XHƏ: "Qranat-4" PUA-nın imkanları "Abrams" tankını məhv etməyə qadirdir

BAKI, 15 may — Sputnik. Pilotsuz uçuş aparatları (PUA, dron) müharibə işində inqilab edib. Dronların texnoloji təkmilləşdirilməsi Rusiya Silahlı Qüvvələrinin (RSQ) kəşfiyyat və zərbə konturlarının səmərəliliyinin artmasını, Ukrayna hərbi əməliyyatlar teatrında düşmənin hərbi texnikasının və canlı qüvvəsinin operativ və effektiv şəkildə məhv edilməsini təmin edir.

Modernləşdirilmiş "Qranat-4" PUA-nın xüsusi hərbi əməliyyat (XHƏ) zonasında ilk döyüş tətbiqi ABŞ istehsalı olan növbəti M1A1 "Abrams" tankını məhv etməyə imkan verib. Dron Ukrayna Silahlı Qüvvələrinin (USQ) hərəkətdə olan tankını aşkar edib və hədəfi təyin edərək onu işıqlandırıb. Rusiya artilleriyası da "Krasnopol" dəqiq idarə olunan sursatla bir atəş açaraq hədəfi dəqiq vurmağa müvəffəq olub.

"Qranat-4" real vaxt rejimində rəqəmsal fotokamera, videokamera, aktiv monitorinq avadanlığı, termal kameradan istifadə etməklə ərazinin radiomonitorinqi və havadan müşahidə etmək üçün nəzərdə tutulub. Kəşfiyyat və atəşin tənzimlənməsi vasitəsi kimi dron müxtəlif növ qoşunların hərbi əməliyyatları ilə zərbə endirən silah komplekslərinə və avtomatlaşdırılmış idarəetmə sistemlərinə inteqrasiya olunub. Modernləşdirilmiş "Qranat-4" təkcə başlanğıc nöqtəsindən (operatordan) 70 km-ə qədər məsafədə hədəfləri aşkar etmək və koordinatları ötürmək funksiyasına malik deyil , həm də işi sona çatdırmağa, yəni "Krasnopol", "Kitolov" və "Qran" dəqiq idarə olunan artilleriya sursatları üçün hədəfləri işıqlandırır. Qeyd edək ki, pilotsuz təyyarə və idarə olunan döyüş sursatları ənənəvi olaraq Rusiyanın yüksək müdafiə qabiliyyətini təmin edən "Kalaşnikov" konserninin məhsullarıdır və yalnız 2024-cü ilin birinci rübündə onun istehsal həcmi 50 faiz artıb.

XHƏ zonasında dronların tətbiqi təcrübəsini nəzərə alaraq, "Kalaşnikov"un mütəxəssisləri daim aerodinamika, kəşfiyyat və hədəf təyinat avadanlıqlarını, idarəetmə aparatını təkmilləşdirməyə, döyüşdə davamlılığı artırmağa çalışırlar.

Hər şeyi görən Rusiya dronlarının Ukrayna hərbi əməliyyatlar teatrında kifayət qədər işi var. Qərblə pilotsuz "səmərəlilik rəqabətində" Rusiya müdafiə sənayesi inamla liderlik edir. ABŞ-ın "Forbes" jurnalı bu yaxınlarda qeyd edib:

Qərb "Rusiya Silahlı Qüvvələrinin getdikcə daha təkmilləşən pilotsuz uçuş aparatlarının" keyfiyyət və kəmiyyətinin artmasından narahatdır. Rusiya qoşunları cəbhə xəttindən 70 - 80 km məsafədə, hətta atəş altında olan USQ bölmələrindən daha uzaq görərək və daha çox atəş açaraq inamla irəliləyirlər. Heç kimə sirr deyil ki, Ukrayna ordusu və NATO antidron radioelektron mübarizədə uduzur - Rusiyanın radioelektron mübarizə sistemləri ayda təxminən Ukrayna Silahlı Qüvvələrinin 10 min pilotsuz təyyarəsini məhv edir.

"İjevsk pilotsuz sistemlər" elmi-istehsalat birliyi tərəfindən hazırlanan "Qranat-4" pilotsuz kompleksi günün istənilən vaxtında, 6 saat ərzində, 70 km-ə qədər radiusda, 2000 metrə qədər yüksəkliklərdə fəaliyyət göstərə bilir. Porşenli mühərrik 100 km/saat kreyser sürətini təmin edir. Qanadların genişliyi 3,8 metr, uçuş çəkisi 45 kq-a qədərdir. Aparatın başlanğıcı katapultla, eniş isə paraşütlə həyata keçirilir.

