BAKI, 12 mart — Sputnik, Nikolay Protopopov. Artırılmış uçuş məsafəsi, minlərlə kilometr uzaqlıqdakı raketlərin aşkarlanması, döyüş başlıqlarının və saxta hədəflərin fərqləndirilməsi - ABŞ raket əleyhinə müdafiə sisteminin növbəti elementini işə salır. Bu il Alyaskada yeni güclü radiolokasiya stansiyası fəaliyyətə başlayacaq. Vaşinqton həmişəki kimi bunun İran və ya Şimali Koreyanın mümkün raket zərbəsini dəf etmək üçün lazım gəldiyini iddia edir. Ancaq mütəxəssislər əmindir: RLS tamamilə fərqli məqsəd üçün nəzərdə tutulub.
Total nəzarət
Amerikalılar uzun məsafəli radiolokasiya stansiyasını (Long Range Discrimination Radar – LRDR) 2018-ci ildə Clear Air Force hava bazasında inşa etməyə başlayıblar. Bu hərbi obyekt keçən əsrin ortalarından etibarən fəaliyyət göstərir və ABŞ-ın raket əleyhinə müdafiə sisteminin mühüm hissəsi sayılır.
Radiolokasiya stansiyasını hələ keçən il işə salmaq planlaşdırılmışdı, ancaq pandemiya səbəbindən tarixi irəli çəkməli oldular. Bu günlərdə məlum olub ki, layihə başa çatmaq üzrədir.
Yeni sistemi işləyib-hazırlayanların sözlərinə görə, LRDR Aegis döyüş məlumat və nəzarət sisteminin əsas elementi olan çoxfunksiyalı AN/SPY RLS-indən 25 dəfə böyükdür.
Stansiya S diapazonunda işləyir. Qalium nitriddən istifadə olunmaqla istehsal edilir ki, bu da onun texniki xüsusiyyətlərini əhəmiyyətli dərəcədə yaxşılaşdırır. RLS yalnız qitələrarası ballistik və hipersəsli raketləri deyil, eyni zamanda bu raketlərin döyüş başlıqlarını müşayiət edən saxta hədəfləri də aşkarlamağa qadirdir.
Daha bir xüsusiyyəti isə ondan ibarətdir ki, RLS hətta texniki xidmət zamanı da işləyə bilir. Rəsmi məlumata görə, LRDR ABŞ-ın materik hissəsini İranın və Şimali Koreyanın raket hücumundan qoruyacaq. Bununla belə, ekspertlərin fikrincə, RLS-in əsas hədəfləri Rusiya raketləri olacaq.
"Amerikalılar Avropada raket hücumundan müdafiə sistemi yaradanda da əmin edirdilər ki, bu, yalnız İranın qarşısını almaq üçündür. Əslində, yeni radar istisnasız olaraq Rusiya əleyhinə yönəlib. Şimali Koreyanın ballistik raketlərinin uçuş trayektoriyası Sakit okeanın üzərindən keçir. Onları izləmək üçün Havay adalarında RLS qurulmalıdır", – deyə hərbi elmlər doktoru Konstantin Sivkov RİA Novosti-yə müsahibəsində bildirib.
Mütəxəssisin sözlərinə görə, Sibirdən, Şimal Donanmasından və hətta Sakit Okeandakı strateji sualtı qayıqlardan buraxılan Rusiyanın qitələrarası ballistik raketlərinin qısa marşrutu Alyaskanın üzərindən keçir.
Əlini uzatsan, çatar
Sivkov onu da bildirib ki, Alyaskada qlobal Raketdən Müdafiə Sisteminin komponentləri artıq mövcud olsa da, "uzun mənzilli" RLS onun imkanlarını nəzərəçarpacaq qədər çoxaldaraq Pentaqonun qitələrarası ballistik raketləri tutmaq sürətini artıracaq.
