BAKI, 16 aprel — Sputnik. Hazırda Azərbaycanda avtomobil sənayesi sürətlə inkişaf edən və perspektivli sahələrdən biridir. O, artan investisiyalar və yaxşı strukturlaşdırılmış marketinq ilə ölkə üçün iqtisadi artımın əsas sahəsinə çevrilə bilər.
Eyni zamanda, mövcud istehsal gücü, eləcə də regionda istehlakçılar tərəfindən tələbat yerli avtomobil sənayesini stimullaşdıra bilər və bu sektorun son statistikası bu tendensiyanın yalnız təsdiq edir. Belə ki, ötən ilin sonunda Azərbaycanda minik avtomobillərinin istehsalı 82%-dən çox artaraq 2022-ci ilin sonundakı 2049 ədədə qarşı 3738 ədəd təşkil edib. Həmçinin ictimai nəqliyyat və yük avtomobillərinin istehsalında da artım var.
Azərbaycanda avtomobil istehsalı ilk növbədə daxili tələbatın ödənilməsinə yönəlib, lakin avtomobil istehsalının artması ölkənin ixracına müsbət təsir göstərib. Belə ki, ötən ilin sonunda respublika 2022-ci ildəki 453-ə qarşı 2681 avtomobil ixrac edib.
Qeyd edək ki, bu artıma Azərbaycanın Vergi Məcəlləsinə ötən ilin iyul ayından qüvvəyə minmiş dəyişikliklər kömək edib. Dəyişikliklərə əsasən, respublikada minik avtomobillərinin istehsalı 10 il müddətinə ƏDV-dən azad edilib. Bundan əlavə, 2031-ci il yanvarın 1-dək ƏDV-dən azad edilən minik avtomobillərinin istehsalı üçün xammal və material növlərinin siyahısı tərtib edilərək təsdiq olunub.
Xarici avtomobil sənayesinin Azərbaycana marağı
Hələ 2000-ci illərin əvvəllərindən Azərbaycan avtomobil sənayesi minik, yük avtomobilləri və xüsusi texnika istehsalı və satışı ilə məşğul olan xarici şirkətləri cəlb etməyə başlayıb. Azərbaycanda istehsala ilk başlayanlardan biri Gəncə Avtomobil Zavodunda müxtəlif markalı yük avtomobillərinin və xüsusi texnikanın istehsalını təşkil edən "Minsk Avtomobil Zavodu" ASC olub.
Sonra İran və Çin şirkətləri Azərbaycanın avtomobil zavodlarında istehsala başlayıblar ki, bu da ölkədə avtomobil sənayesinin formalaşmasına və inkişafına mühüm töhfə verib.
Prezident İlham Əliyev “KamAZ” ASC ilə “Gəncə Avtomobil Zavodu” İstehsalat Birliyinin birgə servis mərkəzinin təməlqoyma mərasimində
Azərbaycanın avtomobil sənayesi Mərkəzi Asiyadan olan istehsalçıları da cəlb edir. Belə ki, ötən ilin oktyabrında Hacıqabul sənaye məhəlləsində minik avtomobillərinin istehsalı üzrə Azərbaycan-Özbəkistan birgə müəssisəsi olan "Azərmaş CP" MMC istifadəyə verilib. Kapitalı 104 milyon manat olan müəssisə ildə 30 min ədəd istehsal gücünə malikdir.
Rusiya şirkətləri də Azərbaycanın avtomobil sənayesinin fəal iştirakçılarıdır. Belə ki, Gəncə Avtomobil Zavodunda "KamAZ" PSC "KamAZ" markalı yük avtomobillərinin yığılmasını həyata keçirir, "QAZ Group" və "Azərmaş"ın Hacıqabul sənaye məhəlləsindəki birgə zavodunda isə doqquz modeldən artıq "QAZ" markalı avtomobil istehsal olunur.
Bundan əlavə, mart ayında Rusiyanın "AvtoVAZ" müəssisəsi Azərbaycanda "Lada" avtomobillərinin istehsalına başlayıb. Lada Granta, Nova-Legend, Travel, Vesta kimi modellər istehsal olunacaq. "AvtoVAZ" 2024-cü ildə Azərbaycanda 1,5 minə qədər "Lada" avtomobili istehsal etməyi planlaşdırır.
"AvtoVAZ" niyə Azərbaycanı seçdi?
Xəzər Strateji Araşdırmalar İnstitutunun (XSAİ) eksperti Aleksandr Karavayev hesab edir ki, Azərbaycanda "AvtoVAZ" avtomobillərinin istehsalına başlanılması Rusiya şirkətinə müxtəlif modellər üçün komponentlərin tədarük zəncirini saxlamağa imkan verəcək.