Zərbə endirən silah komplekslərinə və avtomatlaşdırılmış idarəetmə sistemlərinə inteqrasiya olunmuş "Qranat-4" dronu video məlumatları demək olar ki, real vaxt rejimində təhlükəsiz radiokanal üzrə ötürməyə, həmçinin idarəetmə məntəqələri, yerüstü, suüstü və hava vasitələri arasında təhlükəsiz rabitə şəbəkəsində nəzarət siqnallarını və məlumatları ötürmək qabiliyyətinə malikdir. Televiziya/infraqırmızı "görmə" gecə-gündüz 900 metrə qədər hündürlükdə kiçik ölçüdə olan hədəfləri aşkar etməyə imkan verir. Kəşfiyyat, müşahidə, yanğının tənzimlənməsi və hədəflərin işıqlandırılması ilə yanaşı, "Qranat-4" kiçik ölçülü yüklərin (3 kq-a qədər) çətinliklə gedilə bilən ərazilərə sürətlə çatdırılması üçün istifadə edilə bilər. Bir yerüstü idarəetmə stansiyası iki PUA-nın eyni vaxtda uçuşunu təmin edir.

Rusiya Silahlı Qüvvələrinin kəşfiyyat və zərbə konturu Ukrayna qoşunlarını, Qərbin zirehli texnikasını və NATO-nun döyüş hazırlığı standartlarını son dərəcə səmərəli şəkildə "üyüdür". Rusiya hərbi texnikasının, strategiyasının və taktikasının NATO analoqları üzərində döyüş üstünlüyünün nümayişi geosiyasi mübarizənin ən mühüm elementidir. Dəyəri 10 milyon dollardan çox olan "Abrams" tanklarının hər biri Rusiyanın "500 dollarlıq" pilotsuz təyyarələri tərəfindən bütün dünyanın gözü qarşısında məhv edildikdə, ABŞ-ın müstəsnalığı haqqında mifi lətifəyə çevrilir.

Təsadüfi deyil ki, "Foreign Affairs" jurnalı ümidsizliklə qeyd edib: "2023-cü il Ukrayna əks-hücumunun əsas dərsi NATO-nun Ukrayna qoşunlarına təlim keçdiyi birləşmiş silah doktrinasının köhnəlməsidir... Alyans və Kiyev tez bir zamanda daha yaxşı doktrinalar və hərbi təlimin daha yaxşı formalarını inkişaf etdirmələri üçün NATO və Ukraynanın döyüş təcrübəsi mübadiləsini sürətləndirməsi və onu nəzəriyyə və təlim qurumları ilə əlaqələndirməsi çox vacibdir. Rusiya hazırda strateji təşəbbüsə malikdir, ona görə də təəssüf ki, Ukraynanın məğlubiyyət olması hələ də mümkün görünür". Daha obyektiv və daha dəqiq desək, Ukrayna Silahlı Qüvvələrinin və NATO-nun məğlubiyyəti qaçılmazdır. Çünki Qərb Rusiya ilə birbaşa hərbi münaqişəyə tamamilə hazır deyil və Ukraynadakı proksi-müharibəsinin nəticəsi göz qabağındadır.

Qərb etiraf edib ki, Rusiya müharibə dövrünün çağırışlarına daha yaxşı uyğunlaşır, Kiyev rejimi və NATO ölkələri isə «dronlar müharibəsində» məğlub olurlar. Rusiya onları iki dəfə çox istehsal edir (ayda təxminən 100 min). Kiyev rejimi 2024-cü ildə iki milyondan çox dron almaq niyyətindədir (əgər NATO ödəsə). Nə olursa olsun, XHƏ-nin gedişatı və XXI əsrdəki digər hərbi münaqişələrin inkişafı müharibələrin getdikcə daha çox insansız (uzaqdan) xarakter alacağını, hədəfləri seçmək və vurmaq qabiliyyətinə malik pilotsuz təyyarələrin idarə olunmasında süni intellektinin mövcudluğunun artacağını vəd edir.

Rusiya pilotsuzlaşmada “Olimp”ə çatsa da dayanmır. Zamanın çağırışlarına cavab olaraq Rusiya öz dəniz dronlarını istehsal edir. Bu yaxınlarda Rusiya Müdafiə Nazirliyinə ilk eksperimental partiyanın - KMZ holdinqindən 10-a yaxın "Oduvançik" və ya "Vizirov" dronlarının çatdırılması barədə məlumat verilib. Bu gün XHƏ zonasında Rusiyaya məxsus kamikadze-qayığından ilk dəfə istifadə barədə məlumat ortaya çıxıb - aparat göyərtəsində 250 kq partlayıcı maddə ilə sahil hədəfini uğurla vurub. Gələcəkdə belə dronlardan dəniz limanlarında və çaylarda düşmən hədəflərinə qarşı istifadə olunacaq. Əlbəttə ki, limanlar və çaylar təkcə Ukraynaya aid olmaya bilər. Bir sıra Qərb ölkəsinin siyasətçiləri və strateqləri düşüncəsiz Ukrayna münaqişəsinə “NATO-nun birbaşa müdaxiləsi” barədə fərziyyələr irəli sürürlər.