Aleksandr Xrolenko, hərbi şərhçi
BAKI, 12 noyabr — Sputnik. Birləşmiş Ştatların Ukraynaya hərbi yardımının nizamsız xarakteri bir sadə həqiqəti təsdiq edir: Amerika silahı heç kimə Rusiya ilə mehriban qonşuluq münasibətlərini əvəz etməyəcək.
Ukrayna Hərbi-dəniz qüvvələri Dünya okeanında yeni addım atıb – noyabrın 9-da əvvəlcədən ABŞ-dan "Ocean Freedom" quru yük gəmisi ilə gətirilən iki "Island" tipli P 190 "Starobelsk" və P 191 "Slavyansk" köhnə patrul gəmilərinin dəniz sınaqları keçirilib.
Bu gəmilər ABŞ Sahil Mühafizəsinin istismarından çıxarılaraq Ukraynaya verilməzdən əvvəl "Cutters Drummond" və "Cushing" adlanırdı və 30 ildən çox xidmət görüblər. Ancaq altı belə "köhnə" gəminin Ukrayna Donanmasında ikinci bir həyata başlamaq kimi nadir şansları var. ABŞ-ın gəmilərin Ukraynaya təhvil verilməsi ilə bağlı qərarının icrası üçün iki ildən çox vaxt lazım gəldi.
Kiyevdə hesab edirlər ki, Ukraynanın "Island" tipli patrul gəmilərinin ayrıca diviziyası yaxın dəniz zonasına nəzarət edə və hətta NATO gəmilərinə dəstək vermək üçün Aralıq dənizinə girə bilər. Doğrudur, "Starobelsk" və "Slavyansk"ın Odessa reydinə ilk girişi ABŞ prezidentinin milli təhlükəsizlik məsələləri üzrə müşaviri Robert O'Brayenin Birləşmiş Ştatların Ukraynaya əbədi olaraq hərbi yardım göstərməyəcəyi barədə bəyanatı ilə kölgədə qaldı. O həm də Kiyevlə Moskva arasında razılaşmaya ümid etdiyini bildirdi.
ABŞ federal büdcə layihəsində Ukraynanın təhlükəsizliyini gücləndirmək üçün 250 milyon dollar məbləğində vəsait ayrılması nəzərdə tutulub. 2018-ci maliyyə ili üçün müdafiə büdcəsində Kiyevə 350 milyon dollar məbləğində hərbi yardım nəzərdə tutulmuşdu. Beş il ərzində (2014-cü ildən bəri) ABŞ-ın Ukrayna Silahlı Qüvvələrinə verdiyi dəstək 1 milyard dolları keçib. Ancaq sentyabr ayının sonunda Vaşinqton Ukraynaya 400 milyon dollarlıq hərbi yardımı dondurub və belə bir sekvestr Kiyevə yaxşı heç nə vəd etmir. Yenə də başlanğıc üçün vəziyyəti gəmilərlə idarə edəcəyik.
Şərti mübarizə
ABŞ sahil mühafizəsi Müdafiə Nazirliyinin bir strukturu deyil və ölkənin sahil sularında gömrük və polis funksiyalarını yerinə yetirir. Son işlərindən biri iyun ayında göyərtəsində 7 ton kokain olan bir qaçaqmal gəmisinin tutulmasıdır. Hüquq-mühafizə xidməti tərəfi Sahil Mühafizəsinin qayıqlarının taktiki və texniki xüsusiyyətlərini bilərəkdən məhdudlaşdırır. "Island" kimi gəmilər uzun səfərlər və dəniz döyüşlərini yalnız xəyal edə bilər. Əslində, buna görə də Ukraynanın gələcək "okean donanması" ABŞ-dan Odessa limanına quru yük gəmisinin tərkində gəldi.
