https://sputnik.az/20220309/avropa-sanksiyalardan-yaranan-zereri-azaltmaq-ucun-variantlar-axtarir-439985643.html
Avropa sanksiyalardan yaranan zərəri azaltmaq üçün variantlar axtarır
Avropa sanksiyalardan yaranan zərəri azaltmaq üçün variantlar axtarır
Sputnik Azərbaycan
Neftin qiymətinin "norma"dan bir yarım-iki dəfə artdığı, qazın qiymətinin isə 5-15 dəfə bahalaşdığı bir vaxtda Rusiya üçün qaz gəlirləri əhəmiyyətli xarakter... 09.03.2022, Sputnik Azərbaycan
2022-03-09T21:25+0400
2022-03-09T21:25+0400
2022-03-09T21:25+0400
avropa
rf-in donbasın müdafiəsi üzrə xüsusi əməliyyatı
rusiya
sanksiya
rusiya əleyhinə sanksiyalar
neft
https://cdnn1.img.sputnik.az/img/07e6/03/09/439967652_0:0:3031:1705_1920x0_80_0_0_894c898ca6ce67c7cfdef20da4b951ff.jpg
Aleksandr Sobko, RİA NovostiAlmaniya kansleri Şolts martın 7-də enerji daşıyıcılarının tədarükünün sanksiyalardan götürüldüyünü açıqlayıb. Çox güman ki, bu qərar qazın qiymətinin hazırda min kubmetr üçün rekord səviyyədə - 3700 dollara çatmasından sonra qəbul edilib ki, bu da əvvəlki reallıqlarda olan qazın "ədalətli" uzunmüddətli qiymətindən 15 dəfə çoxdur. Şoltsun ardınca Hollandiyanın baş naziri Rutte də oxşar mövqeyini ifadə edib. Kəskin qiymət artımı fonunda vəziyyəti soyutmağa çalışmaq qərara alınıb. Ancaq orta müddətli olaraq Qərb ölkələri tərəfindən embarqo riskləri qorunub saxlanılır və bu, ilk növbədə qaza deyil, neftə aid edilir. Xatırladaq ki, beynəlxalq vəziyyətin gərginləşməsindən sonra Rusiya üçün neft və qaz bazarlarında vəziyyət bir qədər fərqli görünürdü.Qlobal neft qiymətləri, təbii ki, dərhal artmağa başladı, ancaq eyni zamanda, Rusiya tədarükünün bir hissəsi əhəmiyyətli diskontla (endirimlə), bir barel üçün 20 dollardan yuxarı qiymətlərlə həyata keçirilməyə başladı. Potensial sanksiyaların qeyri-müəyyənliyi şəraitində şirkətlər əlavə mükafat olmadan Rusiya tədarükləri ilə bağlı sövdələşmələrdə iştirak etməkdən çəkinirdilər. İndi Avropa rəsmilərinin açıqlamaları fonunda bu diskontun azalacağını gözləmək olar.Ancaq risklər qorunur: əgər Avropa neft emalı zavodlarının logistika və quruluş məsələlərini yeni neft növlərinə uyğunlaşdırılması məsələlərini nəzərə alsaq (bütün bunlara vaxt lazımdır), o zaman Rusiyadan neft tədarüklərini əvəz etmək mümkündür. Qlobal tarazlıq baxımından Rusiya qlobal neft istehlakının təxminən yeddi faizini (neft və neft məhsulları vasitəsilə) ixrac edir. Bunların təxminən üçdə biri Asiyaya, əsas hissəsi isə Çinə gedir. Avropada logistika səbəbindən kontinental boru kəmərinin tədarükünün bir hissəsi üçün Rusiya neftindən imtina etmək yəqin ki, çətin olacaq. Yəni fərziyyə sanksiyalarına bütün həcmlər deyil, belə deyək, qlobal istehlakın iki-dörd faizi düşə bilər. Bu, yenə də qlobal iqtisadiyyat üçün məqbul azalmadır. Və qiymətlər, təbii ki, kəskin artacaq, bu da qlobal tələbi azaldacaq. Ancaq haradasa boykot amili də işləyəcək: "Shell" artıq Rusiya neftinin spot partiya tədarükünü almaqdan imtina etdiyini açıqlayıb.Qazla bağlı vəziyyət neftlə bağlı vəziyyətin demək olar ki, əksidir. Birincisi, yanacaq demək olar ki, tamamilə qaz kəmərləri ilə