İstehsalın artımı: Azərbaycanın metallurgiya sənayesinin ikinci nəfəsi necə açıldı

BAKI, 23 iyul — Sputnik. Bu ilin birinci yarısının yekunlarına görə, Azərbaycanın metallurgiya sənayesi daxili iqtisadiyyatın digər sahələri ilə yanaşı, nəzərəçarpacaq artım nümayiş etdirib. Belə ki, Azərbaycan Respublikası Dövlət Statistika Komitəsinin məlumatına görə, bu sahədə istehsal 32 faiz, hazır metal məmulatlarının istehsalı isə 14 faizə yaxın artıb.

Bu dövrdə metallurgiya sənayesində məhsul istehsalının həcmi dəyər ifadəsində 656,7 milyon manat təşkil edib.

Dövlət Statistika Komitəsinin hesabatına görə, metallurgiya sənayesi məhsulları arasında ən çox artım mis məftil - 3,6 dəfə, alüminium məmulatları - 64,9 faiz və armaturlar - 31,9 faiz artıb.

Qeyd edək ki, Azərbaycan iqtisadiyyatının tikinti, kənd təsərrüfatı, sənaye kimi bir sıra digər sahələrində olduğu kimi metallurgiya sənayesi də Qarabağ və Şərqi Zəngəzur rayonlarının işğaldan azad edilməsindən sonra inkişafa təkan verib.

İşğaldan azad edilmiş ərazilərdə aparılan genişmiqyaslı quruculuq işləri yerli metallurgiya istehsalının inkişaf etdirilməsi zərurətini və bu sənaye üçün xammal da daxil olmaqla idxaldan asılılığın azaldılmasının vacibliyini daha da qabarıq göstərib.

Metallurgiya məhsullarına tələbatın artmasını təkcə yerli istehsalın artım templəri deyil, həm də idxal göstəriciləri sübut edir. Belə ki, yanvar-may aylarının nəticələrinə əsasən Azərbaycan ötən ilin müvafiq dövründəki 521 milyon dollara nisbətdə 631 milyon dollardan çox dəyərində metallurgiya məhsulları idxal edib.

Eyni zamanda, Qarabağ və Şərqi Zəngəzur işğaldan azad edildikdən sonra bu məhsulların idxal dinamikasını izləsək, sabit illik artımı qeyd etmək olar.

Son iki onillikdə Azərbaycanda metallurgiya məhsullarının istehsalının artırılması istiqamətində genişmiqyaslı işlər aparılıb. 2000-ci illərdən başlayaraq respublikamızda ilk özəl metallurgiya məhsulları istehsalı zavodu, Sumqayıt Sənaye Parkında isə müxtəlif hazır metal məmulatlarının istehsalı zavodları fəaliyyət göstərirlər.

Bundan əlavə, 2020-ci ildə Azərbaycanda "AzerGold"un törəmə müəssisəsi – "Daşkəsən Dəmir Filiz" MMC yaradılıb, o, Daşkəsəndə filiz hasilatından tutmuş hazır məhsulun emalı və istehsalına qədər metallurgiya istehsalının tam istehsal mərhələləri ilə məşğul olacaq.

Şirkət əsas "Şimal-Qərb" və "Cənub-Şərq" yataqlarının faydalı qazıntı ehtiyatlarının qiymətləndirilməsi üzrə tədqiqatlar aparıb. Nəticədə hər iki yatağın yeraltı ehtiyatlarının 69,7 milyon ton artdığı açıqlanıb. Eyni zamanda, Daşkəsən rayonunun bütün yataqlarında filiz ehtiyatlarının ümumi kütləsi 309,16 milyon tona çatıb.

Qeyd edək ki, Daşkəsən yatağının filiz süxurlarında dəmirin nisbətinin nisbətən aşağı olması (orta hesabla 40%) bu filizlərin ən azı 67%-ə qədər zənginləşdirilməsini zəruri edib. Bu məqsədlə istehsal zəncirinin ilkin mərhələsi kimi dəmir konsentratının istehsalı üzrə zənginləşdirmə zavodunun tikintisi nəzərdə tutulub. Növbəti mərhələdə konsentrat qranullara və tərkibində 95% dəmir olan birbaşa reduksiya edilmiş dəmirə və isti briket metalına çevriləcək.

Daha sonra istehsal olunan yüksək konsentrasiyalı xammalın elektrik qövs sobalarında yenidən əridilməsi üçün qurğuların tikilməsi və əldə edilən poladdan tam çeşiddə hazır məhsulların istehsalı nəzərdə tutulub.

Respublika yerli istehsalı artırmaqla yanaşı, həm də tərəfdaş ölkələrlə metallurgiya sahəsində əməkdaşlığı inkişaf etdirməyə çalışır. Belə ki, iyul ayında Azərbaycan və Tacikistan arasında ticarət-iqtisadi əməkdaşlıq üzrə birgə hökumətlərarası komissiyanın altıncı iclası zamanı tərəflər alüminium istehsalı sahəsində əməkdaşlığa dair razılıq əldə ediblər.

İmzalanmış saziş, xüsusilə, Azərbaycanın Tacikistan Alüminium Şirkətinin (TALCO) zavodunun yenidən qurulmasına sərmayə qoyacağını göstərir. Bundan əlavə, Tacikistandan respublikaya alüminium, kriolit və alüminium flüoridinin, Azərbaycan Respublikasından isə Mərkəzi Asiya ölkəsinə qlinozem ixracı nəzərdə tutulub.

Bura əlavə etmək vacibdir ki, Tacikistanda alüminium istehsalının mühüm tərkib hissəsi olan qlinozem çatışmazlığı bu növ metalın istehsalının azalmasına səbəb olub və Azərbaycandan tədarük tam yerinə düşəcək.

Tacikistanda istehsal olunan alüminiumun gələcəkdə Azərbaycana da çatdırılacağını gözləməyə dəyər. Belə ki, Azərbaycanda daxili metallurgiya istehsalının inkişafına baxmayaraq, tələbin yüksək artım tempinə görə idxal hələ də prioritet olaraq qalır.