Yeni nəsil S-500 "Prometey" zenit-raket sitemləri (ZRS) onilliklər ərzində bu strateji istiqamətdə qeyd-şərtsiz dünya liderliyini qoruyub saxlayan Rusiyada hava hücumundan müdafiə və raketdən müdafiə sistemlərinin texnoloji təkmilləşdirilməsinin yüksək sürətini əks etdirir.
Rusiyanın müdafiə naziri Sergey Şoyqu aprelin 23-də yeni nəsil S-500 "Prometey" ZRS-nin qoşunların silahlanmasına daxil olduğunu açıqlayıb. O, hava hücumundan müdafiə və raket əleyhinə müdafiə qoşunlarının perspektivli sistemlərlə təchiz edilməsini Aerokosmik Qüvvələrin inkişafı üçün prioritet adlandırıb ki, burada müasir hava hücumundan və raketdən müdafiə sistemlərinin payı artıq 82 faiz təşkil edir. S-400, S-300V4, Buk-M3, Tor-M2U ilə yanaşı, Rusiya qoşunları S-500-ün iki yeni ixtisaslaşdırılmış modifikasiyasını - uzaq mənzilli və raket əleyhinə müdafiə sistemini əldə edirlər.
Universal uzaq mənzilli "Prometey" seriyalı istehsala buraxılıb və 2022-ci ildə istifadəyə verilib. S-500 zenit-raket sistemi hava-kosmik hücumdan müdafiə sisteminin əsası hesab olunur. O, "ABŞ və onun müttəfiqlərinin yaratdığı təhdidlərlə müqayisədə" daim təkmilləşdirilir. Digər, ən çox tələb olunan hava hücumundan müdafiə silahlarının istehsalının dəfələrlə artmasını, Rusiya Silahlı Qüvvələrinin tərkibində və strukturunda dəyişikliklər də bununla izah olunur.
S-500 ZRS-nin məlum xüsusiyyətləri onu ən yaxın və yeganə rəqibi olan orta mənzilli ballistik raketlərin atmosferdən yüksək məhv edilməsi üçün nəzərdə tutulmuş ABŞ-ın "THAAD" (Terminal High Altitude Area Defense) sistemi üçün əlçatmaz hesab etməyə imkan verir. Qərb bu sistemin modernləşmənin sürətindən, Rusiya Silahlı Qüvvələrinin Ukrayna hərbi əməliyyatlar teatrında artan üstünlüyündən və NATO üçün xüsusi təhlükə olan S-500-dən ciddi narahatdır. Çinin ən böyük informasiya resursu "Sohu" "Prometey"lərin döyüş effektivliyindən həqiqi məmnunluğu ifadə edir: "Ukrayna Silahlı Qüvvələrinin (USQ) 24 qırıcısı dərhal məhv edilib!"
Hər bir S-500-ün buraxılış qurğusu dörd "yer-hava" sinifli uzaqmənzilli 40N6M raketindən və ya uçuş məsafəsi 600 km-ə qədər olan iki 77N6 atmosferdən yüksəkdə qarşısını alan sistemdən ibarətdir. Hücumun hündürlüyü 250 km-ə qədərdir və kosmik məkan isə təxminən 118 km-dən başlayır. Bir neçə ixtisaslaşdırılmış radar sistemləri "Prometey"ə 2000 km-ə qədər məsafələrdə ballistik və hava hədəflərini aşkar etməyə imkan verir. 40N6 raketinin idarəetmə sistemi yarımaktiv və tam aktiv rejimlərdə işləyə bilər, yəni müstəqil axtarışa və yönləndirməyə keçə bilər. Sistemin hədəfi vurma ehtimalı 95 faizdir. Bu gün bu, 7 km/san və ya 25.000 km/saat sürətlə uçaraq hipersəs raketlərini ələ keçirən dünyada yeganə vasitədir.
