Qərb hər vasitə ilə Rusiyadakı prezident seçkilərini gözdən salmağa çalışır

BAKI, 13 mart — Sputnik. RF Federasiya Şurası prezident seçkilərini 2024-cü il martın 17-nə təyin edib. Mərkəzi Seçki Komissiyasının qərarına əsasən, səsvermə üç gün davam edəcək: 15, 16 və 17 mart. Rusiya Federasiyasında prezident seçkiləri haqqında qanuna əsasən, səsvermənin son gününə beş gün qalmış seçki prosesi ilə bağlı ictimai rəy sorğularının dərc edilməsi qadağandır.

Xaricdə yaşayan rusiyalıların hüquqlarının təmin edilməsinə də xüsusi diqqət yetirilir. Bu məqsədlə Rusiyanın hüdudlarından kənarda 144 ölkədə 295 seçki məntəqəsi təşkil olunub. Ancaq Rusiyadan kənarda seçkilərin keçirilməsi ilə bağlı hər şey o qədər də yaxşı deyil. Əvvəlki analoji kampaniyaların müsbət təcrübəsinə baxmayaraq, hazırda bu ölkələrdə təbliğ olunan demokratik prinsiplərə və tolerantlıq qanunlarına tamamilə uyğun olmayan müəyyən maneələr dost olmayan ölkələrdə qoyulur.

Rusiya Mərkəzi Seçki Komissiyası qeyd edir ki, bu il xaricdə səsvermə məntəqələrinin sayı 2018-ci ildə keçirilən seçkilərlə müqayisədə xeyli az olacaq. Bu, bir sıra Qərb ölkələrində Rusiyanın diplomatik nümayəndəliklərinə qarşı düşmənçilik hərəkətləri ilə əlaqədardır. Onların tələbi ilə Rusiya Xarici İşlər Nazirliyi diplomatik heyətini məhdudlaşdırmağa məcbur olub. Belə ki, ABŞ və bir sıra Avropa ölkələrində bəzi konsulluqlar bağlanıb.

Hazırda dost olmayan ölkələrin əksəriyyəti Rusiya prezident seçkilərinin yalnız onların ərazilərində səfirlik və konsulluqlarda keçirilməsini tələb ediblər. Lakin Rusiya tərəfi bütün şərtləri nəzərə alsa da, bəzi hallarda yerli hakimiyyət seçki prosesi üçün problem yaratmağa çalışmaqda davam edir.

Təhlükəsizlik ilə bağlı ciddi problemlər də var. Qəbul edilmiş prosedur çərçivəsində diplomatik nümayəndəliklər artıq ölkələrin hakimiyyət orqanlarına müraciət edərək seçkilərdə təhlükəsizliyin təmin edilməsini istəyiblər. Buna baxmayaraq, rusiyalı diplomatlar vəziyyəti o qədər də ürəkaçan hesab etmirlər.

Rusiya Xarici İşlər Nazirliyinin rəsmi nümayəndəsi Mariya Zaxarovanın sözlərinə görə, bir sıra dost olmayan ölkələrdə yerli hüquq-mühafizə orqanları ilə münasibətlər mürəkkəbləşdiyindən Rusiya səfirliklərinin və konsulluqlarının təhlükəsizliyinin təmin edilməsi sahəsində vəziyyət son zamanlar xeyli pisləşib. Bundan əlavə, Avropa və ABŞ ölkələrindəki bütün tərəfdaşlar seçki günü seçki məntəqələrində təhlükəsizliyin təmin edilməsini xahiş edən notalara cavab verməyiblər.

Bu kontekstdə ABŞ-da əvvəlki seçkilər zamanı qeydə alınmış hadisəni xatırlatmaq yerinə düşər. 2018-ci ildə səsvermənin keçirilməli olduğu diplomatik nümayəndəliyin binasına "zibil tökülüb". Bundan əlavə, binalarını səsvermə üçün verənlərə qarşı da təhdidlər edilib. Nəticədə bu insanlar birgə işləməkdən imtina etməyə məcbur olublar.

