BAKI, 28 iyul — Sputnik. Azərbaycan ənənəvi tərəfdaşlarla ticarət-iqtisadi əlaqələri inkişaf etdirərkən, eyni zamanda, onlarda baş verən daxili siyasi dəyişikliklərə görə yeni tərəfdaşlar və investorlar axtaran bir sıra ölkələrlə də əməkdaşlığı genişləndirir.
Məsələn, Azərbaycan son vaxtlar Afrika ölkələrində həyata keçirilən layihələrə fəal maraq göstərir və bu qitənin bir sıra ölkələri ilə ticarət əməkdaşlığını artırır. Bu ilin birinci yarısının yekunlarına görə, Azərbaycanın Afrika ölkələri ilə ticarət dövriyyəsi 5,4 dəfə artaraq 236 milyon dollara çatıb. Eyni zamanda, Azərbaycanın Afrika ölkələrinə ixracı 7 dəfədən çox artaraq 170 milyon dollara çatıb.
Afrika ölkələrindən Azərbaycana idxal da kifayət qədər aktivdir - bu ilin yanvar-iyun aylarının nəticələrinə əsasən, Respublika Afrika ölkələrindən alışı 3 dəfə artıraraq 64,8 milyon dollara çatdırıb.
Eyni zamanda, Azərbaycan Afrikadakı enerji layihələrinə də diqqət ayırır - bu həftə Somalinin xarici işlər və beynəlxalq əməkdaşlıq naziri Əhməd Moallim Fiqinin Bakıya səfəri zamanı Azərbaycanla Afrika Respublikasının enerji sahəsində əməkdaşlıq məsələləri müzakirə olunub.
Bundan daha əvvəl isə, bu il aprelin əvvəlində Konqo və Azərbaycan prezidentləri arasında aparılan danışıqlardan sonra "Congolaise de Raffinage" (CORAF) neft emalı zavodunun təkmilləşdirilməsi və genişləndirilməsi şərtləri haqqında Saziş" imzalanıb.
Yeni imkankar və təhlükələrlə dolu Somali
Azərbaycanın Somali ilə enerji sahəsində əməkdaşlıq qurmaq istəyi tamamilə başa düşüləndir - bu gün ölkə öz neft və qaz yataqlarında xarici investorları qəbul etməyə hazırdır. Üstəlik, Bakının mühüm iqtisadi və siyasi tərəfdaşı olan Türkiyə Somalinin karbohidrogen yataqlarını işlətməyi və neft hasil etməyi planlaşdırır.
Sentyabrın sonunda Türkiyə Neft Şirkəti (TPAO) Somali dənizlərində 3 blokda karbohidrogen ehtiyatlarının axtarışına başlayacaq. Eyni zamanda, Somali sularında son aylarda fəallaşan dəniz quldurlarından təhlükəsizliyi təmin etmək üçün kəşfiyyat işlərinə türk hərbi gəmisi də yoldaşlıq edəcək.
Neft tankeri
© AP Photo / Robert F. Bukaty
Ümumiyyətlə, Somalinin kifayət qədər zəngin - təkcə şelfdə, təxminən 110 milyard barel neft ehtiyatları var. Lakin illərlə davam edən daxili siyasi qarşıdurmalar və vətəndaş müharibəsi səbəbindən böyük beynəlxalq enerji şirkətlərinin Somali layihələrinə marağına baxmayaraq, ölkədə neft hasilatı təxirə salınıb.
Qeyd edək ki, Türkiyə və Azərbaycan daha əvvəl üçüncü ölkələrdə neft-qaz sektorunda əməkdaşlıq haqqında saziş imzalayıblar. Belə ki, Azərbaycan Dövlət Neft Şirkəti (SOCAR) Türkiyə ilə müqavilə əsasında Somalidə layihələrə girə və türk şirkəti ilə birgə yataqları işlədə bilərdi.
Üstəlik, Moqadişu öz xammalı ilə mümkün qədər tez dünya neft bazarına çıxmağa çalışır və münaqişə illərində boşalmış büdcəni neft hasilatı və satışı hesabına doldurmağa ümid edir. Xarici şirkətləri öz sahələrinə cəlb etmək üçün Somali hakimiyyəti gəlirli müqavilələr təklif edir ki, bu da Azərbaycan üçün maraqlı ola bilər.
Dünyanın Afrikaya marağı artır
Bu gün Afrika qitəsinin bir çox ölkələrində siyasi dəyişikliklər baş verir ki, bunun da nəticəsində ölkələr özlərinə təlqin olunan iqtisadi tərəfdaşlardan imtina edərək, digər dövlətlərlə qarşılıqlı faydalı şərtlərlə əməkdaşlıq qurmağa üstünlük verirlər.
Afrikanın neft, qaz və mədənçıxarma layihələrinə uzun illərdir ki, Çin şirkətləri, son illərdə isə Rusiya Federasiyası, Ərəb Körfəzi ölkələri və Türkiyənin enerji nəhəngləri xüsusi diqqət yetirirlər.
Keçən il Rusiya-Afrika Sammiti keçirilib və burada Afrika ölkələrində həyata keçirilməsi üçün 30-dan çox böyük enerji layihəsinin hazırlandığı və bu layihələrin Rusiya şirkətləri tərəfindən həyata keçiriləcəyi açıqlanıb.
Bundan əlavə, ərəb körfəzi ölkələri də Afrikada enerji və mədən layihələrində iştirakını genişləndirirlər. BƏƏ şirkətləri qitə ölkələrinin "yaşıl enerjisinə", Səudiyyə Ərəbistanından olan investorlar dağ-mədən sənayesinə sərmayə qoyurlar.
Azərbaycan Avrasiya regionunun bir sıra ölkələri kimi Afrika ölkələri ilə də bir sıra iqtisadi sektorlar üzrə əməkdaşlığı dərinləşdirə bilər. Afrika Azərbaycanın qeyri-neft məhsulları üçün mühüm bazara çevrilə bilər ki, bu da Afrika bazarına, həmçinin neft tədarükünü istisna etmir. Məsələn, Azərbaycandan "qara qızıl"ın əsas idxalçısı Tunis, qeyri-neft məhsullarının idxalçısı isə Misir, Mərakeş və Cənubi Afrika kimi ölkələrdir.
Eyni zamanda, xüsusən də Bakının əsas iqtisadi tərəfdaşları - Rusiya, Türkiyə, Çin və Fars körfəzinin ərəb ölkələri artıq Afrikada kifayət qədər fəal olduqları üçün Azərbaycan şirkətləri karbohidrogen yataqlarının işlənməsində və mədən layihələrində iştirak edə bilərdilər.