BAKI, 24 dekabr — Sputnik. "İlya Muromets" təyyarəsi planetin bütün ağır aviasiyasının prototipinə çevrilib. Strateji "Ağ qu quşu" adlandırılan Tu-160M bombardmançısının əsas xüsusiyyətləri, raket silahlarının çeşidi və döyüşdə istifadə imkanlarına görə dünyada tayı-bərabəri yoxdur.
Hazırda dünyada yalnız iki ölkə - Rusiya və ABŞ-ın silahlı qüvvələrində strateji Uzaqmənzilli Aviasiya var ki, onlar sualtı raket daşıyıcıları və quru sistemləri ilə birlikdə qitələrarası ballistik və qanadlı raketlərlə təchiz edilmiş nüvə üçlüyünü təşkil edir.
Uzaq mənzilli aviasiya Rusiya Silahlı Qüvvələrinin Ali Baş Komandanının strateji ehtiyatıdır ki, bu gün həmin vəzifəni Vladimir Putin daşıyır. Rusiya UA-nın bütün "strateqləri" 37-ci hava ordusunun tərkibindədir. Operativ-strateji birləşmənin əsas məqsədi düşmənə bir neçə min kilometr məsafədən termonüvə zərbələri endirməkdir.
Strateji dərinlikdə fəaliyyət göstərən UA birləşmə və bölmələri aviasiya və dəniz bazalarını, yerüstü raket sistemlərini, aviadaşıyıcı gəmiləri və digər suüstü gəmiləri, hərbi sənaye və enerji obyektlərini, hidrotexniki qurğuları, inzibati və siyasi mərkəzləri, düşmənin komanda məntəqələrini vurmaq qabiliyyətinə malikdir. Bundan əlavə, Tu-160M və Tu-95MS raketdaşıyıcıları, Tu-22M3 uzaqmənzilli bombardmançı təyyarələri, MiQ-31İ təyyarə raket kompleksləri və İl-78 tankerləri kəşfiyyat və döyüş patrul missiyalarını yerinə yetirirlər. UA birləşmələri və bölmələri əməliyyat və strateji məqsədlər nəzərə alınmaqla - Rusiyanın qərbində Novqoroddan şərqindəki Anadır və Ussuriyskə, şimalda Tiksidən cənubundaki Blaqoveşenskə qədər olan ərazilərdə yerləşdiriliblər.
2024-cü ildə Uzaqmənzilli Aviasiya pilotları Xüsusi Hərbi Əməliyyat zonasında düşmənə qeyri-nüvə yüksək dəqiqlikli silahlarla uğurlu zərbələr endirib, Arktika və Sakit okeanlar, Baltik, Barents, Berinq, Şərqi Çin, Sarı, Norveç, Şimal, Qara, Çukotka və Yapon dənizləri üzərində hava patrul missiyalarını qüsursuz yerinə yetiriblər. Bununla yanaşı Çin Xalq Azadlıq Ordusunun Hong-6K strateji bombardmançılarının ekipajları ilə birgə patrul xidməti həyata keçiriblər.
"Ağ qu quşu"nun qisas məsafəsi
Rusiya Aerokosmik Qüvvələrinin qanadlı "strateqlərinin" - Tu-160M, Tu-95MS, Tu-22M3 - modernləşdirilməsi və yenilənməsi davam edir. Rostex-in müəssisələrində yeni komplekslər və sistemlərlə təchiz edilən təyyarələrin döyüş potensialı əhəmiyyətli dərəcədə artır. Nümunə olaraq, 1987-ci ildə istifadəyə verilmiş qanadının bucağı dəyişən hərbi aviasiya tarixində ən ağır döyüş təyyarəsi və ən böyük səsdən sürətli təyyarə olan Tu-160 raket daşıyıcısını nəzərdən keçirək. Xüsusiyyətlərinə görə Tu-160 (2 Max sürətilə) öz vaxtından o qədər qabaqda idi ki, son onilliklər ərzində Rusiyanın heç bir rəqibi ona "çata" bilməyib.
