Qərb və onun ukraynalı marionetləri xüsusi hərbi əməliyyat (XHƏ) zonasında əvvəl beşinci nəsil Su-57 qırıcısı üçün yaradılan Rusiyanın ən yeni X-69 "hava-yer" tipli raketindən istifadə edilməsindən ciddi təşvişə düşüblər. Böyük gücə malik olan yüksək dəqiqlikli qanadlı raket düşmən radarları üçün faktiki olaraq görünməzdir. Raket yerüstü, o cümlədən yaxşı mühafizə olunan hədəflərin qeyri-nüvə məhv edilməsi üçün nəzərdə tutulub.
Elan edilmiş 290 km-ə qədər uçuş məsafəsi olan X-69 çoxfunksiyalı qanadlı raket dəqiqlik, döyüş texnikasının effektivliyi, yığcamlıq və gizlilik baxımından aviasiya silahları üçün ən yüksək tələblərə cavab vermək üçün nəzərdə tutulub. NATO mütəxəssisləri bu məhsulu Rusiyanın havadan atılan taktiki döyüş sursatları sırasında ən mükəmməl, universal və təhlükəli hesab edirlər. Buna görə də XHƏ zonasında X-69-un döyüş tətbiqi faktlarını qərəzli şəkildə təhlil edirlər.
Müxtəlif modifikasiyalı X-59M raketi qanadlı sələflərdən fərqli olaraq, ən yeni X-69 raketi daha inkişaf etmiş "intellektə" malikdir, konstruktiv cəhətdən daha kiçik ölçülərilə, qeyri-adi forması olan xüsusi materialla hazırlanması ilə seçilir. Bu cür raketlər beşinci nəsil Su-57 qırıcısının silah bölmələrində kompakt şəkildə "paketlənə" bilər.
X-69-un digər xüsusiyyətləri də məlumdur: sürət - 1050 km/saata qədər, döyüş tətbiqi hündürlüyü - 11 km-dən 50 metrə qədər, idarəetmə sistemi - avtomatik (radiolokasiya özünüidarəetmə başlığı, birləşmiş naviqasiya), nüfuz edən və ya kasset döyüş hissəsinin çəkisi 320 kq-a qədər, ehtimal olunan dairəvi sapma - 3 metrə qədər, qanad genişliyi - 2,45 m, raketin uzunluğu - 4,2 m-dir. Çoxfunksiyalı X-69-un əsas daşıyıcıları Su-30SM, Su-34M, Su-57 qırıcı-bombardmançılarıdır.
Beynəlxalq Strateji Araşdırmalar İnstitutu (Londondakı qərargah) X-69 raketinin 2023-cü ilin fevralında istehsalına başladığını bildirib. Rusiyanın "taktiki raket silahları" korporasiyası X-69-u ilk dəfə Ordu-2022 forumunda təqdim edib. Qanadlı raketlər sırasında ən yaxın olan yüksək dəqiqliyə malik X-59MK2 2022-ci ilin aprelindən etibarən XHƏ zonasında istifadə olunur.
Döyüş istifadəsinin xüsusiyyətləri
Üçüncü nəsil Rusiyanın digər idarə olunan raketləri və X-69 qanadlı raketi buraxılışdan əvvəl uçuş tapşırığında hədəfin koordinatlarını və ya yerləşdiyi ərazini, onun əlamətlərini və ya bölgəsindəki ərazi barədə məlumat verməsi kifayətdir. Bundan sonra - obyektin müstəqil axtarışı və aşkarlanmasıdır, bu üçüncü nəslin xarakterik xüsusiyyətidir. Taktiki raket silahları korporasiyasının rəhbəri Boris Obnosov bu yaxınlarda qeyd edib: "Onlar həmçinin məhvedici silahdan necə qoruna biləcəyini də bilirlər. Onlar yolda qarşılaşdıqları maneələrdən yan keçməyi öyrəniblər, yəni raket dağı yan keçə bilər, ərazinin müəyyən hissəsinin arxasında gizlənə bilər, manevrlər edib və geriyə hədəfə qayıda bilər".
Taktiki X-69 strateji qanadlı raketlərdə quraşdırılanlarla çox oxşarlığa malik idarəetmə sistemi ilə təchiz edilib. Hədəf bölgəsində X-69 raketi optik təyinat başlığından istifadə edərək "görüş nöqtəsini" təyin edir. Əgər X-59M əvvəlcə gəmi əleyhinə idisə, onda X-69 məlum koordinatlarla müxtəlif stasionar yerüstü hədəfləri - komanda məntəqələrini, qərargahları, bunkerləri, arsenalları və anbarları məhv etmək üçün istifadə edilə bilər. Müxtəlif döyüş başlıqları X-69-a həm nöqtəli, həm də ərazi hədəfləri ilə işləməyə imkan verir. X-69 taktiki nüvə başlığı ilə təchiz olunarsa, hədəflərin dairəsi daha da genişlənəcək. Ancaq "Kalibr" ixracatının 300 km-ə qədər diapazonunun olmasını xatırlasaq, X-69-un "özümüz üçün" döyüş radiusunun elan edilmiş 290 km-dən dəfələrlə çox ola biləcəyini güman edə bilərik. Rusiyanın yeni X-69 raketinin ən yaxın Qərb analoqları iki-üç dəfə baha başa gələn "Scalp EG/Storm Shadow" və "Taurus" hesab edilə bilər. Belə ki, bir ədəd "Storm Shadow" qanadlı raketin qiyməti 2 milyon avrodur.
Rusiyanın X-69 çoxfunksiyalı raketi dövlət "Raduqa" konstruktor bürosu tərəfindən yaradılıb. Bu, "hava-yer" sinifli raketlərinin hazırlanmasının aparıcı mərkəzdir, burada bu yaxınlarda bir çox taktiki idarə olunan silah-sursatları, əməliyyat-taktiki qanadlı raketlər və X-555 və X-101 kimi uzun mənzilli strateji məhsullar hazırlanıb. X-69-un yeni inkişafı 2018-ci ildə Suriyada döyüş vəzifəsini uğurla həyata keçirib və 2022-ci ilin aprelində Sovet İttifaqının marşalı Q.K. Jukov adına Rusiya Federasiyasının Dövlət Mükafatı ilə təltif olunub. Hər bir qanadlı raket belə bir şərəfə sahib deyil, yalnız iş üzrə.