Xalid Məmmədov, Sputnik Azərbaycan
BAKI, 25 avqust — Sputnik. "Azərbaycanda gön-dəri istehsalı üçün böyük potensial var. Amma bir neçə il bundan öncə xam dəri məmulatlarının ixrac gömrük rüsumunda artım olub və hər ton üçün 500 dollar gömrük rüsumu tətbiq olunandan sonra bu sahədə müəyyən geriləmə müşahidə edilir".
Bunu iqtisadçı-ekspert Natiq Cəfərli ölkəmizdə gön-dəri istehsalının vəziyyətindən danışarkən Sputnik Azərbaycan-a deyib.
Onun sözlərinə görə, o vaxt xam dəri məmulatlarını ixrac rüsumuna cəlb etməklə dərilərin ölkədə aşılanmasını təşviq etməyə və yerli emal müəssisələri yaratmağa çalışırdılar: "Amma investorların çatışmazlığı, bu sahəyə marağın o qədər də böyük olmaması və rəqiblərin güclü olmasına görə ətraf bazarlar uğrunda mübarizə aparmaq çox çətin idi. Məsələn, Türkiyənin gön-dəri istehsalı sahəsində böyük təcrübəsi var. Yəni birgə müəssisələrin yaradılması, birgə investisiyaların həyata keçirilməsindən sonra gömrükdə dəyişikliklərin olması daha məqsədəuyğun ola bilərdi".
O bildirib ki, bu qərardan sonra dəri ixracatı ilə bağlı ciddi axsamalar müşahidə olunur: "Hər ton üçün 500 dollar gömrük rüsumunun verilməsi bu sahə ilə məşğul olanlara kifayət qədər ciddi problem yaradır və bu, iş adamlarına sərf etmir. Bu qərar verilərkən gözləntilər də hələlik özünü doğrultmayıb.
Onun sözlərinə görə, hazırda bu sahədə Dövlət Proqramının qəbul edilməsinə ehtiyac var: "Gön-dəri istehsalı sahəsində dövlətin uzunmüddətli və faizsiz kredit kampaniyası elan edilə bilər. Və yaxud da xarici investorlar, o cümlədən türkiyəli investorlar ilə birgə müəssisələr yaradıla bilər. Dövlət investisiyaları ilə bu məsələ həll oluna bilər. Amma sonradan bu müəssisələr özəl sektora, özəl biznesə uzunmüddətli icarəyə verilə bilər ki, dövlət büdcəsinə əlavə yük kimi düşməsin. Belə bir prinsip ilə Dövlət Proqramının qəbul olunmasına ehtiyac var və kifayət qədər perspektivli sahədir".
"Azərbaycanda həm mal əti, həm qoyun əti kifayət qədər çox istifadə olunur və mal-qaranın dərisi də zay olmamalı, çürüməməlidir. Ondan xammal kimi istifadə etmək üçün imkanları sona qədər dəyərləndirmək lazımdır", - deyə o qeyd edib.
Ekspert deyib ki, indiki şəraitdə sərf edir deyə xaricdən gətirilən ayaqqabılar və dəri məmulatları üstünlük təşkil edir: "Amma xammal bazasının yaradılması, mütəxəssislərin yetişdirilməsi, xüsusilə MDB ölkələrində bazarların tapılması ilə yerli istehsalı ciddi şəkildə inkişaf etdirmək mümkündür. Bunun üçün yeni avadanlıqlar, istehsal sahələrinin qurulması lazımdır və təşviq proqramlarına ehtiyac var".
Professor ixrac rüsumlarının qaldırılmasının önəmindən danışır>>
Kənd təsərrüfatı məsələləri üzrə ekspert Nicat Nəsirli isə Sputnik Azərbaycan-a deyib ki, elə məhsullar var ki, onları xaricdən gətirmək daha ucuz başa gəlir və bunlardan biri də gön-dəri məmulatlarıdır: "Bu gün Türkiyədə, Çində gön-dəri sənayesi kifayət qədər inkişaf edib və bu ölkələrin sözügedən istiqamətdə resursları çox zəngindir. Bu ölkələrdə məhsulun maya dəyəri ucuz başa gəlir. Belə bir rəqabət mühitində yerli istehsalı qurmaq çox ciddi dəstək tələb edir. Bizdə dəri tullantıları o qədər də çox deyil və emalı qurmaq üçün xammal bazası azdır".