Döyüş istifadəsinin xüsusiyyətləri
Yaxın kosmosda hədəfləri ələ keçirmək qabiliyyəti S-500 ZRS-nin ən diqqət çəkən xüsusiyyəti sayıla bilər. Yalnız adi və nüvə döyüş başlıqlarına malik olan inanılmaz 77N6 atmosferdən yüksək raketləri hələ nələrə qadirdir. Yenə də, "Prometey" uçan hər şeyi məhv etmək üçün universal, fərqli bir vasitədir: ballistik və aerodinamik hədəflər, o cümlədən orta mənzilli ballistik raketlər, qitələrarası ballistik raketlər, hipersəs qanadlı raketlər, aşağı orbitli peyklər, pilotsuz uçuş aparatları (PUA, dron) və düşmən təyyarələri. Unikal 60K6 uzunmənzilli radar və ağıllı raketlər S-500 ZRS-yə ABŞ istehsalı olan "gizli" F-22 "Raptor", F-35 "Lightning II" və "Northrop B-2 Spirit"dən başqa, mövcud və gələcək hədəfləri effektiv şəkildə aşkar etməyə, trayektoriyanı hesablamağa və məhv etməyə imkan verir. ABŞ-ın "Millitar Watch" jurnalının yazdığına görə, "Prometey" ABŞ Hərbi Hava Qüvvələrinin təyyarələrini sadəcə olaraq yanacaq, rabitə və naviqasiyadan məhrum edə bilər.
Vahid sistemə inteqrasiya olunmuş "Prometey" 600 km-ə qədər uzaq məsafələrdə Rusiya hava məkanının mühafizəsini gücləndirir. Eşelonlaşdırılmış hava hücumundan müdafiənin yaxın zonaları S-400 "Triumf" (400 km-ə qədər), S-350 "Vityaz" (200 km-ə qədər), orta mənzilli "Buk-M3" (45 km-ə qədər) kompleksləri, qısa mənzilli "Tor-M2" ZRK (30 km-ə qədər) sistemlərini "sıxlığını artıtır". 40 km-ə qədər hədəfləri vura bilən universal mobil "Pantsir-SM" zenit raket-top kompleksi (ZRTK) kənarda durur. Rusiya hava hücumundan və raketdən müdafiə sistemi daim yenilənir və təkmilləşdirilir. 2025-ci ilə qədər dövlət silahlanma proqramı çərçivəsində Mərkəzi Rusiyada A-135 raketdən müdafiə sistemi ilə birləşdirilən beş S-500 briqada dəstinin alınması planlaşdırılır.
Bütün inanılmaz üstünlükləri ilə "Prometey" Rusiya müdafiə sənayesinin texnoloji imkanlarının həddi deyil. "Rostex"in rəhbəri Sergey Çemezov bu yaxınlarda S-500-dən "istənilən hədəfləri" aşkar etmək və məhv etmək imkanları ilə fərqlənən S-550 sisteminin inkişafı haqqında danışıb. Bu sistem qitələrarası ballistik raketləri effektiv şəkildə məhv etməyə qadir olan dünyanın ilk ixtisaslaşmış mobil raket əleyhinə və kosmosdan müdafiə sistemi olacaq.
Rusiyanın hava hücumundan və raket hücumundan müdafiə sisteminin təkmilləşdirilməsi xüsusi hərbi əməliyyat (XHƏ) zonasında idarəetmə sistemini, strateji nüvə qüvvələrini və qoşunların qruplaşmalarını etibarlı şəkildə gizlətməyə imkan verir. Rusiya Müdafiə Nazirliyinin statistikası Rusiya hava hücumundan müdafiə sistemlərinin ən yüksək effektivliyini təsdiqləyir - Ukraynada xüsusi hərbi əməliyyat başlayandan bəri aşağıdakılar məhv edilib: Ukraynada XHƏ başlayandan bəri 592 təyyarə, 270 helikopter, 1000-dən çox zenit, idarə olunan, radar əleyhinə və taktiki ballistik raketlər, 6000 reaktiv mərmi ("HİMARS" və "Vampire" daxil olmaqla) və 22000 dronlar məhv edilib.