verilir. Yamaldan mayeləşdirilmiş təbii qaz (LNG) istisna olmaqla və yeri gəlmişkən, orada tankerlərin tədarükü riski artıq özünü göstərdi: İngiltərədə dokerlər Yamaldan qaz daşıyıcısını yüklənməkdən imtina etdilər. Avropanın Rusiyadan qaz asılılığı 30-40 faizdir və hətta orta müddətli perspektivdə də Rusiya idxalını əvəz etmək mümkün deyil. LNG sektorunun inkişafına baxmayaraq, qaz bazarı neft bazarı ilə müqayisədə daha az qlobal olaraq qalır. Hamımızın xatırladığı kimi, son aylarda "Qazprom" Aİ-yə tədarükünü kəskin şəkildə azaldıb. Ukrayna vasitəsilə nəql isə son vaxtlara qədər müqavilə üzrə minimumdan iki dəfə aşağı idi. Ancaq xüsusi əməliyyatın başlaması ilə Ukrayna ərazisindən tranzit, əksinə, müqavilə üzrə sutkada 109 milyon kubmetr həcmə yüksəldi, bundan əlavə, Qazprom tədricən Polşanın "Yamal-Avropa" marşrutu üzrə həcmlərin bir hissəsini bronlaşdırır. Yəni Rusiyanın ixracı indi də artıb, həmçinin bunun fonunda qiymətlər də artıb.Səbəblər aydındır: "Qazprom" tərəfindən son aylarda artıq maliyyələşdirici təsir göstərən uzun müddətli çatdırılmamasını qiymətləndirməmək olmaz. Anbarlarda yaranan çatışmazlığın yayda kompensasiya olunması gözlənilirdi, ancaq indi qeyri-müəyyənliklər artıb. Xatırladaq ki, qaz anbarlarına planlı yükləmə istilik mövsümü başa çatdıqdan dərhal sonra başlayır, burada fasilə yoxdur.Maraqlıdır ki, bu fonda Ukraynanın özü qaz ixracına qadağa qoyub. Bu, tranzitə şamil edilmir, ancaq gələcəkdə Aİ ölkələrinə satmaq planları ilə Ukraynada öz qazını saxlayan treyderlərə təsir etdi. Ukraynanın qaz nəqliyyat operatorunun məlumatlarına görə, ölkə hələ də öz ərazisinə kiçik revers tədarüklərini həyata keçirir.Belə bir şəraitdə - neftin "mümkün variantları" ilə müqayisədə qazdan kritik asılılıq - Rusiya rəsmilərinin neft və qaz tədarükünün yalnız "kompleks şəklində" həyata keçirilə biləcəyinə və neftsiz qaz almaq mümkün olmayacağına dair ilk eyhamları artıq ortaya çıxdı.Burada qeyd etmək lazımdır ki, tarixən qazın satışından əldə olunan valyuta gəlirləri neft və neft məhsullarının valyuta gəlirlərinin təxminən on faizini təşkil edirdi. Ancaq indi, neftin qiymətinin "norma"dan bir yarım-iki dəfə artdığı, qazın qiymətinin isə 5-15 dəfə bahalaşdığı bir vaxtda ölkəmiz üçün qaz gəlirləri əhəmiyyətli xarakter alır. Deməli, əgər əvvəllər qaz daha çox "siyasət", neft isə "gəlir" idisə, indi vəziyyət dəyişib.Nəhayət, bu şəraitdə qismən enerji ilə bağlı olan başqa bir sahə xüsusi əhəmiyyət kəsb edir – bunlar gübrələr. Bu, həcm baxımından daha az əhəmiyyət kəsb edir, ancaq aşkar səbəblərə görə qlobal iqtisadiyyat üçün daha kritikdir. Burada cari sabitlik olmasa belə, kotirovkalarda artım müşahidə olunurdu. Məsələn, son iki ildə diammonium fosfatın qiymətləri üç dəfə artıb. Bildiyiniz kimi bitkilərə üç əsas makroelement lazımdır: kalium, fosfor və azot. Ancaq istehsalçılar üçün onların arasında əhəmiyyətli fərq var.Kalium və fosforun mənbələri kimyəvi emallardan və ya çevrilişlərdən sonra əmtəəyə çevrilən faydalı minerallardır. Əksinə, azot gübrələrinin istehsalı tamamilə təbii qaza əsaslanır, azotun özü isə havadan alınır. Həmçinin