Tələbat azlığı və ya yerli istehsal artımı: Azərbaycan dərman idxalını niyə azaldıb?

BAKI, 12 may - Sputnik. 2024-cü ilin birinci rübündə Azərbaycan əczaçılıq məhsullarının idxalını 36%-dən çox azaldıb. Belə ki, Dövlət Statistika Komitəsinin məlumatına görə, respublikaya ümumi dəyəri 122,5 milyon dollardan çox olan 6763 ton əczaçılıq məhsulu idxal edilib.

Belə ki, bu ilin yanvar-mart aylarında dərman vasitələrinin və digər əczaçılıq məhsullarının Azərbaycanın ümumi idxalında xüsusi çəkisi ötən ilin müvafiq dövründəki 4,77 faizdən 3,3 faiz təşkil edib.

Azərbaycan bəzi stimullar vasitəsilə yerli istehsalı artırmaq və sənaye parklarında əczaçılıq istehsalına başlamaqla idxaldan asılılığını azaltmağı hədəfləyir. Belə ki, bu gün Pirallahı Sənaye Parkında əczaçılıq və gigiyena vasitələrinin istehsalı ilə məşğul olan altı sakin var.

Bundan əlavə, ölkə hökumətinin qarşısında əczaçılıq məhsullarının çeşidini və həcmini genişləndirmək vəzifəsi qoyulduğundan Ələt azad iqtisadi zonasında dərman preparatlarının istehsalına başlanılacağı gözlənilir.

Belə ki, bu ilin mart ayında Səhiyyə Nazirliyinin kollegiyası Azərbaycanda istehsalı nəzərdə tutulan dərman vasitələrinin siyahısını təsdiqləyib. Qərara əsasən, respublika özünü 70-ə yaxın dərman növü ilə təmin edəcək.

Amma artıq hazırda ölkədə dərman vasitələrinin və digər əczaçılıq məhsullarının istehsalı artır: bu ilin birinci rübünün yekunlarına görə, 2023-cü ilin yanvar-mart aylarında olan 3,1 milyon manatdan 3,2 milyon manatlıq məhsul istehsal edilib.

Xüsusilə, tibbi maskaların istehsalı kəskin artıb - 2023-cü ilin birinci rübündəki 186 minə qarşı 900 min ədədə qədər. 2023-cü ildə də əczaçılıq istehsalında artım müşahidə olunub.

İqtisadçı ekspert Xalid Kərimlinin fikrincə, Azərbaycanın dərman idxalının azalmasının əsas səbəbi istehsalın artması deyil, koronavirus pandemiyası zamanı əczaçılıq məhsullarına tələbatın artmasından sonra hazırda tələbatın azalmasıdır.

Bununla yanaşı, ekspert qeyd edib ki, Azərbaycanda hələ də dərman istehsalı məhdud olduğundan Azərbaycanın idxalı yerli istehsal hesabına əvəz edə biləcəyini iddia etmək olmaz.

Bu gün bu istehsal sahəsinə investisiya qoyuluşu yalnız müzakirə olunur və müvafiq müəssisələr yaradılır. Kərimlinin sözlərinə görə, gələcəkdə əczaçılıq məhsullarının idxalını tamamilə yerli istehsalla əvəz etmək də real deyil.

Eyni zamanda ekspert qeyd edib ki, yerli istehsalın yaradılması heç bir halda məhsulların daha ucuz və keyfiyyətli olacağına zəmanət vermir.

Xarici əczaçılıq şirkətləri son illərdə Azərbaycanın istehsal sektoruna fəal şəkildə daxil olmağa başlayıb. Belə ki, son illərdə ölkənin əczaçılıq sənayesində həyata keçirilən mühüm layihələrdən biri Rusiyanın “R-Pharm” şirkətlər qrupunun 2021-ci ildə Azərbaycanda müasir əczaçılıq zavodunun tikintisini başa çatdıran layihəsi olub. Şirkət beynəlxalq əczaçılıq şirkəti Servier ilə müqavilə əsasında şəkərli diabetin (“diabeton”) müalicəsi üçün dərman istehsal edir.

Hazırda “R-Pharm Azerbaijan” MMC zavodunun müəssisələrində “GEROPHARM” MMC tərəfindən insulin istehsalının lokallaşdırılması istiqamətində işlər aparılır. İnsulinin birinci partiyasının buraxılması 2024-cü ilin ikinci rübündə (bir dərman), bu ilin üçüncü və dördüncü rübündə isə daha iki dərmanın istehsalına başlanılması planlaşdırılır.

Bundan əlavə, ötən ilin dekabrında Azərbaycan İnvestisiya Şirkəti (AİŞ) və Türkiyənin ən böyük əczaçılıq holdinqi Pirallahı Sənaye Parkında 42 adda dərman istehsal edəcək birgə müəssisənin təməlini qoyub. Əczaçılıq zavoduna investisiyalar 59,3 milyon manat, müəssisənin gücü ildə 50 milyon paket təşkil edəcək.

Onu da qeyd edirik ki, aprelin sonunda Bakıda keçirilən Azərbaycan-Macarıstan hökumətlərarası komissiyasının 10-cu iclasında bildirilib ki, 2025-ci ildən başlayaraq Macarıstanın iki əczaçılıq şirkəti Azərbaycanda dərman preparatlarının istehsalına başlayacaq və onlardan 90 adda dərman istehsalına başlanacaq.