BAKI, 30 dekabr — Sputnik, Veronika Kraşeninnikova. Vəzifədən getməyə hazırlaşan prezident bu ilin son ayında cinayətkarları əfv etməklə məşğul olub. Əvvəllər bağışlanmaq barədə ağzını açıb xahiş etməyə cəsarəti çatmayanlar belə indi Donald Trampın qarşısında əfv olunmaq üçün növbəyə düzülüblər.
"Bağışlananlar" arasında "Blackwater" özəl mühafizə şirkətinin dörd muzdlusu da var. 2007-ci ilin sentyabr ayının ortalarında günün günorta çağı Bağdadın "Nisur" meydanında Dövlət Departamenti səlahiyyətlilərinin karvanını mühafizə edən muzdlular pusquya düşdüklərini bəhanə gətirərək ətrafdakılara məhəl qoymadan nizamsız şəkildə atəş açmağa başlamış, nəticədə 17 mülki şəxsi öldürmüş, 20 nəfəri isə yaralamışdılar. Maraqlıdır ki, 2016-cı ildə o vaxtkı prezident Barak Obama vəzifədən getdiyi vaxt onlar əfv şansından istifadə etmək barədə belə düşünməmişdilər.
Cinayətkarları uzun müddət axtarmaq lazım gəldi. Çünki Vaşinqton hər hansı bir ölkə ilə hərbi əməkdaşlıq haqqında müqavilə imzalayarkən muzdlu əsgərlərin həmin ölkənin ərazisində cinayət törətdikləri təqdirdə məsuliyyətdən azad edilməsinə dair maddəni mütləq sənədə daxil edir.
Amerikanın özündə isə özəl hərbi sektorun lobbiçilik fəaliyyəti çox güclüdür. Odur ki, muzdlulara qarşı ittihamlar yalnız 1,5 il sonra, 2008-ci ilin dekabrında qaldırıldı. Bir il sonra, 2009-cu ildə isə işin düzgün aparılmaması səbəbindən ləğv olundu. 2011-ci ilin aprelində iş yenidən açıldı və əvvəlki məhkəmə qərarının səhv olduğu elan edildi.
2012-ci ilin yanvarında hadisənin qurbanlarından altı nəfərin ailəsinə təzminat ödəyərək "Blackwater" məsələsini ört-basdır etməyə cəhd göstərdilər. Və yalnız 2014-cü ildə (cinayətdən yeddi il sonra) muzdlulara iş kəsildi: ilk atəş açan şəxs ömürlük, digərləri isə 30 il həbs cəzası aldılar. 2019-cu ilin avqust ayında apellyasiya məhkəməsi ömürlük cəzanı təsdiqlədi.
Bununla belə məhkumlar yaxşı bilirdilər: nə qədər ki Donald Tramp hakimiyyətdədir, onların azadlığa çıxmaq şansı var. Çünki prezident hətta əfv fərmanının imzalandığı dövrdən kənar vaxtlarda da hərbi cinayət törədənləri bağışlayır. Məsələn, 2019-cu ilin noyabr ayında Tramp əsir götürülmüş İŞİD yeniyetməsini heç bir səbəb olmadan ov bıçağı ilə öldürərək sonra meyitinin yanında şəkil çəkdirən ABŞ Hərbi Dəniz Qüvvələrinin xüsusi təyinatlısı Eddi Qallageri əfv etmişdi. Onunla bir yerdə qulluq edənlərin sözlərinə görə, Qallager o qədər qəddar adamdır ki, hərəkət edən bütün canlıları öldürməyə hazırdır. Qallager məktəbli qızla qoca bir kişiyə snayperlə atəş açıb öldürməkdə də ittiham olunurdu. O, bütün bu cinayətləri İraqda törətmişdi.
Ancaq Tramp xüsusi təyinatlıya – onun öz sözləri ilə desək, bu "böyük döyüşçü"yə haqq qazandırmaq üçün o qədər israr etdi ki, hətta Hərbi Dəniz Qüvvələrinin komandanı Riçard Spenseri də istefaya göndərdi. Çünki o, Qallagerə haqq qazandırılmasına qarşı çıxırdı. Tramp bununla da kifayətlənməyərək Qallager və həyat yoldaşını Mar-a-Laqodakı evinə dəvət etdi. Qallager isə həmin qəbuldan çəkdirdiyi saysız-hesabsız şəkilləri sosial mediada paylaşaraq qürrələndi.
Lakin Donald Trampın quldurlara olan xüsusi rəğbətindən əlavə, "Blackwater"in qurucusu Erik Prinsin qarşısında bəzi öhdəlikləri də var. Ultramühafizəkar Amerika mülkiyyətçisi olan Prinsin ailəsi həmişə sərt antikommunist mövqeyi ilə seçilib. Erik öz tərcümeyi-halında yazırdı ki, hələ lap kiçik yaşlarından "şəxsən özü Sovet İttifaqı ilə mübarizə aparmaq istəyib".