"Bəli, bu bizim üçün heç də xoş məqam deyil, ancaq vəziyyətin kardinal şəkildə dəyişəcəyini gözləməyə dəyməz. Rusiya cavab olaraq həm bu, həm də digər RLS-ləri məhv edəcək radioelektron müharibə vasitələri yaratmalıdır. Məncə, bu cür vasitələr artıq bizdə var və tezliklə onların yerləşdirilməsinə başlanılacaq. Bundan başqa, hərbi əməliyyatlar baş verərsə, bu RLS-in sürətlə məhv edilməsi imkanları da gözdən keçirilməlidir", – deyə mütəxəssis vurğulayır.
Alyaska amerikalılar üçün strateji cəhətdən mühüm bölgədir. İlk növbədə ona görə ki, oradan Rusiyanın Berinq körfəzindəki hərbi bazalarına cəmi bir neçə kilometr məsafə var. Pentaqon yalnız Alyaskaya radar sistemi qurmur, həm də zərbə qüvvəsi yaradır. Belə ki, yaxın vaxtlarda iki hava bazasında ABŞ-ın beşinci nəsil qırıcıları olan 150 ədəd F-35 və F -22 Raptor təyyərələrini yerləşdirmək fikrindədir. Məqsəd Rusiyanı Arktikada sıxışdırmaqdır.
Ölkə üçün qalxan
LRDR səviyyəli radarlar Rusiyada da var, özü də bir deyil, iki ədəd. Son illər ərzində raket hücumu ilə bağlı xəbərdarlıq sistemi xeyli yenilənib və ölkəni etibarlı şəkildə əhatə edir. Axı SSRİ-nin dağılmasından sonra Vaşinqtonun təzyiqi ilə stansiyaların çoxu dağıdılıb, yeni RLS-lərin tikintisi isə dayandırılıb. Şimal-şərq istiqamətində, Sakit okeanın şimal hissəsi və qismən Alyaskadakı boşluqları uzun müddət doldurmaq mümkün olmadı. Bu hətta sovet vaxtı də həll olunmamış problemlərdən biri idi. 2020-ci ilin dekabr ayında yeni raket hücumundan xəbərdarlıq sisteminin dövlət sınaqları başladı. Hazırda bu sistem dövlət və hərbi idarəetmə məntəqələrinə raket hücumu ilə bağlı xəbərdarlıqları uğurla qəbul edərək ötürür, Moskvanın raket əleyhinə müdafiə sistemini mühüm məlumatlarla təmin edir.
Raket hücumundan xəbərdarlıq sisteminin birinci eşelonu vahid kosmik sistemin peyk qruplarından, ikincisi isə yerüstü radiolokasiya sistemindən ibarətdir. Bu, yeni "Voronej" radiolokasiya stansiyasıdır. RLS praktik olaraq ölkənin bütün perimetrləri boyunca yerləşdirilib: Leninqrad, Kalininqrad, İrkuts, Orenburq vilayətləri, Krasnodar, Krasnoyarsk və Altay diyarları. 2021-ci ildə Komi respublikasında da bir stansiyanın inşası başa çatdırılacaq, daha bir stansiya isə Murmanskda qurulacaq.
"Voronej" RLS-i – raket üçün təhlükəli olan bütün istiqamətləri nəzarətdə saxlayan radarların ən yeni nəslidir. Stansiyalar ballistik, aerodinamik və kosmik hədəfləri üfüqi olaraq 6000 kilometrə qədər və şaquli olaraq 8000 kilometrə qədər məsafədə müəyyən edə bilir. Bir radar eyni vaxtda zamanda 500-ə qədər obyekti izləyə, döyüş başlıqlarının düşmə traektoriyasını, vaxtını və yerini hesablaya bilir.
"Voronej" tamamilə avtomatik rejimdə işləyir və raketləri buraxılandan dərhal sonra aşkarlamağa qadirdir. Hücum zamanı məlumat raket hücumundan xəbərdarlıq sisteminin komanda məntəqəsinə daxil olur, bir neçə dəqiqə ərzində təhlil edilir, işlənir və cavab zərbəsinin endirilməsi ilə bağlı qərar qəbul edilməsi üçün rəhbərliyə ötürülür.