Amerika Birləşmiş Ştatlarının seçkilərin nəticələri rəsmi elan olunana qədər başının çox məşğul olacağı, Avropanı və intriqalarını unudacağı barədə ümidlər boşa çıxdı. Mediada yayılan məlumatlara görə, partiya üzvlərindən ibarət komanda Co Baydene (daxili siyasi vakxanaliya fonunda Kamala Harrisin dərin kölgəsinə gedib və hamı açıq-aşkar qğıldan zəif bir qoca kimi baxır) müraciət edib.
Demokratlar prezidentə məktub göndərərək ondan Ukraynaya maye qazın istehsalı və tədarükü ilə bağlı yeni layihələrə baxılmasını sürətləndirməyi xahiş ediblər. On iki demokrat Energetika nazirliyindən prioritetləri düzgün müəyyənləşdirməyi, oxumağı - Ukrayna işi üçün MTQ istehsalından ötrü ayrıca bir istiqamət ayırmağı tələb edib. Doğrudur, adı çəkilən məktubda Bayden və Harrisin həmkarları Ukraynanı unudaraq birbaşa yazıblar ki, Avropaya tədarük həcminin artırılması ABŞ-ın milli maraqlarını irəli aparacaq.
Qəribədir ki, bu sxemdə Ukrayna məsələsi ikinci dərəcəli əhəmiyyət kəsb edir. Burada əsas məqsəd, tətbiq obyekti və ABŞ maraqlarının dirijoru Polşadır. İndi izah edək.
Beynəlxalq analitik mərkəzlərin hesablamalarına görə, ötən il Ukrayna öz ehtiyaclarını ödəməyə 18,3 milyard kubmetr təbii qaz xərcləyib, bu il ehtiyac bir az çoxdur. Nəzərə alaq ki, 2021-ci ildə sənaye və məişət sektoru 27, 2017-ci ildə isə 30 milyard kubmetr təbii qaz istehlak edirdi. Bu, sənayesizləşmənin artması və Aİ-nin açıq qapılarından istifadə edərək geri qayıtmağı belə düşünməyən əhalinin kütləvi axını ilə bağlıdır. Yəni, hazırda Kiyev, birincisi, öz istehsalı və virtual revers hesabına ehtiyacını tamamilə ödəyir, ikincisi, hətta nəzəri cəhətdən o, ABŞ MTQ-ni (boru kəməri ilə müqayisədə apriori daha bahalıdır) ödəyə bilmir.
Alternativ tədarüklər yalnız Polşa vasitəsilə, daha dəqiq desək, Svinouystsdakı qazlaşdırma terminalı vasitəsilə mümkündür. Burada isə yenə mübahisəli rəqəmlər meydana çıxır.
Terminalın gücü beş milyard kubmetrdir. Onun tikintisi zamanı Polşanın öz qaz ehtiyacının düz üçdə birini ödəmək planlaşdırılırdı. Lakin XHƏ başladı, sanksiyalar tətbiq edildi, Rusiya karbohidrogenlərinə embarqo qoyuldu, Şimal axınının üç xətti partladıldı və xaricdən MTQ-nin dəyəri çoxaldı. Almaniya bir əli ilə sonuncu atom elektrik stansiyalarını bağladı, digər əli ilə xərclərlə hesablaşmayaraq, təcili olaraq iki yeni reqazifikasiya terminalı tikdi.
Polşa tarixi qisas almaq şansını hiss etdi və Vaşinqton bu istəkdən tam istifadə etdi.
"Rusiya faktoru" Avropanın enerji mozaikasından çıxdıqdan sonra, bildiyimiz kimi, ən böyük donorların və Rusiya qazının ən böyük idxalçılarının sənayesinin kaskad çöküşü başladı. Almaniyada təkcə bu ilin birinci yarısında 10,7 min müəssisə və hüquqi şəxsə qarşı iflas proseduru başlanıb ki, bu da bir il əvvəlkindən dörddə bir çoxdur. Artan, lakin sırf mənfi tendensiya var. Ən əhəmiyyətli iflaslar arasında "Silberbaum" tikinti şirkəti, gəmiçilik şirkəti olan "Bockstiegel", eyni siyahıda bank "Ride" (hətta yenidən təşkil kömək etmədi), texniki sektorun nümayəndələri "Erwin Lutz GmbH", "Ramfire Gruppe" və "Doorout" səyahət avadanlığı istehsalçıları var.