qeyd etmək lazımdır ki, çox vaxt gübrələr qarışıq olur. Məsələn, fosfor gübrələri çox vaxt azotla əlaqələrə gedir - çünki duzdakı fosfat anionunu (məsələn, artıq qeyd olunan diammonium fosfatda) ammonium (azot) şəklində bir kation ilə tarazlaşdırmaq rahatdır.Müvafiq olaraq, azot gübrələrinin qiyməti qazın qiymətləri ilə tamamilə əlaqələndirilir. Yeri gəlmişkən, bu nisbət çox sadədir: bir ton ammonyak hasil etmək üçün min kubmetr təbii qaz lazımdır. Xatırladaq ki, ammonyak və onun törəmələrinin qiymətləri təbii qazın sürətlə artan qiymətlərinə uyğun gəlməyən payızda Avropada gübrə zavodları artıq fəaliyyətini dayandırmışdır. Belə şəraitdə bu məhsulu istehsal etmək sadəcə olaraq sərfəli deyildi.İstənilən halda qlobal gübrə ixracının 15 faizi Rusiyanın payına düşür. Ölkəmiz bütün növ gübrələri ixrac edir. Kalium gübrələri daha böyük əhəmiyyət kəsb edir: Rusiya, Kanada və Belarus (müqayisə olunan paylarda) bu məhsulun bütün dünya istehsalının əsas hissəsini təşkil edir. Yeri gəlmişkən, Çin həm də azot və fosforlu gübrələrin ixracatçısıdır və payızda artıq ixrac tədarükünü məhdudlaşdırıb, ancaq kalium gübrələrini idxal edir.Maraqlıdır ki, bir neçə gün əvvəl Sənaye və Ticarət Nazirliyi Rusiya istehsalçılarına xarici logistika şirkətləri tərəfindən tədarük zəncirlərinin pozulması ilə əlaqədar gübrələrin ixrac tədarükünün müvəqqəti dayandırılmasını tövsiyə edib. Sonra bu xəbər xarici logistika şirkətlərini digər sahələrdə də sabit əməkdaşlığa inandırmaq cəhdi kimi şərh olundu. Ancaq hər halda, onsuz da son illərdə qıtlıq içində olan gübrə sektoru eyni neftlə müqayisədə mümkün çatmazlıqlara daha həssasdır.Gəlin yekunlaşdıraq. Neft, ilk növbədə, rahat və məhdudiyyətsiz hərəkət etmək imkanıdır. Qaz istilik və isti suya çıxış, elektrik enerjisi istehsalı və sənaye müəssisələrinin fəaliyyətidir. Buradakı nisbətlər müəyyən bir ölkənin enerji qarışığından asılıdır, ancaq Avropada qaza tələbat bu üç sahə arasında təxminən bərabər şəkildə bölüşdürülür. Gübrələr isə - qidadır.Bizim baxışımız çərçivəsində Rusiyanın əvəz olunması çətin olan digər - nisbətən kiçik sektorlar da qalıb. Məsələn, nikelin qiyməti son iki gündə 2,5 dəfə artıb (ilin əvvəlindən isə dörd dəfə artıb). Rusiya dünya nikel istehsalının on faizini təşkil edir. Qlobal ərzaq qiymətləri artır. Yəni Rusiyanın valyuta gəlirlərinin həcmi üçün daha az kritik olan sektorlar eyni zamanda dünya iqtisadiyyat üçün daha vacib olur. Neft almaq üçün mümkün embarqo halında ölkəmizdə boşluqlar yaranır: alınanların heç olmasa bir hissəsini satmaq və ya mümkün olan embarqo halında nefti daha kritik xammal mallarına "yüklə" satmaq. Ya da bəzi ölkələr üçün bu və ya digər kəsirli malları saxlamaq.Obyektivlik naminə demək olmaz ki, ölkəmiz də xarici ticarət əməliyyatlarının ümumi həcmində yenə az pay tutan geniş məhsul nomenklaturasının tədarükündən çox asılıdır, ancaq gələcək yerli istehsal və mühüm kritik sahələrin fəaliyyəti bundan asılıdır. Ticarətə qarşılıqlı məhdudiyyətlər yaranarsa, bu da nəzərə alınmalıdır.Digər maraqlı xəbərləri həmçinin Sputnik Azərbaycan-ın Teleqram kanalından izləyin.