"Ağ qu quşu" sürəti 540 km/saat (1460 km/saat), döyüş yükü ilə 11 ton (34 ton) aşağı olan amerikalı rəqibi B-1 Lancer-i (1985-ci ildən xidmətdədir) nəzərəçarpacaq dərəcədə üstələyir. "Amerikalı"nın döyüş radiusu da 1800 km (5540 km) azdır. Təkmilləşdirilmiş B-1B Lancer-in sürəti 1,25 Maxa çətinliklə çatır və təyyarə "yüksək müdafiə olunan hava məkanında döyüşmək iqtidarında deyil".
İstismar müddəti ərzində Tu-160 44 dünya rekordunu müəyyənləşdirib. 12,3 min kilometr praktik uçuş məsafəsinə (yanacaq doldurmadan) malik olan "Ağ qu quşu" 25 saatdan çox (üç dəfə yanacaq doldurmaqla) havada qala bilir və bu müddət ərzində 20 min kilometrdən çox məsafə qət edə bilir. Dünyada bu sinifdən olan heç bir təyyarə daha uzun müddət uçub daha uzun məsafə qət etmək iqtidarında deyil. Xatırladaq ki, söhbət idman rekordlarından yox - qisas alma məsafəsindən gedir.
Tu-160M Rusiya Aerokosmik Qüvvələrinin Uzaqmənzilli Aviasiyasının əsas təyyarəsi olaraq qalır. "Ağ qu quşu"nun əsas xüsusiyyətləri dəyişən qanad həndəsəsi, çox rejimli qabiliyyəti və iki bölməsində onlarla X-101 (X-102) qanadlı raketləri ilə qitələrarası uçuşlar etmək imkanıdır. Açıq qanad panelləri ilə Tu-160M qısa uçuş-enmə zolaqlarından qalxa bilir və qanadları gövdəyə doğru sürüşdürüldükdə isə səsdən yüksək sürətlə uçur.
2015-ci ildə Birləşmiş Təyyarə Korporasiyasının müəssisələrində Tu-160M raket daşıyıcılarının istehsalının intibahı müasir Rusiyada aviasiya istehsalını "dirçəltmək" üçün ən böyük proqram oldu. Bu proqram çərçivəsində titan məmulatların vakuum qaynağı texnologiyaları və unikal təyyarə gövdələrinin istehsalı bərpa olundu. İlk modernləşdirilmiş, sistem və avadanlıqların 80 faizi yenilənmiş Tu-160M 2022-ci ildə səmaya qalxdı. Müasir rəqəmsal analoqlar aviasiya texnikasının etibarlılığını, silahlardan istifadənin dəqiqliyini artırmağa və idarəetmə sistemlərinin imkanlarını genişləndirməyə imkan verir.
Tu-160M-nin əsas silahı uzun mənzilli qanadlı raketlər, adi və nüvə başlıqlı əməliyyat-taktiki raketlər (Kh-101/102, Kh-55SM, Kh-15S), eləcə də müxtəlif çaplı və məqsədli hava bombalarıdır (KAB-1500, FAB-1000, FAB-750 və s.). Maksimum döyüş yükü 45 tondur və bütün yük zəmanətli dəqiqliklə hədəfə çatdırılır.
Uzaq mənzilli aviasiya Rusiya Aerokosmik Qüvvələrinin əsas zərbə qüvvəsi olaraq qalır. RF Müdafiə Nazirliyinin proqnozlaşdırdığı NATO ilə birbaşa mümkün hərbi münaqişə vəziyyətində "Ağ qu quşları" mühüm hərbi obyektlərin məhv edilməsi, düşmənin hərbi-iqtisadi potensialının azaldılması, dövlət və ordusunun fəaliyyətini pozmaq kimi vəzifələri effektiv həll edəcək.
Digər maraqlı xəbərləri həmçinin Sputnik Azərbaycan-ın Teleqram kanalından izləyin.