Xudabaxşiyeva Təranə, Sputnik Azərbaycan
BAKI, 22 yanvar — Sputnik. Dünyada əksər insanlar heyvanları sevir və evlərində müxtəlif ev heyvanları, hətta bəzi vəhşi heyvanları belə saxlayırlar. İtlər isə xüsusi sevilən ev heyvanlarından biridir. Bir çox ölkələrdə insanlar, itləri hətta ailələrinin bir üzvü hesab edir.
Ancaq Azərbaycanda itlərin evdə saxlanmasına münasibət birmənalı deyil. Bəzi din xadimləri iddia edir ki, Quranda və hədislərdə itin evdə saxlanması günah kimi göstərilib. Onu da vurğulayırlar ki, it saxlanılan evlərə mələklər daxil olmaz. Bir qrup din adamı isə bu məsələdə başqa cür düşünür. Bildirirlər ki, iti incitmək olmaz, iti vuran, incidən insanlar hətta axirətdə belə cavab verməli olacaqlar.
Maraqlıdır, bu deyilənlər həqiqətə nə qədər uyğundur? İslam dinində itlərlə bağlı hansı qadağalar, məhdudiyyətlər mövcuddur? Sputnik Azərbaycan dini ekspertlərlə bu suallara aydınlıq gətirməyə çalışıb.
Dini ekspert Rəsul Mirhəşimli bildirib ki, İslam dinində insanların heyvan saxlamağına pis baxılmır, əksinə, insanlardan heyvanlarla mərhəmətli davranmaq tələb olunur: "Kimlərsə İslam dininin qaydalarına əməl etmir, yaxud dini inanclarla yaşamırsa, başqasının öz evində it, pişik və ya başqa heyvanları saxlamasına qarışa bilməz. Lakin ibadət edən şəxsin evdə it saxlaması ilə dinin qaydaları bir-birinə uyğun gəlmir".
R.Mirhəşimli onu da deyib ki, İslam dininin müqəddəs kitabı olan Qurani-Kərimdə evdə it saxlanılması ilə bağlı ayə yoxdur: "Quranda yalnız Əshabi-Kəhfin iti barədə söz açılır. Allahın Rəsulu (s) hədislərinin birində buyurur ki, "İt saxlayan kimsənin savabından hər gün bir az əksilir". Hədislərin birində də "it saxlanılan evə mələklər girməz" — deyə söz açılır. Lakin həyətdə it saxlamaq, ov itləri ilə ova getmək heç bir halda qadağan olunmur".
Ekspert itin murdar olması ilə bağlı fikirləri də şərh edib. Bildirib ki, bu, hər məzhəbin öz fiqh üsullarına görə dəyişir: "Bəzi məzhəblərə görə, əgər it namaz qılan insanın paltarına toxunarsa, həmin geyimdə namaz qılmaq olar. Ancaq itin ağzının suyu murdardır. Başqa bir məzhəbə görə isə itin rütubətli halda toxunduğu hər şey murdar olur. Eyni zamanda, həmin məzhəbi qaydalarda bildirilir ki, itin tükü yapışmış paltarda namaz qılmaq batildir".
Teoloq Elşad Mirinin məsələyə münasibəti isə tamam fərqli olub. O, bildirib ki, bu məsələ ilə bağlı uydurma rəvayətlər var: "Rəvayətlərdə bildirirlər ki, qara itlər və şeytan öldürülməlidir. Amma konkret olaraq Qurani-Kərimdə belə bir hökm yoxdur. Qurani-Kərimdə "Kəf" surəsində gənclərdən bəhs olunur və onların yanında olan itdən danışılır".
İlahiyyatçının it saxlanılan evlərə mələklərin girməməsi ilə bağlı fikirlərə münasibəti isə maraqlı olub: "Evdə it saxlanan zaman evə mələklər girə bilmirsə, onda iti olan evlərə ölüm mələyi necə girir? Bu doğru olsa, hər kəs evdə it saxlayar və ölüm mələyi evlərə girə bilməz. Bunlar doğru olmayan fikirlərdir. Allahın yaratdığını bu cür təqdim etmək, haram olduğunu demək doğru deyil. Belə bir qadağa yoxdur, bunlar sonradan düşünülmüş məsələlərdir".
E.Miri vurğulayıb ki, evdə it saxlamağın ancaq tibbi cəhətdən zərərləri ola bilər: "Sadəcə tibbi yönümdən baxanda bu cür yanaşmaq olar ki, it olan ev sakinlərində bəzi xəstəliklər ola bilər. Məsələn, qadınlarda toksoplazma virusu aşkarlana bilər. Amma burada günah olan heç nə yoxdur".
Həkim Adil Qeybulla da bildirib ki, heyvandan insana heyvan mənşəli infeksiyalar keçə bilər: "Bruselyoz, toksoplazma, parazitar infeksiyalar, qurdlar və s. bu kimi infeksiyalar yoluxa bilər. Ona görə də, heyvanlarla təmas zamanı gigiyenik qaydalara riayət etmək lazımdır. Doğrudur, bəzi heyvanların ətindən, südündən də həmin xəstəliklər keçə bilər".
A.Qeybulla isə evdə, ümumiyyətlə heyvan saxlamağı məsləhət görməyib: "İnfeksiyalara yoluxmamaq üçün bəzən ət və süd məhsulları da yoxlandıqdan sonra yeyilməlidir. Evdə saxlanılan ev heyvanları da mütləq mütəmadi olaraq baytar nəzarətində olmalıdır. Hər hansı infeksiya aşkarlanarsa, müalicə olunmalıdır. Amma mən bir həkim kimi evdə heyvan saxlamağı məsləhət görmürəm".
Həkim ev heyvanlarının peyvənd olunmasına da münasibət bildirib: "Peyvənd profilaktika məqsədilə edilir. Heyvan müəyyən infeksiyalara yoluxubsa, artıq peyvənd ona kömək etməyəcək. Mütləq müalicə olunmalıdır. Peyvənd başqa bir şeylərə qarşıdır. Əksər qurd parazitləri və digər xəstəliklər, xüsusilə itlər vasitəsi ilə insana keçir. Heyvanda quduzluq xəstəliyi olur ki, bu da mütləq şəkildə yoxlanmalıdır. İtin tükü isə allergiya xarakteri daşıyır və orqanizm üçün mənfi təsir göstərir. Bir sözlə, çalışmaq lazımdır evdə it, pişik saxlanılmasın".