Sputnik Azərbaycan
media@sputniknews.com
+74956456601
MIA „Rossiya Segodnya“
2022
Sputnik Azərbaycan
media@sputniknews.com
+74956456601
MIA „Rossiya Segodnya“
xəbərlər
ru_AZ
Sputnik Azərbaycan
media@sputniknews.com
+74956456601
MIA „Rossiya Segodnya“
Sputnik Azərbaycan
media@sputniknews.com
+74956456601
MIA „Rossiya Segodnya“
avropa, rusiya, sanksiya, rusiya əleyhinə sanksiyalar, neft
avropa, rusiya, sanksiya, rusiya əleyhinə sanksiyalar, neft
Avropa sanksiyalardan yaranan zərəri azaltmaq üçün variantlar axtarır
Neftin qiymətinin "norma"dan bir yarım-iki dəfə artdığı, qazın qiymətinin isə 5-15 dəfə bahalaşdığı bir vaxtda Rusiya üçün qaz gəlirləri əhəmiyyətli xarakter alır.
Aleksandr Sobko, RİA Novosti Almaniya kansleri Şolts martın 7-də enerji daşıyıcılarının tədarükünün sanksiyalardan götürüldüyünü açıqlayıb. Çox güman ki, bu qərar qazın qiymətinin hazırda min kubmetr üçün rekord səviyyədə - 3700 dollara çatmasından sonra qəbul edilib ki, bu da əvvəlki reallıqlarda olan qazın "ədalətli" uzunmüddətli qiymətindən 15 dəfə çoxdur. Şoltsun ardınca Hollandiyanın baş naziri Rutte də oxşar mövqeyini ifadə edib.
Kəskin qiymət artımı fonunda vəziyyəti soyutmağa çalışmaq qərara alınıb. Ancaq orta müddətli olaraq Qərb ölkələri tərəfindən embarqo riskləri qorunub saxlanılır və bu, ilk növbədə qaza deyil, neftə aid edilir. Xatırladaq ki, beynəlxalq vəziyyətin gərginləşməsindən sonra Rusiya üçün neft və qaz bazarlarında vəziyyət bir qədər fərqli görünürdü.
Qlobal neft qiymətləri, təbii ki, dərhal artmağa başladı, ancaq eyni zamanda, Rusiya tədarükünün bir hissəsi əhəmiyyətli diskontla (endirimlə), bir barel üçün 20 dollardan yuxarı qiymətlərlə həyata keçirilməyə başladı. Potensial sanksiyaların qeyri-müəyyənliyi şəraitində şirkətlər əlavə mükafat olmadan Rusiya tədarükləri ilə bağlı sövdələşmələrdə iştirak etməkdən çəkinirdilər. İndi Avropa rəsmilərinin açıqlamaları fonunda bu diskontun azalacağını gözləmək olar.
Ancaq risklər qorunur: əgər Avropa neft emalı zavodlarının logistika və quruluş məsələlərini yeni neft növlərinə uyğunlaşdırılması məsələlərini nəzərə alsaq (bütün bunlara vaxt lazımdır), o zaman Rusiyadan neft tədarüklərini əvəz etmək mümkündür.
Qlobal tarazlıq baxımından Rusiya qlobal neft istehlakının təxminən yeddi faizini (neft və neft məhsulları vasitəsilə) ixrac edir. Bunların təxminən üçdə biri Asiyaya, əsas hissəsi isə Çinə gedir. Avropada logistika səbəbindən kontinental boru kəmərinin tədarükünün bir hissəsi üçün Rusiya neftindən imtina etmək yəqin ki, çətin olacaq. Yəni fərziyyə sanksiyalarına bütün həcmlər deyil, belə deyək, qlobal istehlakın iki-dörd faizi düşə bilər.
Bu, yenə də qlobal iqtisadiyyat üçün məqbul azalmadır. Və qiymətlər, təbii ki, kəskin artacaq, bu da qlobal tələbi azaldacaq. Ancaq haradasa boykot amili də işləyəcək: "Shell" artıq Rusiya neftinin spot partiya tədarükünü almaqdan imtina etdiyini açıqlayıb.
