Xalid Məmmədov, Sputnik Azərbaycan
BAKI, 13 dekabr — Sputnik. Dekabrın 13-də Sputnik Azərbaycan-ın Multimedia Mətbuat Mərkəzində ekspertlər Vergi Məcəlləsinə əlavə və dəyişikliklər ilə bağlı mətbuat konfransı keçiriblər.
Sputnik Azərbaycan xəbər verir ki, avtomatik hesabatların tərtib olunması ilə bağlı İqtisadi Araşdırmalar və Tədris Mərkəzinin rəhbəri Radil Fətullayev deyib ki, elektronlaşma prosesi nəticəsində artıq vergi orqanı kameral şəkildə qiymətləndirə bilir ki, sahibkar nə qədər mal və xidmət satıb: "Vergi orqanının bunu qiymətləndirib avtomatik hesabat hazırlamaq imkanı var. Amma bu, o vaxt tam şəkildə ola bilər ki, bütün əməliyyatlar nağdsız şəkildə aparılsın. Məsələn, vergi ödəyicisinin xidmət göstərdiyi sahə yalnız müəssisələrdirsə, yalnız elektron qaimə faktura üzərindən hesabat verirsə, bu zaman avtomatik hesabat hazırlamaq mümkün olacaq. Hələlik bu sistem tam formalaşmayıb. Gəlir vergisi ödəyiciləri ildə 4 dəfə arayış verəcək, ildə bir dəfə gəlir bəyannaməsi təqdim edəcəklər. İlkin məlumata görə, muzdlu işlə əlaqədar olan bəyannamənin birləşdirilməsi, gəlir vergisi bəyannaməsində xeyli sadələşmələrin olacağı gözlənilir".
O bildirib ki, beynəlxalq təcrübədə mikro sahibkarlar çox sadə hesabat verirlər, mikro sahibkarlardan qəliz hesabatlar istənilmir: "Yəqin, bizdə də gələcəkdə belə olacaq.
Vergi ödəyicisi kiməsə elektron qaimə faktura yazırsa, avtomatik gəlir vergisi ödəyicisi olur. Amma 2020-ci ildən elektron qaimə fakturalar gəlirin 30 faizinə qədər təşkil edərsə, sadələşdirilmiş vergi ödəyicisi kimi qalmaq mümkün olacaq. Məsələn, əhaliyə və müəssisəyə video-kamera xidməti göstərilir. Burada gəlirin 70 faizi əhalidən gəlirsə, 30 faizi firmalardan gəlirsə, sadələşdirilmiş vergi ödəyicisi kimi qalmaq mümkün olacaq.
Amma 2019-cu ildə belə deyildi. Bir elektron qaimə faktura yazılsa, gəlirin 1 faizi belə firmadan olsa, avtomatik olaraq şəxs gəlir vergisi ödəyicisi olurdu. Bu, o deməkdir ki, mikro sahibkarlıq subyektində əhaliyə xidmət göstərənlər getdikcə ayrılacaq və onlara tamamilə fərqli yanaşma olacaq. 70 və 30 faiz məsələsi qoyulmaqla onlar sadələşdirilmiş vergi ödəyicisi kimi qala biləcəklər, hesabatları sadə olacaq".
Ekspert bildirib ki, ƏDV-nin diferensial olmasına ehtiyac var: "Digər tərəfdən, ƏDV məqsədləri üçün qeydiyyata alınmamış və ardıcıl 12 aylıq dövrün istənilən ayında vergi tutulan əməliyyatların həcmi 200.000 manat və ondan az olan şəxslər sadələşdirilmiş vergi ödəyicisi olmaq hüququna malikdir. Bu 200 min manat dövriyyə həddi çox azdır. Bu dövriyyə həddinin artırılaraq 400-500 min manat olmasına ehtiyac var. Belə olanda onlar daha da böyüyəcəklər, burada stimullaşdırıcı siyasət olmalıdır. Əks halda, xırda şirkətlər elə xırda qalacaq, iri şirkətlər inkişaf edəcək, amma orta şirkətlər olmayacaq. Birdən-birə 2 faizlik vergi sistemindən 38 faizlik vergi sisteminə keçmək çətindir. Ona görə də ƏDV-nin özü də diferensiallaşmalıdır. Sadələşdirilmiş vergidə də təkmilləşmə aparmaq lazımdır".
Digər ekspert Mahmud Abasquliyev deyib ki, vətəndaşın artıq ödənilmiş vergilər ilə bağlı üzləşmə aktı tələb etmək ixtiyarı var: "Üzləşmə aktı nəticəsində Vergilər Nazirliyi bunu yoxlayacaq. Artıq ödənilmiş vergi aşkar edilərsə, Vergilər Nazirliyi tərəfindən 20 gün müddətinə artıq ödəmə sahibkarın hesabına qaytarılacaq".
