BAKI, 9 mart - Sputnik. İslam Əməkdaşlıq Təşkilatı Xarici İşlər Nazirləri Şurasının Ciddədə keçirilən fövqəladə iclasında iştirak edən Azərbaycan və İranın xarici işlər nazirləri ikitərəfli görüş keçirib, görüşdə Bakı ilə Tehran arasında münasibətlər və regiondakı mövcud vəziyyəti müzakirə ediblər.
Ceyhun Bayramov qeyd edib ki, üçüncü qüvvələrin regiona cəlb edilməsi sülh prosesinin inkişafına kömək etmir və Cənubi Qafqazda sabitliyə xələl gətirir. Nazir vurğulayıb ki, İrəvan öz hərbi potensialını intensiv şəkildə inkişaf etdirmək kursu keçib və bu istiqamətdə bəzi xarici dövlətlər Ermənistana kömək edir.
Tərəflər həmçinin yüksək səviyyəli əlaqələrin genişləndirilməsi, Azərbaycan-İran İqtisadi Əməkdaşlıq üzrə Hökumətlərarası Komissiyanın fəaliyyətinin əhəmiyyəti, regionda nəqliyyat kommunikasiyalarının inkişafı və genişləndirilməsi planlarını müzakirə ediblər.
Azərbaycan və İranın xarici işlər nazirləri Ceyhun Bayramov və Hüseyn Əmir Abdullahian
© Photo : MFA
Danışıqlardan sonra İranın xarici işlər naziri Hüseyn Əmir Abdullahian bəyan edib ki, Azərbaycan diplomatlarının tezliklə Tehrana qayıtması ilə bağlı razılıq əldə olunub.
“Azərbaycanlı həmkarımla görüşdə Azərbaycanın İrandakı səfirliyinin əməkdaşını qətlə yetirən şəxsin məhkəməsinin nəticələrini müzakirə etdik... Azərbaycan Respublikasının diplomatik nümayəndə heyətinin İrana göndərilməsi ilə bağlı tədbirlərin görülməsi ilə bağlı razılığa gəldik” - o, jurnalistlərə bildirib.
Azərbaycan və İran arasında mövcud münasibətlər
Bakı ilə Tehran arasında münasibətlərin hazırkı səviyyəsini yüksək adlandırmaq kifayət qədər çətindir. Onlar ötən ilin yanvarında Azərbaycanın Tehrandakı səfirliyinə törədilən terror aktından ciddi ziyan çəkiblər. Hücum nəticəsində səfirliyin mühafizə xidmətinin rəhbəri həlak olub, diplomatik missiyanın iki əməkdaşı isə yaralanıb. Bu hücumdan sonra azərbaycanlı diplomatlar təxliyə edilib və səfirliyin fəaliyyəti dayandırılıb.
Bakı və Tehran bir sıra sərt bəyanatlar veriblər. İranın Müdafiə Nazirliyi birgə sərhəddən bir neçə silahlı video yayımlayıb və Araz çayı yaxınlığında genişmiqyaslı təlimlər keçirib. Azərbaycan buna cavab olaraq çayın qarşı sahilində Türkiyə ilə birgə təlimlər keçirib. Bölgədə partlayıcı vəziyyət yaranıb.
Zəngəzur dəhlizi ilə bağlı vəziyyət də gərginliyi artırıb. İrəvanda şayiələr yayılırdı ki, guya Bakı Ermənistanın cənub bölgəsindən öz eksklavına - Naxçıvan Muxtar Respublikasına yolu açmaq üçün “gücdən istifadə etmək niyyətindədir”. İran bu dezinformasiyanı kifayət qədər ciddi qəbul edib və bunu öz milli maraqlarına təhlükə kimi qiymətləndirib. Axı İrəvanın fikrincə, Azərbaycan İranın Ermənistan vasitəsilə şimala gedən yolunu kəsə bilər.
Zəngəzur, arxiv
© Sputnik
Bakının Ermənistan ərazisindən keçən dəhlizi “kəsmək” niyyətinin olmadığına dair dəfələrlə təminat verməsinə baxmayaraq, İrəvan və Tehran öz mövqelərində israr etməkdə davam ediblər. Əvəzində Azərbaycan İranın şimal rayonlarından keçməklə Naxçıvana alternativ yolun çəkilməsini təklif edib.