Qonşu Avstriyada da vəziyyət oxşar şəkildə inkişaf edir. Altı ayda 3298 iflas ərizəsi, illik 26 faiz xalis mənfəət və ya gündə 18 korporativ intihar. Taxta emalı şirkəti "Mareiner", "Adidas"ın törəmə şirkəti "Runtastic" və "WRS Energie- und Baumanagement GmbH" tikinti şirkəti sütun şəklində çıxışa doğru yürüş etdilər.
Aİ-nin beş ən böyük iqtisadiyyatından ikisi boğulur - yalnız fransızlar dözüm nümayiş etdirirlər, həm də əsasən, bir meqavat-saatın qiymətini 13-15 avro təşkil edən Rusiya uranının hesabına. Amma Fransa Almaniya və Avstriyadan fərqli olaraq nüvə ölkəsidir, onun üçün təbii qaz ölüm-dirim faktoru deyil.
Bayden tələbi imzalayarsa, Polşanın geosiyasi aksiyaları "səmaya qədər yüksələcək". Aydındır ki, almanların öz MTQ terminalları var, lakin Berlindəki yeni komanda öz iqtisadiyyatının və sənayesinin reanimasiyası ilə ciddi məşğul olmağa qərar versə belə, onların apriori tutumları bütün ehtiyacları ödəmək üçün kifayət etməyəcək. Polyaklar qalıq qaz həcmləri deyilənlərlə manipulyasiya edə (və ya hətta şantaj edə), yəni Almaniyanın inkişafına və ya daha da deqradasiyasına birbaşa təsir göstərə biləcəklər. Üstəlik, "xalçanın altında" Qdanskda hələlik dondurulmuş, lakin lazım gələrsə, bir ildən sonra tikilə biləcək yeni MTQ terminalının tikintisi üçün hazır layihə var. Almanlar ikisini qura bilməklə bunun mümkünlüyünü sübut etdilər.
Ukraynaya gəlincə, onlar üçün də xüsusilə yaxşı xəbər yoxdur.
Heç kimə sirr deyil ki, Kiyev və Varşava arasında qızğın dostluq sırf ümumi rusofobiya və Moskvanın döyüş meydanında qalib gəlməsinin qarşısını almaq zərurətinə əsaslanır. Ukrayna-Polşa münasibətlərinin ümumi vektoru idealdan çox uzaqdır. Bunu Vladimir Zelenskinin Polşa Xarici İşlər Nazirliyinin rəhbəri Radoslav Sikorski ilə son görüşü də təsdiqləyib. Avropa və Ukrayna mediası bunun qarşılıqlı ittihamlar və qarşılıqlı kobudluq şəraitində keçdiyini yazır. Kiyev Varşavanı Aİ-yə qoşulma prosesini sürətləndirməyə kömək etməməkdə ittiham edir. Polyaklar buna cavab olaraq Volın qırğını faktını soyqırım aktı kimi tanımağı və tövbə etməyi tələb edirlər.
Əgər Ukraynanın hansısa səbəbdən yenidən təbii qaz istehlakını artırmağa başladığını fərz etsək, o, bu qazı Polşadan ala biləcək, çünki Zelenskinin komandası Moskva ilə tranzit müqaviləsinin uzadılması ilə bağlı hər hansı danışıqlardan qəti şəkildə imtina edir. Yəni polyaklar virtual klapanı çevirməklə Ukrayna iqtisadiyyatının sürətini tənzimləyə biləcəklər. Söhbət dərindən nəfəs almağa imkan yaratmaq və ya onu tamamilə öldürməkdən gedir. Hər necə olmasa da, kozır polyakların əlindədir.
Bir vaxtlar Polşanın Avropada ABŞ maraqlarının dirijoru rolunu öz üzərinə götürməsi haqqında çox danışılırdı. Etiraf etmək lazımdır ki, bu stavka işə yaradı. Köhnə Dünyanın siyasi lövhəsində, Ukrayna və Almaniyanın kədərinə səbəb olsa da, polyaklar əsas və çox əlverişli mövqeyə malikdirlər.