2024-cü il seçkilərində vəziyyət əvvəlki seçkilərlə müqayisədə daha mürəkkəbdir. Əksər dost olmayan ölkələr minimal təhlükəsizlik təminatları verir və zəruri informasiya xarakterli tədbirlərin keçirilməsi imkanlarını məhdudlaşdırır. Həmçinin bu ölkələrin hakimiyyət orqanları yaradılmış seçki məntəqələrində səs vermək istəyənlərə maneələr yaradır.

Paradoksal olsa da, keçmiş Baltikyanı sovet respublikaları bu məsələ ilə bağlı hamını qabaqlayıblar. Fevralda Latviya, Litva və Estoniyanın xarici işlər nazirləri Rusiya prezident seçkilərində səsvermədə iştirakı "Ukraynaya qarşı Rusiya təcavüzünə dəstək" kimi qiymətləndirilən nota hazırlayıblar.

O, həmçinin xatırladıb ki, Latviya qanunvericiliyi "müharibəyə haqq qazandırmağa" görə cinayət məsuliyyətini nəzərdə tutur. Əslində bəyanat vasitəsilə səs vermək istəyənlərə təzyiq edilir. Ədliyyə nazirinin açıqlamalarına əsasən belə nəticəyə gəlmək olar ki, səsverməyə gələn hər kəs cinayət məsuliyyətinə cəlb oluna bilər.

Lakin bu, Latviya hakimiyyəti üçün kifayət etməyib və potensial Rusiya seçicilərinə əlavə təzyiq göstərmək üçün dövlət polisinin rəhbəri Armands Ruksa işə qarışıb və deyib ki, Latviya hakimiyyəti seçki məntəqəsinə gələn rusiyalıların ölkədə qalmaq hüququnun olub-olmadığını müəyyən etmək üçün onları yoxlayacaq. Bu o deməkdir ki, Latviya hüquq-mühafizə orqanlarının əməkdaşları sənədlərinin qaydasında olub-olmamasından asılı olmayaraq, seçkilərə gələcək Rusiya Federasiyasının bütün vətəndaşlarını nəzərə almaq niyyətindədirlər.

Həmçinin ABŞ-da Rusiya prezident seçkilərində fəallığı azaltmağa çalışırlar. Qeyd etmək lazımdır ki, amerikalılar bunu daha incə etmək niyyətindədirlər. Rusiya Xarici Kəşfiyyat Xidmətinin məlumatına görə, Bayden administrasiyası yerli QHT-ləri prosesə cəlb etməklə qarşıya qoyulan məqsədə çatmağı planlaşdırır.

Hazırkı prezidentlik kampaniyasının əvvəlkilərdən əsas fərqi ondan ibarətdir ki, Qərb Rusiyanın seçki sistemini gözdən salmağa çalışır. Bu məqsədlə Qərb siyasətçiləri həm seçki qanunvericiliyini, həm də xüsusilə Rusiya Mərkəzi Seçki Komissiyasını nüfuzdan salmağa çalışırlar. Onların məqsədi belə siyasətlə “demokratik” standartlara uyğun olmayan prosedurla seçiləcək dövlət başçısının “qeyri-legitimliyi” ilə bağlı gələcəkdə oyun oynamaqdır.

Federasiya Şurasının dövlət suverenliyinin qorunması və Rusiya Federasiyasının daxili işlərinə müdaxilənin qarşısının alınması üzrə komissiyasının rəhbəri Andrey Klimov qeyd edir ki, bu, bəzi ekspertlər və ya ikinci dərəcəli məmurlar səviyyəsində həyata keçirilmir.

Siyasətçi sözlərini təsdiqləmək üçün bir hadisəni xatırladıb. Əvvəlcədən olan razılaşmaya əsasən, dost olmayan ölkələrin səfirləri Rusiya Xarici İşlər Nazirliyinə gəlməkdən imtina ediblər. Onlar seçkiyə müdaxilə fəaliyyətinin diplomat statusu ilə uyğunsuzluğu barədə xəbərdarlıq etmək üçün çağırılmışdılar.