativ milli ödəmə sisteminin yaradılmaması səbəbindən mağazada adicə kartla ödənişi etmək mümkün deyildi.
Yeddi il əvvəl başlayan Rusiyaya qarşı sanksiyalar dalğasının əsas məqsədi də ölkəmizə bu şəkildə təsir göstərmək idi. Ancaq tamamilə əks nəticəyə gətirib çıxardı.
Sanksiyalar həm Qərbin birliyini, həm də bütövlükdə ABŞ-ın lider mövqedə olduğu qlobal sistemi zədələyir. On il əvvəl bu sanksiyalar "ipə-sapa yatmayan ölkələrin" texnoloji cəhətdən geri qalması üçün mexanizm rolunu oynayırdısa, indi onların inkişafını stimullaşdıran vasitəyə çevrilib.
İndi bizə yalnız Vaşinqtonun özünə açıq şəkildə zərər verən bu prosesi niyə davam etdirməsinin səbəbləri üzərində baş sındırmaq qalır. Bəlkə də, Amerika isteblişmenti sadəcə baş verənlərin əsl mahiyyətini görmür. Yaxud da, gerçəkliyi dərk etsələr belə, ABŞ-ın dünyadakı hegemonluğuna son qoyan bu prosesi dayandırmaq iqtidarında deyillər.