BAKI, 9 mart — Sputnik. Səudiyyə Ərəbistanı Türkiyəni özünün düşməni elan etdi. Belə ki, Səudiyyə Ərəbistanının qüdrətli vəliəhd şahzadəsi Məhəmməd ibn Salman Türkiyəni "şər ücbucağının bir tərəfi" adlandırıb. Onun sözlərinə görə, qalan iki tərəf İran və ekstremist islamçı qruplaşmalardır. Səudiyyə şahzadəsi, Türkiyəni yüz il əvvəl Osmanlı imperiyası ilə birlikdə çökmüş İslam xilafətini bərpa etmək cəhdində də günahlandırıb.
Vəliəhd bununla yanaşı, öz ölkəsi ilə Körfəz qonşusu olan Qətər arasında uzun müddətdir davam edən mübahisəni "boş şey" adlandırıb, amma sözündən belə çıxıb ki, bu "boş şey" hələ bir müddət davam edə bilər. Qahirədə qəzet redaktorlarına verdiyi müsahibədə Məhəmməd ibn Salman "Müsəlman qardaşlığı" təşkilatını demokratiyadan sui-istifadədə ittiham edib və bildirib ki, bu təşkilatın hamisi olan Türkiyə xilafəti bərpa etməyə çalışır.
Qeyd edək ki, həm Səudiyyə, həm də Misir "Müsəlman qardaşlığı" təşkilatını terrorçu qruplaşma kimi qadağan edib.
"The Mail" yazır ki, şahzadənin şərhləri Səudiyyənin prezident Rəcəb Tayyib Ərdoğana şübhəli münasibətini əks etdirir. Ərdoğan hökuməti Səudiyyə Ərəbistanı və başqa Körfəz ölkələrinin Qətərlə mübahisəsində sonuncunun tərəfini saxlayıb.
Türkiyə, bundan başqa, Suriyadakı münaqişənin çözümü istiqamətində son aylarda İranla əməkdaşlıq edib. Ötən il iki ölkənin hərbi rəhbərləri qarşılıqlı səfərlərdə olublar. Məhəmməd ibn Salman deyib ki, Qətərlə mübahisə hələ uzun müddət çəkə bilər və bunu ABŞ-ın Kubaya qarşı 60 il əvvəl qoyduğu embarqo ilə müqayisə edib. Lakin o, eyni zamanda zəngin Qətərin əhəmiyyətini azaldaraq bu ölkənin Qahirənin bir küçəsindən də balaca olduğunu dilə gətirib.
Səudiyyə Ərəbistanı, Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri, Misir və Bəhreyn ötən ilin iyunda Qətərlə diplomatik münasibətlərini kəsib. Bu ölkələr hazırda Qətərə qarşı dəniz və hava blokadasını davam etdirir. Buna baxmayaraq, Qətər dünyanın ən böyük maye qaz ixracatçısıdır və regionda ABŞ-ın ən böyük hərbi bazası da bu ölkədə yerləşir.
Sonda Məhəmməd ibn Salman deyib ki, arada olan ixtilafa baxmayaraq, Qətərin bu ayın sonlarında Səudiyyədə keçiriləcək Ərəb Liqası sammitində iştirakına blok qoyulmayacaq.
Səudiyyənin daha bir rəqibi Yəməndə olan husilərdir. Husilər Səudiyyə Ərəbistanı ilə 2,5 ildir müharibə aparır. Husilərin Ər-Riyada atdığı uzaq mənzilli raket İran istehsalıdır. Səudiyyə husilərin raketi İranın təlimatı ilə atdığını iddia edir.
Səudiyyə Ərəbistanının özündə isə saray müharibəsi gedir. 11 şahzadənin həbs olunması və mülklərinin ələ keçirilməsi birinci vəliəhd Məhəmməd ibn Salmanın bütün rəqiblərinin sıradan çıxarılması deməkdir.
Bu oyunlarda əsas iştirakçılardan biri də Səudiyyənin milli neft şirkəti olan "Saudi Aramco"dur. Tramp bu şirkətin Nyu-York birjasındakı səhmlərini ələ keçirməyi planlaşdırır. Bu prosesin nəticəsində qazanan tərəf ABŞ və İsrail olacaq. Səudiyyənin İranla qarşıdurması birbaşa İsrailin marağındadır. Amerika isə maddi qazanc əldə edəcək.