Bu yol Ermənistan ərazisindən keçən marşrutdan bir neçə kilometr uzundur və dörd əlavə körpünün tikintisini nəzərdə tutur: avtomobil və dəmir yolu. Ötən ilin payızında Azərbaycan və İran bu layihəni həyata keçirməyə başladılar və hər şey öz yerinə düşdü. İran Azərbaycanın nəyi nəzərdə tutduğunu anladı və Ermənistan yolun İrandan keçdiyi şərtlərlə çəkilməsinə razılaşdıqlarını bildirdi. Amma, necə deyərlər, qatar artıq Ermənistana gedib. Və Azərbaycanın Naxçıvana başqa alternativ yola ehtiyacı olub-olmaması böyük sualdır.
Xatırlatmaq yerinə düşər ki, bu layihədən əlavə, İran və Azərbaycan Rusiyanın da iştirak etdiyi Şimal-Cənub dəhlizinin imkanlarının inkişaf etdirilməsi sahəsində əməkdaşlığı davam etdirir. Bakı ilə Tehran arasında ticari-iqtisadi əlaqələr də uğurla inkişaf edir. Müxtəlif sahələrdə əməkdaşlıq ölkələr arasında etimadı gücləndirir, biz bunu hazırda görürük.
Diplomatik əlaqələrin inkişaf perspektivləri
Qayıdaq ötən il Azərbaycanın İrandakı səfirliyinin əməkdaşlarına qarşı törədilən terror aktına. Tehranda aparılan istintaqın müəyyən etdiyi kimi, bunu tək terrorçu törədib. Hər halda bu işdə başqa məhbus olmayıb. Azərbaycanda narazılığa səbəb istintaqın Bakının istədiyi kimi şəffaf aparılmaması, əksinə, ləng aparılması olub. Lakin iş artıq məhkəməyə göndərilib və ilk iclas keçirilib. Üstəlik, təsdiqlənməmiş məlumatlara görə, Tehran prokurorluğu müttəhimin ölüm cəzasına məhkum edilməsini istəyib. Bu iş üzrə yekun qərar hələ qəbul edilməyib, lakin tərəflər artıq diplomatik münasibətlərin bərpası üçün intensiv işləyirlər.
Hər iki tərəf başa düşür ki, əlavə gərginlik mənbəyi yaratmaq yalnız çəngəl və ya fırıldaqçılıqla vəziyyəti sabitliyi pozmağa çalışan ekstra-regional oyunçuların xeyrinədir. Xatırlamaq kifayətdir ki, bədxahlar regiona silah-sursat vurmaqda və Azərbaycanla Ermənistan arasında Cənubi Qafqazda gərginliyin saxlanmasına xidmət edən sülh müqaviləsinin imzalanmasına mane olmaqda davam edirlər.
Azərbaycan Respublikasının İrandakı səfirliyinin fəaliyyətinin bərpası məsələsinə gəlincə, bu, uzun müddətdir və müxtəlif səviyyələrdə müzakirə olunur. Hələ 2013-cü ilin oktyabrında İranın yol və şəhərsalma naziri Mehrdad Bəzrpaş bildirmişdi ki, Azərbaycanın Tehrandakı səfirliyi yaxın vaxtlarda fəaliyyətini bərpa edə bilər. Onun sözlərinə görə, İran Bakıya müvafiq müraciət edib və orada lazım olan hər şeyi edəcəklərini vəd ediblər.
“İki ölkə arasında təhlükəsizlik, məhkəmə və iqtisadi sahələrdə danışıqlar prosesi ümidvericidir. Atılan addımların başa çatması nəticəsində Azərbaycanın Tehrandakı səfirliyinin fəaliyyətinin bərpasının şahidi olacağımıza nikbin baxırıq” - İran Xarici İşlər Nazirliyinin eyni vaxtda verdiyi bəyanatda deyilir.
Göründüyü kimi, tərəflər diplomatik missiyanın işini bərpa etmək üçün demək olar ki, razılığa gəliblər. Amma çox güman ki, Azərbaycanın İrandakı səfirliyində terror aktını törədənin məhkəməsi yekunlaşdıqdan və ədalətli hökm çıxarıldıqdan sonra bu proses başlayacaq.
Digər maraqlı xəbərləri həmçinin Sputnik Azərbaycan-ın Teleqram kanalından izləyin.