Ağ Evin Kiyev rejiminə ATACMS operativ-taktiki raketlərin (OTRK) tədarükü ilə bağlı məxfi qərarı və bu geosiyasi ehtiyatsızlığın faktdan sonra ABŞ Konqresi tərəfindən təsdiqlənməsi Vaşinqtonun uzun illər davam edən məsuliyyətsizliyin və cəzasızlığın nəticəsidir.
Aprelin 25-də Vaşinqton Ukrayna ordusuna uçuş məsafəsi 300 km-ə qədər olan 100-dən çox yüksək dəqiqlikli ATACMS operativ-taktiki raketlərin (300 milyon dollar dəyərində mart "paketində") gizli tədarükü barədə rəsmən məlumat verib. Bu OTRK-lar M142 HIMARS buraxılış qurğularından işə salınır və aprel ayında Rusiya ərazisinin dərinliklərindəki hədəfləri vurmaq üçün iki dəfə istifadə edilib. İngilis dilində təlimatların əvəzinə, ABŞ-ın mürəkkəb silah sistemlərinə adətən Pentaqonun səlahiyyətli mütəxəssisləri "əlavə edilir". Vaşinqtonun Ukrayna Silahlı Qüvvələrinə (USQ) amerikalı "hərbi məsləhətçilərin" sayını 60 nəfərə qədər artırması təsadüfi deyil.
ABŞ mətbuatı uçuş məsafəsi 300 km-ə qədər olan ATACMS raketlərinin Krıma və Krım körpüsünə hücum etmək üçün Kiyevə verildiyini "izah edir". Vaşinqtonun təşəbbüsü ilə 2014-cü il "Rusiyanı döyüş meydanında strateji məğlubiyyətə uğratmaq" məqsədilə inkişaf edən ən təhlükəli eskalasiyanın növbəti dövrü müşahidə olunur.
Qeyd edək ki, nüvə silahları ilə "zərərsizləşdirmək" üçün təhdidlər və səbəblər siyahısında "Rusiya Federasiyasını potensial düşmən, yüksək dəqiqlikli qeyri-nüvə silahı, pilotsuz uçuş aparatları (PUA, dron) kimi hesab edən dövlətlərin yerləşdirilməsi" qeyd olunur. Amerikalılar artıq Ukrayna hərbi əməliyyatlar teatrında və "tək" döyüş başlıqlı yüksək dəqiqlikli ATACMS raketlərini və idarə olunan F-16-ları – B61-12 termonüvə bombalarının standart daşıyıcılarını "inteqrasiya etməklə" hədəflər siyahısına düşüblər.
Ağ Evdə uçuş məsafəsi 300 km-ə qədər olan ATACMS raketlərinin Kiyevə "müharibədə yeni təkan verəcəyi, Rusiyanın kritik idarəetmə qovşaqlarının və zərbə aviasiyasının cəbhə xəttindən daha da uzaqlaşdırmağa məcbur edəcəyi" kimi illüziyalar var. Rusiya Prezidenti Vladimir Putin bu yaxınlarda deyib: "ATACMS təmas xəttindəki vəziyyəti kökündən dəyişdirə bilməyəcək. Bu, mümkün deyil".
Rusiyanın strategiyası və zərbələri daha da sərtləşir. Ukrayna ordusunun loqistika mərkəzləri və Qərb silahları üçün anbar bazaları daha intensiv şəkildə yanır.
ATACMS raketinin buraxılışı
© South Korea Defense Ministry via AP
"Möcüzə silahı" əks nəticə verəcək
ABŞ quru qoşunlarının konvensiyalı döyüş başlığına malik "yer-səth" sinfinə aid yüksək dəqiqlikli ATACMS operativ-taktiki (ballistik) raketi stasionar və hərəkət edən hədəfləri məhv etmək üçün nəzərdə tutulub. HIMARS reaktiv yaylım atəş sisteminin (RYAS) buraxılışı mobil platformasından, yalnız bir ədəd ilə təmin edilir. "Tək" döyüş başlığının çəkisi 220 kq-dan çox, daha qədim kaset başlığın çəkisi isə 170 ilə 560 kq arasındadır. 300 km-ə qədər maksimal uçuş məsafəsi USQ və NATO üçün möcüzələr vəd etmir. XXI əsrdə yaradılmış ATACMS modifikasiyaları bortda qlobal yerləşdirmə sisteminin (GPS) inersial istiqamətləndirmə sistemi ilə inteqrasiyası sayəsində daha yüksək dəqiqliyə malikdir. Bununla belə, döyüş başlıqları Rusiyanın radioelektron mübarizə və hava hücumundan müdafiə sistemlərinin - "Tor", "Buk" zenit raket kompleksləri (ZRK) və S-400 zenit raket sisteminin təsiri altında həssasdır.
