Çexiya Azərbaycandan qaz gözləyir: Aİ ölkələri aktiv şəkildə enerji resursları axtarır

BAKI, 20 iyul - Sputnik. Azərbaycandan Avropaya qaz nəqlinin coğrafiyasını genişləndirdikdən sonra daha çox ölkə Azərbaycan “mavi yanacağını” idxal etmək niyyətindədir. Belə ki, Prezident İlham Əliyevin Oksfordda Çexiyanın Baş naziri Petr Fiala ilə görüşündə digər məsələlərlə yanaşı, Azərbaycan qazının Çexiyaya nəqli də müzakirə olunub.

İki liderin görüşündə xüsusilə qeyd olunub ki, Azərbaycan qazının Çexiyaya qonşu ölkələrə ixracı təmin edilib, ona görə də bu respublikanın “mavi yanacaq”la təmin olunması üçün yaxşı imkanlar var.

Qeyd edək ki, Azərbaycan hazırda İtaliya, Yunanıstan, Bolqarıstan, Rumıniya, Macarıstan və Serbiyaya qaz ixrac edir. Bu ilin birinci yarısında bu Avropa ölkələrinə 6,4 milyard kubmetr qaz verilib. Bundan əlavə, Slovakiya və Sloveniya bu ildən, Albaniya isə 2026-cı ildən Azərbaycan qazını almağa hazırlaşır.

Azərbaycan qazının Slovakiyaya tədarükünün başlanmasından dərhal sonra qonşu Çexiya da Azərbaycandan “mavi yanacağa” arxalana bilər, xüsusən də ölkəyə enerji təchizatı o qədər də sabit olmadığı üçün.

Eyni zamanda vurğulamaq lazımdır ki, Çexiya sakinləri üçün elektrik enerjisinin qiyməti avrozonada ən yüksək qiymətlərdən biridir. Belə ki, cari ilin birinci yarısının nəticələrinə görə, əməkhaqqı ilə bağlı elektrik enerjisi baha olan ölkələr arasında Latviya, Rumıniya, Şimali Makedoniya ilə yanaşı Çexiya da var - burada sakinlər 5,2 min kVt-dan az elektrik enerjisi ala bilər.

İki atom elektrik stansiyasının mövcudluğuna və bərpa olunan enerji mənbələrindən (RES) elektrik enerjisi istehsalına dair iddialı planlara baxmayaraq, Çexiyanın enerji istehsalı hələ də karbohidrogenlərdən və idxal olunanlardan çox asılıdır. Belə ki, elektrik enerjisinin təxminən 60%-ni istilik elektrik stansiyaları, 33%-ni atom elektrik stansiyaları, qalanını isə bərpa olunan enerji mənbələrindən istehsal edir.

Yəni, Çexiyanın karbohidrogenlərin, o cümlədən qazın idxalından asılılığı onu azaltmaq üçün edilən bütün cəhdlərə baxmayaraq, kifayət qədər yüksəkdir. Eyni zamanda, Çexiya, bir sıra digər Avropa ölkələri kimi, Aİ tərəfdaşlarının alternativ mənbələrdən “mavi yanacağın” tədarükünü təmin etmək vədlərinə arxalanaraq, son iki ildə Rusiya qazının idxalını kəskin şəkildə azaldıb.

Beləliklə, xüsusən də Çexiya qaz tədarükü üçün qonşu Almaniyaya arxalanırdı, lakin göründüyü kimi, nəticəsiz qaldı. Belə ki, cümə günü səhər saatlarında Praqanın Berlini Çexiyanın hüququ olan təbii qazın həcmini saxlamaq üçün qaz nəqlini qəsdən azaltmaqda ittiham etdiyi məlum olub.

Bloomberg-in məlumatına görə, Çexiyanın energetika naziri Yozef Sikela bildirib ki, boru kəmərinin ötürücü sisteminin operatoru Gascade Gastransport GmbH ölkənin şimal-qərb sərhədində Brandov birləşmə məntəqəsinin çıxış gücünü azaldıb.

Gascade operatorunun nümayəndəsi Bloomberg-ə bildirib ki, nəqlin azalması Almaniyanın özündə təbii qaz həcminin olmaması, o cümlədən onun Rusiyadan idxalından imtina ilə bağlıdır. Ekspertlər qeyd edirlər ki, Almaniya Aİ-nin Rusiya təbii qazının idxalını dayandırmaq səyləri fonunda belə addımlar atmağa məcburdur, lakin bu, birliyin “birlik ruhunu sarsıda bilər”.

Avrozonadakı tərəfdaşlarının etibarsızlığını başa düşən Çexiya müxtəlif üsullarla öz enerji təhlükəsizliyini təmin etməyə çalışır. Beləliklə, xüsusən də Rusiya qazının idxalından imtina etmək niyyəti ilə bağlı qəti bəyanatlarına baxmayaraq, Çexiya buna baxmayaraq, Rusiya Federasiyasından “mavi yanacaq” alışını artırıb. Beləliklə, 2024-cü ilin ilk ayında, qış istehlakının pik nöqtəsində Çexiya daxili qaz istehlakının 62%-ni Rusiyadan idxal hesabına qarşılayıb.

Eyni zamanda, Çexiya Birləşmiş Ştatlardan birbaşa tədarük yaratmağa çalışır - iyulun 13-də bu ölkədə olan Çexiya Prezidenti Petr Pavel Hyustonda enerji şirkətlərinin nümayəndələri ilə görüşüb, onlarla neft və qaz təchizatı imkanlarını müzakirə edib.

Bununla yanaşı, Praqa artıq bir neçə ildir ki, Azərbaycan qazını Slovakiya vasitəsilə almaq planlarını açıqlayır. Keçən il Çexiyanın Bakıdakı səfiri Milan Sedlacek yerli mətbuata bildirmişdi ki, respublika ildə 1 milyard kubmetr Azərbaycan qazı idxal etməyi hədəfləyir ki, bu da Çexiyanın “mavi yanacağa” ehtiyacının 10%-nə uyğundur. Səfir ümidvar olduğunu bildirib ki, Azərbaycan neftinin Çexiyaya tədarükünün uzun tarixini nəzərə alaraq, qaz tədarükü ilə bağlı razılığa gəlmək çətin olmayacaq.

Qeyd edək ki, bu ilin aprelində Bolqarıstan, Rumıniya, Macarıstan və Slovakiyanın qaz nəqli sistemlərini birləşdirəcək “Həmrəylik halqası” layihəsinin həyata keçirilməsinə dair anlaşma memorandumu imzalanıb.

Bu layihə sayəsində bütün iştirakçı ölkələr Azərbaycan qazını alacaqlar. Layihə həyata keçirildikdən sonra Azərbaycan qazı Slovakiya bazarına daxil olacaq və buradan müəyyən həcmdə “mavi yanacaq” Çexiyaya tədarük olunmağa başlayacaq.