BAKI, 5 aprel — Sputnik. Ququş, sənəd adı ilə Faiqə Atəşin 1950-ci ilin 5 mayında Tehranda doğulub. Azərbaycan əsilli ailəsi ona Ququş adını vermək istəsə də, İran qaydalarına görə fars əsilli ad qoymağa məcbur olduqları üçün sənədlərdə adı Faiqə Atəşin deyə yazılır. Lakin Ququş ailəsinin ona qoyduğu ilk addan heç vaxt imtina etmir və bütün yaradıcılığında Ququş kimi tanınır.
1979-cu ilin İslam İnqilabından sonra evlilikdən kənar münasibət yaşadığı üçün həbs olunan, mahnıları və filmləri qadağan edilən müğənni 21 il boyunca inzivaya çəkilir. 2000-ci ildə Amerikaya köçüb səhnəyə yenidən qayıdan müğənninin inzivadan sonra buraxdığı ilk albom satış rekordları qırır və Ququş İran cəmiyyətinin ümid və azadlıq simvoluna çevrilir.
Bunlar Ququş haqqında əksəriyyətinin bildiyi bioqrafik məlumatlardır. Bunlardan başqa, Ququş mənim üçün musiqi dedikdə, səhnə dedikdə, sənət sevgisi dedikdə ağıla gələn nadir şəxslərdən biridir. Lakin məni ən çox narahat edən azərbaycanlıların Ququşa aqressiyası, onun haqqında ermənipərəst iddialarıdır.
Əvvəlcə, nəzərinizə çatdırım ki, Ququş bütün dünyada iranlı müğənni kimi deyil, Azərbaycan əsilli İran müğənnisi, bəzi hallarda isə birbaşa Azərbaycan müğənnisi kimi tanınır. Bu cür tanınması da birbaşa Ququşun öz bəyanatları sayəsində baş verib. Çünki o, bütün konsertlərində Azərbaycan dilində mahnılar oxuyub, Azərbaycanın və azərbaycanlıların ünvanına xoş sözlər səsləndirib.
Bunlardan ən məşhuru isə konsertlərindən birində "Ayrılıq" (söz: Fərhad İbrahimi, mus: Əli Səlimi) mahnısını oxuduqdan sonra "Burda mənim həmvətənlərim varmı?" deyə soruşub, ardıyca "Yaşasın Azərbaycan! Gecə-gündüz! Hər gün! Qurban olaram!" deyib, daha sonra da Azərbaycan rəqsi edə-edə "Səkinə dayıqızı nay-nay" mahnısını oxumasıdır.
Bəs bütün bunlara rəğmən, Azərbaycanda niyə Ququşa qarşı qəzəb var və niyə o, ermənipərəst adlandırılır? Bu məsələ isə olduqca mübahisəlidir.
Ququş Azərbaycanda konsert vermir. Çünki əri erməni əsilli Amerika vətəndaşıdır və çox güman ki, ərinin qadağalarına görə Azərbaycanda konsert vermir. Məsələnin bu tərəfinə baxanda Ququşu qınamaq çox rahatdır, elə deyilmi? "Erməniyə ərə gedən", "erməni ərinə görə vətəninə gəlməyən" və s. ittihamlarla yıxıb-sürüyək Ququşu.
Fürsət olanda isə bir də keçmişə baxaq. İrandakı inqilabdan sonra həbs olunan, 21 il inzivaya çəkilən, sənətdən uzaq qalan Ququşu bu həm mənəvi, həm maddi həbsxanadan kim xilas etdi? Niyə o 21 ildə bir azərbaycanlının əli uzanmadı bu cür sənətkara? Niyə bu qədər nüfuzlu, imkanlı azərbaycanlılardan biri istedadlı Ququşu İran rejimindən alıb bütün dünya mədəniyyətinə bir Azərbaycan müğənnisi kimi təqdim etmədi? İndi Ququşu qınamaq asandır, hə?
O da öz çətin anlarında ona uzanan əldən yapışıb, özünü mərhumiyyətlərdən, qadağalardan, həbsxanalardan xilas edib və indi də bu əlin sahibinə minnət borcu kimi tabe olursa, mən onu qınamıram, qınamağa haqqım da yoxdur. Çünki mənim Ququşa heç bir faydam dəyməyib. Üstəlik, hər şeyə rəğmən, Azərbaycana gəlməsə də, Azərbaycan mahnıları oxuyan, "Yaşasın Azərbaycan" deyən sənətkara "vətən xaini" damğası vurmağa da vicdanən haqqım çatmır.
Başqa bir qınaq səbəbi isə Ququşun "Gedək üzü küləyə" mahnısını erməni dilində oxumasına görədir. Sözügedən ifa 2010-cu ildə baş verib. Orda Ququşun ifa etdiyi mahnı "Gedək üzü küləyə" mahnısına xeyli bənzəsə də, açıq-aydın görünür ki, eyni mahnı deyil. Həmin videonun tam lentlərinə baxmadığım üçün mahnının necə təqdim olunması barədə məlumatım yoxdur. Yəni mahnının erməni mahnısı olması ilə bağlı, erməni müəlliflərə məxsusluğu haqqında da heç bir təqdimat görməmişəm.
Azərbaycandan müğənniyə səslənən etirazlarda da mahnının başqa müəlliflərin adı ilə təqdim olunduğu deyilmir, sadəcə icazəsiz tərcümə olunduğu vurğulanır. Hər halda, ümumilikdə, mən bu məsələdə də Ququşda böyük bir qəbahət görmürəm.
Bir müğənninin müxtəlif dillərdə mahnı oxuması sadəcə üstünlükdür. Bu dil ermənicə olsa belə. Azərbaycan mahnısını ermənicə oxuması isə, əgər ermənilərin mahnı üstündə hər hansı bir müəlliflik iddiası varsa, səhnədə "Yaşasın Azərbaycan" deyən sənətkarın bu mahnını oxuması, elə o mahnıya müəlliflik iddiası qaldıranlara əsl cavabdır.
Və bütün hallarda Ququş təkcə İran cəmiyyəti üçün deyil, bütün dünya üçün ümid və azadlığın səhnədəki simvoludur. Bu simvolun mənimlə eyni coğrafiyadan çıxmasına isə yalnız və yalnız sevinirəm.