"block I"in köhnəlmiş kaset versiyasının (160 km-ə qədər) buraxılmasının dəyəri 1,5 milyon dollardır və Kiyev 2023-cü ilin payızında belə raketləri alıb. "Tək" döyüş başlığı və uçuş məsafəsi 300 km-ə qədər olan modifikasiya daha bahalıdır. Məsələ pulun miqdarında deyil. 61 milyardlıq "paketdən" Ukrayna Silahlı Qüvvələri 2024-cü ildə birbaşa olaraq 13,8 milyard dollar dəyərində silah alacaq. Pul ilə həll edilə bilməyən problemlər var. ABŞ hərbi rəsmiləri üzərində təcrübə aparılan ukraynalılara ATACMS arsenalının kiçik olduğunu və Pentaqonun digər layihələrində raketlərə tələbat olduğunu xəbərdar ediblər. "Lockheed Martin"in məlumatına görə, 1980-ci illərdə ATACMS raketi yaradılmasından bəri cəmi 4000 ədədi istehsal edilib, təxminən yarısı isə istifadə edilib (əsasən Pentaqonun İraq əməliyyatlarında).
ABŞ Kiyev üçün 1 milyard dollar dəyərində aprel "paketini" təqdim edib. Lakin bu yaxınlarda verilmiş 200 milyard dollar da Ukrayna Silahlı Qüvvələrinin döyüş meydanında uğur qazanması üçün kifayət etməyib.
ABŞ-ın "Washington Post" qəzeti qeyd edir: "Yardımın yenidən bərpa edilməsi çətin ki, tərəzini Kiyevin xeyrinə çevirsin". Qərbdə artilleriya mərmilərinin "az istehsalı" problemi həll olunmayıb. Pentaqon və NATO-nun arsenalları boşdur. "Foreign Policy" amerikalı rəsmilərinə istinadən yazır: "ABŞ öz ehtiyatlarını doldurmayana qədər Ukrayna mərmi almayacaq. Fasilə gələn ilin əvvəlinə qədər davam edəcək". Avropa İttifaqının (Aİ) vəd etdiyi 1,4 milyon mərminin böyük hissəsi 2025-ci ilə qədər Ukrayna Silahlı Qüvvələrinə çatdırılmayacaq.
Qərb ekspertlərinin fikrincə, Rusiya bu il 4,5 milyon artilleriya mərmisi istehsal edəcək. Optimistlər ümid edirlər ki, 2025-ci ilin əvvəlinə ABŞ və Avropa müdafiə şirkətləri mərmi istehsalını əhəmiyyətli dərəcədə artıracaq. Kent Universitetinin Avropa siyasəti üzrə professoru Riçard Sakva hesab edir ki, ABŞ-ın Kiyev rejiminə hərbi yardımı davam etdirilməsi qərarı "yalnız Ukrayna və Avropanın əzabını uzadacaq".
"The Telegraph"ın proqnozu: "Ukraynanın cəmi altı ayı qalıb, Qərb Ukraynanın daha bir əks-hücumuna görə pul ödəmək istəmir".
Ola bilsin ki, 2024-cü ilin payızında ABŞ-da keçiriləcək prezident seçkilərinə qədər bu Ağ Evin indiki administrasiyası üçün kifayətdir - bizdən sonra ən azı daşqın və ya Üçüncü Dünya Müharibəsidir. Qərbdə Ukraynadakı silahlı münaqişənin daha böyük bir şeyə çevrilməsi ilə bağlı narahatlıq artır.
NATO ölkələri dəhşətli itkilər verməyə başlayana qədər Ukraynada proksi-müharibəni davam etdirəcəklər. Burada heç bir illüziya olmamalıdır.