BAKI, 25 mart - Sputnik. Rusiya Mərkəzi Bankı qızıl valyuta ehtiyatlarının bloklanması haqqında onlara ünvanlanan suallara aydınlıq gətirib. Sputnik Azərbaycan həmin suallara Rusiya Mərkəzi Bankının Telegram kanalında təqdim olunmuş cavablarını təqdim edir.
Qızıl valyuta ehtiyatları nədir və Rusiya Bankı onları niyə ölkə daxilində saxlamayıb?
Valyuta ehtiyatları mərkəzi bankın iqtisadiyyatı xarici böhranlardan qoruya biləcəyi bir vasitədir. Çətin vəziyyətlərdə onlar valyuta borclarının ödənilməsini, kritik idxalı təmin edir, valyuta bazarını sabitləşdirirlər. Ehtiyatların daxildə saxlanması və ya daxildə xərclənməsi heç bir ehtiyatın olmaması, xarici böhranlardan qorunmaması kimi bir şeydir. 1992-1999-cu illərdə ölkəmiz belə yaşayırdı. O, xarici təhlükələrə qarşı müdafiəsiz idi, demək olar ki, davam edən maliyyə böhranı var idi. Məhz buna görə də mərkəzi bank yaxşı vaxtlarda ehtiyatlar yaratmağa və ehtiyat strukturunu elə formalaşdırmağa çalışır ki, bu, müxtəlif növ böhranlara cavab verməyə imkan verir.
2014-cü ildən etibarən Rusiya Bankı öz siyasətində iki mümkün böhran növünü nəzərə alıb.
Birincisi, əvvəllər dünyada baş vermiş ənənəvi maliyyə böhranıdır. 2008, 2014 və 2020-ci illərdə belə böhranlar olub. Bu böhranlar zamanı ixrac mallarımızın qiyməti kəskin şəkildə aşağı düşür, inkişaf etməkdə olan bazarlara malik ölkələrdən kəskin kapital axını müşahidə olunur. Belə bir zamanda Rusiyanın aktiv ticarət apardığı, şirkətlərin, bankların və dövlətin borclarının ifadə olunduğu ölkələrin valyutalarında ehtiyatlara ehtiyac var. Bu valyutalar əsasən ABŞ dolları və avrodur.
İkinci növ böhran geosiyasidir. Belə bir böhrana müqavimət göstərmək üçün Qərb dövlətlərinin sanksiyalarının təsirinə məruz qalmayan ehtiyatlar lazımdır. Buna görə də, son illərdə Rusiya Bankı qızılın və Çin yuanının payını ehtiyatların demək olar ki, yarısına çatdırıb.
Bu, müxtəlif növ böhranlara köklü şəkildə fərqli reaksiya tələb edir, iqtisadiyyata müxtəlif yollarla təsir edir, lakin bu təsir kifayət qədər geniş miqyaslı ola bilər. Buna görə də 2014-cü ildən Rusiya Bankı ehtiyatlarını ciddi şəkildə artırıb. İndi bu, digər ölkələrlə müqayisədə xeyli yüksəkdir. Bu məhz ona görə edilib ki, Rusiya Bankı maliyyə böhranı baş verərsə, o zaman qızıl və yuandan tez istifadə etmək mümkün olmayacağını - bu aktivlər çox likvid olmadığını nəzərə alıb. Əgər geosiyasi risk reallaşarsa, o zaman ABŞ dolları və avro ilə ehtiyatlardan istifadə imkanları məhdudlaşacaq, bu isə o deməkdir ki, alternativ aktivlərdə kifayət qədər ehtiyata ehtiyac var.
Ehtiyatlar mövzusunu davam etdirərək:
Nə etmək olar ki, dollar və avroda olan qızıl valyuta ehtiyatlarının bir hissəsi dondurulmasın?
Belə bir yol yoxdur. Nağdsız valyuta həmişə xarici banklardakı müxbir hesablarda göstərilir və buna görə də dondurula bilər.
Lakin Rusiya Bankının ABŞ dolları və avrodakı ehtiyatlarını dondurduqdan sonra Rusiya mahiyyətcə güzgü tədbiri tətbiq etdi. Kapitalın hərəkətinə məhdudiyyətlər, xarici investorlar tərəfindən qiymətli kağızların satışına və onların Rusiya maliyyə sistemindən vəsait çıxarmasına qadağa qoyuldu. Bundan əlavə, Rusiya şirkətlərinin korporativ borcları və Rusiyaya qarşı sanksiyaları dəstəkləyən ölkələrin borc sahiblərinə dövlət borcu üzrə ödənişlər yalnız Hökumət Komissiyasının icazəsi ilə həyata keçiriləcək. Yəni, Rusiya ehtiyatlarının bir hissəsinin dondurulmasına cavab olaraq, Rusiya da dost olmayan ölkələrə müqayisə olunan məbləğə ötürülə bilən vəsaitlərin hərəkətinə məhdudiyyətlər qoyub.
Rusiya Bankının Rusiyanın valyuta ehtiyatlarından qızıl çıxarması doğrudurmu?
Yox bu doğru deyil. Qızıl valyuta ehtiyatlarımızda olan bütün qızıllar Rusiya Bankının ölkəmizin ərazisindəki kassalarında saxlanılır.
Digər maraqlı xəbərləri həmçinin Sputnik Azərbaycan-ın Teleqram kanalından izləyin.