Səudiyyədə baş verənləri idarə edənlərdən biri də Birləşmiş Ərəb Əmirlikləridir (BƏƏ). Bu ölkə də ABŞ-la birgə hərəkət edir. BƏƏ-nin vəliəhd ibn Salmanın üzərində böyük təsirə malik olduğu deyilir.
Hazırda Səudiyyə Ərəbistanı ilə İran müharibəyə doğru gedir. Yəməndə döyüş uzun zamandır aparılır. İndi İran-Səudiyyə toqquşması başlaya bilər. Qətərin Fars körfəzindəki qonşuları bu ölkəni terrorçuluğa yardım göstərməkdə ittiham edərək, ona qarşı blokadaya başladılar. Ancaq tənqidçilər deyirlər ki, bütün bunlar Qətərin İranla əlaqələr qurması ilə bağlıdır. Onlar Qətərin hərəkətlərini satqınçılıq kimi dəyərləndirirlər.
Digər tərəfdən, İraqdakı indiki hakimiyyət İrana qarşı çox xoş münasibət bəsləyir. Hal-hazırda İraq üzərində nəzarət Səudiyyə Ərəbistanı ilə yaşanan vasitəli müharibədə İran üçün mühüm qələbədir. İranın dəstəyi ilə İraq ordusu İraq və Suriyanın cənub sərhədlərinə qədər irəliləyib. Bu da Bağdaddan Dəməşqə və ümumiyyətlə Aralıq dənizinə qədər olan yolun təmizlənməsi deməkdir. Belə olan halda, bütün bunlar İranın bütün region üzərində təsirinin artmasında tramplin rolunu oynayacaq.
İraq hökuməti Səudiyyə Ərəbistanını İŞİD-i dəstəkləməkdə ittiham edir. Səudiyyə rəsmiləri İran təsirinə qarşı mübarizədə İraqdakı sünni qruplaşmaları maliyyələşdirir. İran isə şiələrin üstünlük təşkil etdiyi İraq hökumətini, həmçinin müttəfiq müqavimət qüvvələrini müdafiə edir.
Digər ərəb ölkəsi olan Bəhreyn əhalisinin 70%-i şiədir, lakin ölkəni dəmir əllə sünni xəlifə klanı idarə edir. 2011-ci ilin "Ərəb baharı" zamanı Bəhreyndə də inqilabi əhval-ruhiyyə baş qaldırmışdı və 100 min nəfər insan öz narazılığını ifadə etmək üçün küçələrə çıxmışdı.
Bəhreyn əhalisinin sayı bir milyondur. Nümayişçilər "Sünnilər və şiələr qardaşdır, bizim ölkəmiz satılmır" şüarı altında küçəyə axışmışdılar. Onlar korrupsiyalaşmış rejimə qarşı etirazlarını bildirirdilər. Səudiyyə Ərəbistanı "arxa bağçadakı" xalq etirazından həyəcanlanmışdı. Onlar dinc nümayişləri şiələrin qiyamı kimi təqdim etdilər və Səudiyyə Ərəbistanı Bəhreynə 1000 nəfər əsgər göndərdi. Bir çox etirazçını həbsxanaya salıb işgəncə verdilər. İran isə nümayişçilərin tərəfini saxladı və üsyanı dəstəkləyib, zorakılığa etiraz olaraq öz səfirini geri çağırdı. Bir sözlə, İran Səudiyyənin bölgədə qarşısını alan əsas qüvvədir.
İranın 80 milyonluq əhalisinin böyük hissəsi şiə müsəlmanlarıdır və ölkə regionun aparıcı şiə mərkəzidir. Hazırki lider Əli Xamneyi əsas xarici və daxili siyasət məsələləri üzrə son sözə malikdir.
İran Suriya prezidenti Bəşər Əsədi müxalif qruplar və özünü İslam Dövləti (İD) adlandıran qruplaşmaya qarşı mübarizəsində dəstəkləyir. İranın İslam İnqilabı Keşikçiləri Korpusu Suriya və İraqda sünni cihadçılarına qarşı əsas rolu oynayıb. İran analitikləri belə hesab edir ki, Səudiyyə Ərəbistanı, Livan hakimiyyətinin bir hissəsini təşkil edən şiə hərəkatı Hizbullaha görə orada sabitliyi pozmağa çalışır…