BAKI, 25 fevral — Sputnik, Nikolay Protopopov. Perspektivli silah sistemləri, səssizlik və yüksək gizlilik – hərbi dəniz donanması "677" layihəsinin ilk "Lada" dizel-elektrikli sualtı qayıq seriyasını 2022-ci ildə təhvil alacaq. Bu qayıqların işlənib-hazırlanmasına 20 il vaxt gedib. Onlar yüksək dəqiqlikli silahlar daşımağa qadirdir və keçdikləri yolu izləmək son dərəcə çətindir. Layihənin xüsusiyyətləri haqqında - RİA Novosti-nin materialında.
“Çətin uşaq”
"Kronştadt" və "Velikiye Luki" sualtı gəmilərinin 2021-ci ildə dənizçilərə təhvil verilməsi planlaşdırılırdı, ancaq "Admiralteyskie verfi” gəmiqayırma müəssisəsinin baş direktoru Aleksandr Buzakovun sözlərinə görə, tərəflər arasındakı problemlər üzündən həmin tarixi bir qədər irəli çəkməli olublar. Ötən ilin sentyabr ayında Birləşmiş Gəmiqayırma Korporasiyasının rəhbəri Aleksey Raxmanov bildirmişdi ki, avadanlıq tədarükçülərindən biri qrafikdən kənara çıxdığına görə, iki gəmi seriyası üzrə işi vaxtında başa çatdırmaq mümkün olmayıb.
Gecikmələr layihənin əvvəlindən bu günə kimi qeydə alınır. İşə 1990-cı illərin sonlarında start verilib - əsas “Sankt-Peterburq” gəmisi həmin vaxt inşa olunub. Gəmi 2004-cü ildə suya buraxılıb və 2006-cı ildə Hərbi Dəniz Donanmasına göndərilməli idi. Bununla belə, Şimal Donanması sualtı qayığı yalnız 2010-cu ildə sınaq istismarına qəbul etdi.
“877” layihəsinin dizel mühərrikli “Paltus”larını “Lada”larla əvəzləməyə hazırlaşırdılar. Yeni sualtı qayıqların ölçüləri daha kiçikdir və hidrolokatorlar üçün bir o qədər də nəzərəaçarpan deyil. Bundan başqa, “Lada” Rusiyanın havadan asılı olmayan (anaerobik) elektrik stansiyasına malik ilk sualtı qayığıdır.
Bəlkə də, gecikmələr yeni dizayn həllərinin çoxluğu və onların tətbiq edilməsinin çətinliyi səbəbindən baş verirdi. Beləliklə, əsas gəminin sınaqları zamanı hidroakustik komplekslə bağlı ciddi problemlər aşkarlandı və elektrik mühərrikinin qeyri-kafi gücü suyun altında lazımı sürəti yığmağa imkan vermədi.
Təhlükəli “körpələr”
Mütəxəssislərin fikrincə, “Lada”lar ən müasir və perspektivli yerli qeyri-nüvə sualtı qayıqlarıdır. Ölçüləri böyük olmasa da, çoxfunksiyalıdır. Sualtı və suüstü gəmilərə müqavimət göstərə, sahil hədəflərinə zərbə endirə, mina maneələri qura, sahilləri desant qoşunlarından qoruya, alt bölmələri və ya xüsusi yükləri daşıya bilir.
Əsas üstünlükləri - yüksək avtomatlaşdırma sistemi, az səsli olması, mobilliyi, manevr qabiliyyətidir ki, bu da qayıqlardan diversiya və kəşfiyyat əməliyyatlarında səmərəli istifadə etməyə imkan verir. Güclü hidroakustik sistemlə və üç həssas antenlə (biri burun hissədə, ikisi yanlarda) təchiz olunub. Sürəti 20 dəniz milinə çatır. Dərinliyi 350 metrə qədərdir, heyət üzvlərinin sayı isə cəmi 30 nəfərdir.
Silahlanmaya gəlincə, standart təchizatda "Lada" göyərtəsində 533 mm çaplı 18 torpeda və təxminən 20 mina daşıyır. Torpeda aparatları saatda 300 kilometrə qədər sürətə malik "Şkval" yüksək sürətli sualtı torpeda əleyhinə raketlərin atəş zərbəsinə uyğunlaşdırılıb. Və əlbəttə ki, digər müasir Rusiya gəmiləri kimi “Lada” da “Kalibr” qanadlı raketləri ilə təchiz olunub.
İlk iki sualtı qayıq seriyası havadan asılı olmayan enerji qurğusuz inşa edilir. Buzakovun sözlərinə görə, hələ indiyə kimi Rusiyada belə bir gəmi yaradılmayıb. Ancaq digər gəmilər enerji qurğusu ilə təchiz olunacaq.
Gözəgörünməz mühafizə dəstəsi
"Lada" əvvəlki layihələr əsasında yaradılmış, amma tamamilə yeni sualtı qayıq sinfidir”, - deyə Ümumrusiya Donanmasına Dəstək Hərəkatının sədri, birinci dərəcəli kapitan Mixail Nenaşev RİA Novosti-yə müsahibəsində bildirib.
“Son 15-20 ildə “Lada”da təxminən 150 eksperimental konstruksiya işlərindən istifadə olunub. Bu, heç bir layihədə qeydə alınmayıb. “Lada” sualtı qayıqları, mahiyyət etibarı ilə böyük sualtı laboratoriyalar hesab oluna bilər", - deyə o vurğulayır.
Ekspertin sözlərinə görə, əvvəlki layihələrlə müqayisədə "Lada" öz göyərtəsinə daha çox torpeda götürə bilir. Bənzərsiz taktiki-texniki xüsusiyyətləri bütün taktiki-strateji istiqamətlərdə problemləri həll etməyə imkan verir. Bundan başqa, gəminin konstruksiyası raket sistemlərinin yerləşdirilməsinə də uyğundur.
“Bu dizel-elektrikli sualtı qayıqların səsi dənizin səsinə bənzəyir və yeni hidroakustika digər gəmilərə nisbətən daha çox yeri əhatə edir. Bu isə çox vacibdir, “Lada”lar Arktikada yerləşdiriləcəklər. Digər bir müsbət cəhət də kiçik ölçüləri sayəsində bu sualtı qayıqlardan həm dayaz sularda, həm də dərinliklərdə istifadə oluna bilməsidir. “Lada” kimi sualtı qayıqlarla ərazini potensial düşməndən uğurlu şəkildə müdafiə etmək mümkündür”, - deyə Nenaşev bildirir.
Rusiyanın dizellə işləyən sualtı qayıqları uzun müddət öz sinfinin ən yaxşıları kimi tanınıb. “636.3” layihəsinin altı dizel-elektrik sualtı qayığı Qara dəniz Donanmasında xidmət edir, daha altı ədəd qayıq isə yaxın illərdə Sakit okeana köçürüləcək. Səssizliyinə və gözəgörünməz olmalarına görə NATO-da onları "qara dəliklər" adlandırırlar.
Ancaq “Lada”lar daha səssizdir. "Sankt-Peterburq" əsas gəmisinin sınaqları göstərdi ki, 677-ci layihə məxfilik baxımından əvvəlki "dizel mühərrikli" seriyalarını geridə qoyur.