2016-cı ildə Prinsin ailəsi Trampın seçki kampaniyasını maliyyələşdirib. Nəticədə isə Erikin bacısı Betsi Devos təhsil naziri postuna yiyələnib. Özü də o, Trampın bütün prezidentliyi müddətində vəzifədə saxladığı azsaylı məmurlardan biridir. Betsinin ərinin soyadı olan Devos da kifayət qədər tanınmış familiyadır. Devos ailəsi Rusiyada da yaxşı tanınan məişət təmizləyiciləri istehsal edən "Amway" şirkətinin sahibidir. Betsi Davos nazir postuna təyin olunana kimi heç vaxt təhsil məsələləri ilə məşğul olmayıb. Yəqin, müəllimlərə silah vermək təklifi ilə çıxış etməsi də bu təcrübəsizliyinə dəlalət edir.
Həmin vaxt Erik Prins isə Tramp üçün Əfqanıstanla bağlı yeni bir strategiya işləyib-hazırlayırdı: nizami ordunu muzdlularla əvəzləmək və Əfqanıstanda trilyon dollar dəyərində hesablanmış təbii ehtiyatların çıxarılması ilə məşğul olmaq.
Bu illər ərzində "Blackwater" şirkətinin adı xüsusi hərbi müqavilələrin sürətlə artması, başqa ölkələrin vətəndaşlarının qətlə yetirilməsi və bu cinayətlərin cəzasız qalması, dövlətin hətta çox güclü hüquq sistemi sayəsində belə bu ailənin biznesinə nəzarət edə bilməməsi ilə yadda qaldı. "Blackwater"in fəaliyyətinin ən yaxşı təsviri və təhlilini amerikalı araşdırmaçı-jurnalist Ceremi Skeyhill eyni adlı kitabında ortaya qoyub.
2009-cu ildə Erik Prins şirkətin adını dəyişdirərək "Xe Services" qoydu və daha sonra "özəl investorlar qrupuna" satdı. Bundan sonra şirkətin adı növbəti dəfə dəyişdirilərək "Academi" alandırıldı və onlarla quruluşdan ibarət bir biznes qrupuna çevrildi.
Özəl hərbi şirkətin hərbçiləri ilə münaqişə daimi xarakter daşıyır. Konqresdəki dinləmələrdə briqada generalı Karl Hort demişdi: "Bu uşaqlar ölkədə istədikləri kimi hərəkət edirlər. Onların üzərində heç bir nəzarət yoxdur. Bilmirsən, onlardan kimə şikayət edəsən. Onlar insanları öldürür və belə hesab edirlər ki, bu işi başqaları təmizləməlidirlər".
Qeyd edək ki, "Blackwater"in hər bir muzdlu əsgəri Amerikalı vergi ödəyicisinə gündə 1222 dollara başa gəlib. Bu isə ABŞ Silahlı Qüvvələrinin əsgərlərinə ayrılan puldan təxminən altı dəfə çoxdur.
Mərkəzi Kəşfiyyat İdarəsinin "Blackwater"lə heç vaxt ciddi fikir ayrılığı olmayıb. "Bizim aramızda qardaşlıq münasibəti var. Belə bir təsəvvür yaranır ki, "Blackwater" bizim idarənin davamedicisinə çevrilib", - deyə Mərkəzi Kəşfiyyat İdarəsinin yüksək rütbəli zabitlərindən biri 2009-cu ildə bəyan etmişdi.
Prins özü 2010-cu ildə Amerika ədalət məhkəməsindən yayınaraq Əbu-Dabiyə getdi və orada "Reflex Responses" adlı bir şirkət qurdu. Bu şirkət Əbu-Dabi şeyxi üçün bir neçə min kommandos hazırlamalı idi.
Honkonqdakı "Frontier Services Group" da Prinsə məxsusdur, bu şirkət Çinin Afrikadakı maraqlarına xidmət edir.
Ən böyük sensasiya isə Çinin nəhəng layihəsi olan "Bir Kəmər, Bir Yol"un təhlükəsizliyini təmin etmək üçün Erik Prinsin şirkətini seçməsi oldu.
"The Washington Post" qəzeti 4 May 2018-ci il tarixində Prinsin Çindəki fəaliyyətinə dair geniş bir məqalə dərc etdi. Məqalədə bildirilirdi: "Hazırda "Frontier Services Group" bütün diqqətini "Bir Kəmər, Bir Yol" layihəsinə dəstək verilməsinə və mühafizəsinə yönəldib. Və Erik Çinin qlobal güc proyeksiyası üçün hərbi təhlükəsizlik xidmətləri təklif edir".
Amerika Birləşmiş Ştatları "Pandoranın qutusu"nu açmaqla qlobal hərbi münaqişə bazarında özəl hərbi muzdlulara tələbatın artmasına səbəb oldu. Hazırda muzdlular ordusu güc tətbiq olunmasında ənənəvi dövlət inhisarını pozur. Özəl hərbi şirkətlər öz gəlirini münaqişələrdən götürür: onlar qazancları xatirinə belə münaqişləri yarada və ya genişləndirə, hər iki tərəf üçün döyüşə bilərlər və bunu edirlər də. Odur ki, Rusiya bu yoldakı riskləri hərtərəfli nəzərdən keçirib araşdırmalıdır.