Yaxın dəniz zonasının gəmiləri (doğma sahillərindən 500 mil məsafəyə qədər olan məsafə), ilk növbədə, donanmasının əsas qüvvələrinin - raket gəmilərinin və sualtı qayıqlarının yerləşdirilməsi üçün əlverişli bir operativ rejim tətbiq edirlər. Dəniz zərbə qruplarına döyüş sabitliyi verirlər (düşmənin sudakı və su altındakı hərəkətlərinə müdaxilə edirlər). Müasirləşdirmə proqramından sonra sınaqlar zamanı gövdələri yüksək sürətlə çırpılan kiçik, demək olar ki, silahsız patrul qayıqları üçün bu cür vəzifələr dözülməzdir.
"Island"ın 169 ton su basımı qabiliyyəti var, uzunluğu 34, eni 6.4 metrdir, maksimum sürəti təxminən 28 düyün, heyəti 16 nəfər, muxtariyyəti 5 günə qədərdir. Əvvəlcə gəmi 25 mm-lik avtomatik artilleriya qurğusu "Mk 38 Mod 0 Bushmaster" və iki ədəd 12,7 mm-lik "M2NV" pulemyotu ilə silahlanmışdı. Ən müasir radiolokasiya stansiyası olan "AN / SPS-73" və hava ilə doldurulan motorlu qayığa malikdir. Bu konfiqurasiya ABŞ-ın ərazi sularında qanunsuz miqrasiyanın və ya narkotik ticarətinin qarşısını almaq üçün kifayətdir. Altı "Island" gəmisi ilə Qara dəniz yaxınlığındakı zonaya nəzarət etmək və Aralıq dənizində NATO-ya "dəstək vermək" elmi olmayan və qeyri-hərbi xəyaldır.
Mina təmizləmə modullarının və "Island" üçün mövcud olmayan gəmi əleyhinə raket sistemlərinin hipotetik qurulmasını da nəzərə alsaq, radiotexniki avadanlıq kompleksinin son dərəcə çətin dəyişdirilməsi, patrul gəmilərinin fəallığı Rusiyanın müasir Qara dəniz donanması fonunda tamamilə mənasız görünəcəkdir.
Şərti pulsuz
Ukraynanın dəniz qüvvələri tərkibində, demək olar ki, heç bir hücum gəmisi yoxdur. Gəmiqayırma ilə bağlı ciddi planlar da yoxdur. Yeganə "Getman Sagaidachny" freqatı isə sən demə, heç vaxt təmirdən çıxmır. "Island" antik diviziya gəmisi heç də bütün hava şərtlərinə dözümlü deyil. Ukrayna büdcəsindən çoxlu pul yeyilsə də, Amerika hədiyyələri yalnız kiçik təxribatlar törətməyə və onların qarşısını almağa qadir olacaq.
İranın başı dərddə, Vaşinqton Tehrana qarşı koalisiya yaradır>>
ABŞ-ın bağışladığı iki "Island" patrul gəmisi Ukraynanın büdcəsinə hər biri 5 milyon dollar olmaqla 10 milyon dollara başa gəlib (yenidən işə salınması, istismarı, texniki xidmət, ehtiyat hissələrlə təchizatı, Hərbi Dəniz Qüvvələri ekipajının təhsili nəzərə alınmaqla). Aydındır ki, Kiyev qalan dörd gəmi üçün daha 20 milyon dollar ödəməli olacaq. Eyni zamanda, gəmilər köhnə, etibarsız, ekipajlar üçün təhlükəli olaraq qalacaq, çünki onlar 2017-ci ildə gövdələrindəki qüsurlar səbəbindən istismardan çıxarılıblar və son dok təmiri 5 il əvvəl edilib.
Ən yaxşı halda belə sınıq-salxaq gəmilər "iynə üstündə" göndərilməlidir. Sahibkar amerikalılar utilizasiyaya pul xərcləmək istəmirlər və müttəfiqlərə istismardan çıxarılmış hərbi texnikanı dempinq qiymətlərə "sırımağı" öyrəniblər. 2015-ci ildə Pakistan üç "Island" gəmisi alıb, bir il sonra - iki gəmi Gürcüstana, 2017-ci ildə isə bir neçə "Ada" ("Island" - red.) Kosta-Rikaya çatıb.