O bildirib ki, hazırda elektron vergi hesab-fakturaların ləğvi gündəmdədir: "Elektron qaimə yazılırdı və 5 gün ərzində göndərdiyimiz müəssisə tərəfindən bu, təsdiqlənmirdisə, avtomatik olaraq sistem tərəfindən təsdiqlənirdi. Və qaiməni yazan müəssisə avtomatik olaraq qarşı tərəfə elektron vergi hesab-faktura göndərirdi. Artıq 1 yanvar 2020-ci ildən elektron vergi hesab-faktura ləğv ediləcək və yalnız elektron qaimə ilə iş görüləcək".
Ekspert qeyd edib ki, vətəndaşların öz əmlakını satmaq üçün sadələşdirilmiş vergini ödəməməsi üçün tələb olunan sahiblik müddəti dəyişdirilir:
"Vergi Məcəlləsinə təklif olunan dəyişikliyə görə, bu müddət 5 ildən 3 ilə endirilib. Vergi ödəməmək üçün əmlakı azı 5 il sonra satmaq tələb olunurdu. Gələn ildən isə mənzili və ya evi artıq 3 ildən sonra da vergi ödəmədən satmaq mümkün olacaq".
Məlumat verilib ki, gələn ildən Azərbaycanda istehsal olunan spirtli içkilərə, tütün məmulatlarına, pivəyə, energetik içkilərə tətbiq edilən aksiz dərəcələri artırılır. Belə ki, aksiz dərəcəsi içməli spirt, araq, tündləşdirilmiş içkilər və likörün hər litri üçün 2 manatdan 3,2 manata, şampan şərabının hər litri üçün 2,5 manatdan 2,6 manata, pivənin hər litri üçün 0,2 manatdan 0,5 manata, nazik siqarların, tütündən hazırlanan siqaretlər və onun əvəzedicilərinin 1000 ədədi üçün 20 manatdan 31 manata, alkoqollu energetik içkilərin hər litri üçün 2 manatdan 2,1 manata, alkoqolsuz energetik içkilərin hər litri üçün 3 manatdan 3,1 manata qaldırılır.
Bildirilib ki, gələn il yanvarın 1-dən toylarda, şənliklərdə və digər tədbirlərdə aparıcılıq, çalğıçılıq, rəqqaslıq, aşıqlıq, məzhəkəçilik və digər oxşar fəaliyyətlə məşğul olanlar üçün sadələşdirilmiş vergi üzrə sabit aylıq məbləğ 30 manatdan 20 manatata endiriləcək. Fərdi foto, audio-video xidmətləri (foto studiyalar istisna olmaqla) sahəsində fəaliyyət göstərənlər üçün isə sadələşdirilmiş vergi üzrə sabit aylıq məbləğ 30 manatdan 15 manata endiriləcək.
Qeyd edək ki, ötən günlərdə Vergilər Nazirliyinin Vergi siyasəti Baş İdarəsinin rəisi Samirə Musayeva bildirib ki, Prezident İlham Əliyevin rəhbərliyi ilə Azərbaycanda həyata keçirilən sosial-iqtisadi siyasətin tərkib hissəsi olan vergi siyasəti iqtisadiyyatın bugünkü tələblərinə uyğun olaraq təkmilləşdirilir. Ölkədə sahibkarlığın inkişafı, biznes mühitinin daha da yaxşılaşdırılması məqsədilə vergi qanunvericiliyinə dəyişikliklər layihəsi hazırlanıb və qanun layihəsi Milli Məclis tərəfindən qəbul edilib. Qanun Azərbaycan Prezidenti tərəfindən imzalandıqdan sonra qüvvəyə minəcək.
Qeyd olunub ki, Vergi Məcəlləsinə dəyişiklikləri iqtisadi hədəflər və islahatın məqsədləri baxımından 7 əsas istiqamət üzrə təsnifləşdirmək olar. Bunlar bərabər və şəffaf fiskal mühitin təmin edilməsi, ƏDV inzibatçılığının təkmilləşdirilməsi, sahibkarların inzibatçılıq yükünün azaldılması və sahibkarlıq fəaliyyətinin təşviqi, sosial xarakterli güzəştlər vasitəsilə əhalinin maliyyə (vergi), sahibkarlıq subyektlərinin vergi yükünün azaldılması, vergitutma bazasının genişləndirilməsi, beynəlxalq vergitutma və məlumat mübadiləsi üzrə öhdəliklərin yerinə yetirilməsi kimi məqsədləri əhatə edir.