Qazla bağlı vəziyyət neftlə bağlı vəziyyətin demək olar ki, əksidir. Birincisi, yanacaq demək olar ki, tamamilə qaz kəmərləri ilə verilir. Yamaldan mayeləşdirilmiş təbii qaz (LNG) istisna olmaqla və yeri gəlmişkən, orada tankerlərin tədarükü riski artıq özünü göstərdi: İngiltərədə dokerlər Yamaldan qaz daşıyıcısını yüklənməkdən imtina etdilər.
Avropanın Rusiyadan qaz asılılığı 30-40 faizdir və hətta orta müddətli perspektivdə də Rusiya idxalını əvəz etmək mümkün deyil. LNG sektorunun inkişafına baxmayaraq, qaz bazarı neft bazarı ilə müqayisədə daha az qlobal olaraq qalır. Hamımızın xatırladığı kimi, son aylarda "Qazprom" Aİ-yə tədarükünü kəskin şəkildə azaldıb.
Ukrayna vasitəsilə nəql isə son vaxtlara qədər müqavilə üzrə minimumdan iki dəfə aşağı idi. Ancaq xüsusi əməliyyatın başlaması ilə Ukrayna ərazisindən tranzit, əksinə, müqavilə üzrə sutkada 109 milyon kubmetr həcmə yüksəldi, bundan əlavə, Qazprom tədricən Polşanın "Yamal-Avropa" marşrutu üzrə həcmlərin bir hissəsini bronlaşdırır. Yəni Rusiyanın ixracı indi də artıb, həmçinin bunun fonunda qiymətlər də artıb.
Səbəblər aydındır: "Qazprom" tərəfindən son aylarda artıq maliyyələşdirici təsir göstərən uzun müddətli çatdırılmamasını qiymətləndirməmək olmaz. Anbarlarda yaranan çatışmazlığın yayda kompensasiya olunması gözlənilirdi, ancaq indi qeyri-müəyyənliklər artıb. Xatırladaq ki, qaz anbarlarına planlı yükləmə istilik mövsümü başa çatdıqdan dərhal sonra başlayır, burada fasilə yoxdur.
Maraqlıdır ki, bu fonda Ukraynanın özü qaz ixracına qadağa qoyub. Bu, tranzitə şamil edilmir, ancaq gələcəkdə Aİ ölkələrinə satmaq planları ilə Ukraynada öz qazını saxlayan treyderlərə təsir etdi. Ukraynanın qaz nəqliyyat operatorunun məlumatlarına görə, ölkə hələ də öz ərazisinə kiçik revers tədarüklərini həyata keçirir.
Belə bir şəraitdə - neftin "mümkün variantları" ilə müqayisədə qazdan kritik asılılıq - Rusiya rəsmilərinin neft və qaz tədarükünün yalnız "kompleks şəklində" həyata keçirilə biləcəyinə və neftsiz qaz almaq mümkün olmayacağına dair ilk eyhamları artıq ortaya çıxdı.
Burada qeyd etmək lazımdır ki, tarixən qazın satışından əldə olunan valyuta gəlirləri neft və neft məhsullarının valyuta gəlirlərinin təxminən on faizini təşkil edirdi. Ancaq indi, neftin qiymətinin "norma"dan bir yarım-iki dəfə artdığı, qazın qiymətinin isə 5-15 dəfə bahalaşdığı bir vaxtda ölkəmiz üçün qaz gəlirləri əhəmiyyətli xarakter alır. Deməli, əgər əvvəllər qaz daha çox "siyasət", neft isə "gəlir" idisə, indi vəziyyət dəyişib.
Nəhayət, bu şəraitdə qismən enerji ilə bağlı olan başqa bir sahə xüsusi əhəmiyyət kəsb edir – bunlar gübrələr. Bu, həcm baxımından daha az əhəmiyyət kəsb edir, ancaq aşkar səbəblərə görə qlobal iqtisadiyyat üçün daha kritikdir. Burada cari sabitlik olmasa belə, kotirovkalarda artım müşahidə olunurdu. Məsələn, son iki ildə diammonium fosfatın qiymətləri üç dəfə artıb. Bildiyiniz kimi bitkilərə üç əsas makroelement lazımdır: kalium, fosfor və azot. Ancaq istehsalçılar üçün onların arasında əhəmiyyətli fərq var.