"AvtoVAZ" avtomobilləri üçün bir çox komponentlər müxtəlif ölkələrdə, o cümlədən "Renault"un istehsalçısı olan Fransada alınıb. Bu korporasiya həm iqtisadi, həm də texnoloji cəhətdən "AvtoVAZ" ilə çox sıx inteqrasiya olunub. Hazırda "AvtoVAZ"ın Azərbaycanda hüquqi şəxslər vasitəsilə komponentlərin tədarükü üzrə öz bazarını sabitləşdirmək imkanı var", - Karavayev "Sputnik Azərbaycan"a bildirib.
Aleksandr Karavayev, rusiyalı politoloq
© Photo : RFE/RL
Eyni zamanda, iqtisadçı qeyd edib ki, "AvtoVAZ"ın Azərbaycandakı istehsalı Rusiyaya hazır məhsulların geri qaytarılması üçün istifadə oluna bilər. Müvafiq olaraq, bu maşınlar əvvəllər mövcud olan bütün lazımi texnoloji funksiyalara sahib olacaq ki, bu da məhsulların Rusiya istehlak bazarında daha da təşviqinə kömək edəcək.
Eyni zamanda, Bakı üçün "AvtoVAZ" avtomobillərinin Azərbaycan ərazisində yığılması ölkədə avtomobil sənayesinin inkişafına mühüm töhfədir.
Bundan əlavə, ekspert əlavə edib ki, Azərbaycanın avtomobil sənayesinin inkişafı üçün uzun müddətdir Rusiya ilə iş aparılır. Belə ki, Rusiyanın "KamAZ"ı Araz Vadisi İqtisadi Zonasında servis mərkəzi açıb və onun əsasında avtomobillərin yığılmasına başlamaq mümkün olacaq. Bundan əlavə, uzun müddətdir ki, Gəncədə "KamAZ" üçün avtomobil dəstləri yığılır.
"Buna görə də Azərbaycan avtomobil istehsalçıları artıq Rusiyanın avtomobil sənayesi ilə kifayət qədər tanışdırlar və bu, digər əməkdaşlıq layihələrinin genişlənməsinə töhfə verə bilər", – "Sputnik Azərbaycan"ın həmsöhbəti belə hesab edir.
Karavayev, həmçinin qeyd edib ki, Azərbaycan güclü sənaye yaratmaq yolundadır və əgər biz Özbəkistan və Rusiya Federasiyası ilə layihələr götürsək, o zaman 2027-ci ildə ildə 7 minə yaxın avtomobil istehsal etmək olar ki, bu da hökumətin qəbul etdiyi 5 min indikativ plandan çoxdur.
Azərbaycan iqtisadiyyatı üçün bonuslar
Rusiyanın ən böyük avtomobil istehsalçısı "AvtoVAZ"ın Azərbaycanın sənaye meydançasında olması xarici avtomobil sənayesinin ölkədəki biznes mühitinə inamını gücləndirəcək. Azərbaycan-Özbəkistan birgə müəssisəsində və "AvtoVAZ" müəssisəsində istehsala başlandıqdan sonra bəzi regional və qlobal avtomobil brendlərinin də regionun avtomobil sənayesinin mərkəzi kimi Azərbaycana maraq göstərəcəyi gözlənilir.
Eyni zamanda, ölkənin yaxşı qurulmuş nəqliyyat-logistika infrastrukturu və Bakının beynəlxalq nəqliyyat dəhlizlərində iştirakı Azərbaycanda fəaliyyət göstərən xarici avtomobil istehsalçılarına öz mallarını dünya bazarlarına çıxarmağa imkan verəcək. Bu mənada ən perspektivli bazarlar Rusiya, Türkiyə, Mərkəzi Asiya və Cənub-Şərqi Avropa ola bilər.
Bundan başqa, Azərbaycanda Bakı Beynəlxalq Dəniz Limanının ərazisində yerləşən Ələt Xüsusi İqtisadi Zonasının olması xarici avtomobil istehsalçılarının ölkədə avtomobil yığımına başlaması üçün əlavə təkan olacaq.
Bu kontekstdə 2022-ci ildə üç ölkənin bazarlarını birləşdirməsi gözlənilən avtomobil istehsalçıları konqlomeratını – "Türk Avtomobil Sənayesi"ni yaratmaq barədə razılığa gələn Azərbaycan, Özbəkistan və Qazaxıstan arasında əməkdaşlığın başlanğıcını da qeyd etmək vacibdir.
Üç ölkə arasında konqlomerat çərçivəsində əməkdaşlıq Qazaxıstanın "UzAuto-Motors", "Azərmaş" və "Saryarka-Avtoprom" şirkətləri arasında qarşılıqlı əlaqələrin inkişafına kömək edəcək. Üç ölkənin birgə işi Azərbaycanda avtomobil istehsalının səmərəliliyini artıra bilər. Gələcəkdə isə ölkələr avtomobil istehsal edib dünya bazarına çıxara biləcək birgə müəssisə yarada bilərlər.
Digər maraqlı xəbərləri həmçinin Sputnik Azərbaycan-ın Teleqram kanalından izləyin.