BAKI, 3 noyabr — Sputnik. Qazax-İrəvan qaz kəməri işə salınsa belə, Azərbaycan çətin ki, sırf iqtisadi səbəblərdən Ermənistana qaz nəqlində maraqlı olsun. Bunu energetika üzrə ekspert Armen Manvelyan "Qazprom Ermənistan"ın Ermənistanda enerji təhlükəsizliyinə dair keçirdiyi seminarda deyib.
Onun sözlərinə görə, ümumilikdə, ötən il Azərbaycan təxminən 30 milyard kubmetr qaz hasil edib ki, bunun da 22 milyardı Gürcüstan ərazisindən keçən (və British Petroleum tərəfindən idarə olunan) Trans-Anadolu Qaz Boru Kəməri (TANAP) vasitəsilə ixrac edilib. Qazın bir hissəsi Türkiyəyə (ildə 4-6 milyard kubmetr), qalan 16 milyard kubmetri Yunanıstan və Bolqarıstana, digər hissəsi (8-10 milyard kubmetr) Trans-Adriatik Qaz Boru Kəməri (TAP) ilə İtaliyaya verilir.
Azərbaycanın əlavə məhdud qaz həcmləri var (Ermənistana nəzəri satış üçün). Birincisi, özü neft hasilatı ehtiyacları da daxil olmaqla, təxminən 8 milyard kubmetr istehlak edir. Bu həcmin bir hissəsini Azərbaycan Rusiyadan alır (açıq mənbələrə görə, ildə təxminən 1 milyard kubmetr). İkincisi, Azərbaycanın Avropa və Türkiyəyə ixracını artırmaq, hətta ikiqat artırmaq öhdəliyi var.
"Avropa bazarı onlar üçün daha maraqlıdır, çünki orada qiymətlər bahadır. Məsələn, Türkiyəyə qazın kubmetrini 290-320 dollara satırlar, Ermənistan isə Rusiyadan 165 dollara alır" - Manvelyan əlavə edib.
Öz növbəsində "Qazprom Ermənistan"ın (Gasprom Armenia) baş direktoru Aşot Akopyan qeyd edib ki, sırf texniki baxımdan Qazax-İrəvan kəmərinin bərpası tamamilə real işdir. Sovet dövründə Ermənistan qazını bu qaz kəməri ilə alırdı, sonra isə inkişaf etmiş sənaye sayəsində respublika daha çox qaz istehlak edirdi: 80-ci illərin sonu və 90-cı illərin əvvəllərində - 6 milyard kubmetrə qədər (indi 2,5-2,7 milyard kubmetri Rusiya və İrandan idxal edir). Qazax-İrəvan xətti diametri 1000 və 800 mm olan iki borudan ibarətdir və Ermənistan ərazisindən keçən hissə hələ də daxili magistral kəmər kimi istifadə olunur.
"Texniki olaraq, boruların yenidən birləşdirilməsi zaman məsələsidir. Bunun üçün yeni texnoloji həllər tələb olunmur" - "Qazprom Ermənistan"ın rəhbəri əlavə edib.
Amma bazar dilində danışsaq belə, qaz tədarükünün həcmi həqiqətən razılaşdırılmalıdır: həm Rusiya, həm də İranla. Ermənistanın səlahiyyətli orqanları, İrana münasibətdə isə İrəvan İstilik Elektrik Stansiyası (İran qazını istehlak edərək onu bir sıra başqa elektrik stansiyalarına ötürür) bu çərçivədə uzunmüddətli müqavilələrlə il üçün proqnoz (indikativ) qaz balansını tərtib edir.
Bir müddət əvvəl Ermənistanın "Mülki müqavilə" fraksiyasından olan deputat, İqtisadi məsələlər üzrə daimi komissiyanın sədr müavini Babken Tunyan parlamentdə keçirdiyi brifinqdə deyib ki, Ermənistan tədarükün diversifikasiyası çərçivəsində Azərbaycandan qaz ala bilər.
"Belə bir vəziyyət yaranarsa, biz Azərbaycanla ticarət əlaqələri qura bilərik. Hər hansı resursa ehtiyacımız olarsa, daha ucuz, keyfiyyətli resursu kimin təmin etdiyini nəzərdən keçirməli olacağıq. Əgər bu resurs Azərbaycan tərəfindən təmin edilərsə, o zaman bu məsələ müzakirə oluna bilər. Eyni zamanda, təbii ki, diversifikasiya prinsipini və alternativ mənbələri qorumaq lazımdır", o bildirib.
B.Tunyan xatırladıb ki, Ermənistan qazı əsasən Rusiyadan, eləcə də İrandan alır və üçüncü mənbədən qazın alınması yalnız ölkənin enerji müstəqilliyinin və təhlükəsizliyinin səviyyəsini artıracaq.
Qeyd edək ki, daha əvvəl baş nazir Nikol Paşinyan Ümumdünya Erməni Sammitində Tranzit qaz kəməri Ermənistan ərazisindən keçərsə, ölkənin Azərbaycandan qaz almağa hazır olduğunu bildirib.
Digər maraqlı xəbərləri həmçinin Sputnik Azərbaycan-ın Teleqram kanalından izləyin.