Kalium və fosforun mənbələri kimyəvi emallardan və ya çevrilişlərdən sonra əmtəəyə çevrilən faydalı minerallardır. Əksinə, azot gübrələrinin istehsalı tamamilə təbii qaza əsaslanır, azotun özü isə havadan alınır. Həmçinin qeyd etmək lazımdır ki, çox vaxt gübrələr qarışıq olur. Məsələn, fosfor gübrələri çox vaxt azotla əlaqələrə gedir - çünki duzdakı fosfat anionunu (məsələn, artıq qeyd olunan diammonium fosfatda) ammonium (azot) şəklində bir kation ilə tarazlaşdırmaq rahatdır.
Müvafiq olaraq, azot gübrələrinin qiyməti qazın qiymətləri ilə tamamilə əlaqələndirilir. Yeri gəlmişkən, bu nisbət çox sadədir: bir ton ammonyak hasil etmək üçün min kubmetr təbii qaz lazımdır. Xatırladaq ki, ammonyak və onun törəmələrinin qiymətləri təbii qazın sürətlə artan qiymətlərinə uyğun gəlməyən payızda Avropada gübrə zavodları artıq fəaliyyətini dayandırmışdır. Belə şəraitdə bu məhsulu istehsal etmək sadəcə olaraq sərfəli deyildi.
İstənilən halda qlobal gübrə ixracının 15 faizi Rusiyanın payına düşür. Ölkəmiz bütün növ gübrələri ixrac edir. Kalium gübrələri daha böyük əhəmiyyət kəsb edir: Rusiya, Kanada və Belarus (müqayisə olunan paylarda) bu məhsulun bütün dünya istehsalının əsas hissəsini təşkil edir. Yeri gəlmişkən, Çin həm də azot və fosforlu gübrələrin ixracatçısıdır və payızda artıq ixrac tədarükünü məhdudlaşdırıb, ancaq kalium gübrələrini idxal edir.
Maraqlıdır ki, bir neçə gün əvvəl Sənaye və Ticarət Nazirliyi Rusiya istehsalçılarına xarici logistika şirkətləri tərəfindən tədarük zəncirlərinin pozulması ilə əlaqədar gübrələrin ixrac tədarükünün müvəqqəti dayandırılmasını tövsiyə edib. Sonra bu xəbər xarici logistika şirkətlərini digər sahələrdə də sabit əməkdaşlığa inandırmaq cəhdi kimi şərh olundu. Ancaq hər halda, onsuz da son illərdə qıtlıq içində olan gübrə sektoru eyni neftlə müqayisədə mümkün çatmazlıqlara daha həssasdır.
Gəlin yekunlaşdıraq. Neft, ilk növbədə, rahat və məhdudiyyətsiz hərəkət etmək imkanıdır. Qaz istilik və isti suya çıxış, elektrik enerjisi istehsalı və sənaye müəssisələrinin fəaliyyətidir. Buradakı nisbətlər müəyyən bir ölkənin enerji qarışığından asılıdır, ancaq Avropada qaza tələbat bu üç sahə arasında təxminən bərabər şəkildə bölüşdürülür. Gübrələr isə - qidadır.
Bizim baxışımız çərçivəsində Rusiyanın əvəz olunması çətin olan digər - nisbətən kiçik sektorlar da qalıb. Məsələn, nikelin qiyməti son iki gündə 2,5 dəfə artıb (ilin əvvəlindən isə dörd dəfə artıb). Rusiya dünya nikel istehsalının on faizini təşkil edir. Qlobal ərzaq qiymətləri artır. Yəni Rusiyanın valyuta gəlirlərinin həcmi üçün daha az kritik olan sektorlar eyni zamanda dünya iqtisadiyyat üçün daha vacib olur.
Neft almaq üçün mümkün embarqo halında ölkəmizdə boşluqlar yaranır: alınanların heç olmasa bir hissəsini satmaq və ya mümkün olan embarqo halında nefti daha kritik xammal mallarına "yüklə" satmaq. Ya da bəzi ölkələr üçün bu və ya digər kəsirli malları saxlamaq.
Obyektivlik naminə demək olmaz ki, ölkəmiz də xarici ticarət əməliyyatlarının ümumi həcmində yenə az pay tutan geniş məhsul nomenklaturasının tədarükündən çox asılıdır, ancaq gələcək yerli istehsal və mühüm kritik sahələrin fəaliyyəti bundan asılıdır. Ticarətə qarşılıqlı məhdudiyyətlər yaranarsa, bu da nəzərə alınmalıdır.
Digər maraqlı xəbərləri həmçinin Sputnik Azərbaycan-ın Teleqram kanalından izləyin. 
