BAKI, 15 fevral — Sputnik. 2023-cü ilin sonunda Azərbaycan və Rusiya arasında iqtisadi əməkdaşlığın göstəriciləri proqnozları üstələyib - ticarət dövriyyəsinin cəmi 4 milyard dollara qədər artacağı gözlənilirdi, lakin bu, 17% artaraq 4,4 milyard dollar olub. Eyni zamanda, həm Rusiyadan idxal (15,6%), həm də Azərbaycanın Rusiya bazarına ixracı (22,7% -ə qədər) artıb.
Beləliklə, Rusiya Federasiyası Azərbaycanın ticarət tərəfdaşları arasında üçüncü yeri tutaraq Azərbaycan qeyri-neft məhsullarının əsas bazarına çevrilib.
İki ölkənin ticarət dövriyyəsinin artmasına münasibət bildirən Rusiyanın Bakıdakı səfiri Mixail Yevdokimov qeyd edib ki, belə göstəricilər Azərbaycan vasitəsilə təkrar ixrac hesabına deyil, sənaye kooperasiyası üzrə iri layihələrin həyata keçirilməsi sayəsində əldə olunub.
İnfoqrafika: Azərbaycan və Rusiya arasında ticarət dövriyəsi artıb
© Sputnik / Elnur Salayev
Sanksiyalar fayda verəndə
Yevdokimov "İzvestiya"ya müsahibəsində qeyd edib ki, anti-Rusiya sanksiyaları Azərbaycan və Rusiya arasındakı əməkdaşlığa fayda verib. O cümlədən, iki ölkənin ticarət dövriyyəsində milli valyutaların payı 54%-ə yüksəlib.
"Qərbin sanksiyalarının nəticəsini göstərən daha bir rəqəm - bu ilin əvvəlində Rusiya və Azərbaycanın milli valyutalarından istifadə 54%-i ötüb. Yəni biz Bakı ilə münasibətlərimizdə dollar və avrodan uzaqlaşırıq. Bu, Qərb sanksiyalarının nümunəsidir, buna görə onlara çox təşəkkür edirəm" - diplomat qeyd edib.
Rusiya Federasiyasının Azərbaycan Respublikasındakı səfiri Mixail Yevdokimov
© Photo : MFA
Qeyd etmək lazımdır ki, ötən il iki ölkənin regionları arasında əməkdaşlıq da inkişaf edib. Belə ki, 2023-cü ildə Rusiya Federasiyasının 20-dən çox subyekti Azərbaycana 25 işgüzar missiya həyata keçirib ki, onların da nəticələri çoxsaylı kommersiya müqavilələri olub.
Həmçinin, ötən ilin sonunda Rusiya ölkə iqtisadiyyatına 300 milyon dollara yaxın sərmayə yatıraraq Azərbaycana ən böyük investorların beşliyinə daxil olub.
Ən uğurlu layihələr
Xəzər Strateji Tədqiqatlar İnstitutunun (XSTİ) elmi eksperti Aleksandr Karavayev hesab edir ki, iki ölkənin regionları arasında qarşılıqlı fəaliyyət və qarşılıqlı sərmayələrin axtarışı Azərbaycan və Rusiya Federasiyası arasında iqtisadi əlaqələrin dərinləşməsində artan rol oynayır və oynayacaq.
Ekspert hesab edir ki, azərbaycanlı investorlar da Rusiyanın regionlarında investisiya variantları axtarırlar. Xüsusilə, ekspert Tatarıstanda ət emalı zavodunun və istixana kompleksinin tikintisinə Azərbaycan investisiyaları ilə bağlı layihənin müzakirəsini qeyd edib.
"Gözlənilir ki, Azərbaycandan bu investisiyaların ümumi həcmi 150 milyon dollardan çox ola bilər - bu, kifayət qədər böyük layihədir" - Karavayev qeyd edib.
Eyni zamanda, Azərbaycan da bir sıra sahələrə, ilk növbədə, işğaldan azad edilmiş ərazilərdə tikinti işlərinə Rusiya investisiyalarını gözləyir.
"Amma burada söhbət təkcə ayrı-ayrı işlərdən deyil, Azərbaycanın tikinti sənayesini yeni səviyyəyə qaldırmaqdan gedir. Yəni, tikinti müəssisələrinə sərmayə qoymaq, bilavasitə Azərbaycan ərazisində bəzi yeni materialların istehsalı nəzərdə tutulur" - Karavayev "Sputnik Azərbaycan"a bildirib.
Ağdamda yaşayış binalarının inşası
© Sputnik / Emin Alisahib
Ekspert bu sahədə mühüm layihələrdən biri kimi hələ 2022-ci ildə Azərbaycanda müştərək müəssisə qeydiyyatdan keçirmiş Sankt-Peterburq inşaatçısı olan "Oxta Qrupp" şirkətinin həyata keçirdiyi layihəni qeyd edib.
"Layihə hələ həyata keçirilməyib, lakin bunun üçün artıq bir neçə ilk addım atılıb. Belə ki, tikintidə polimer materialların istehsalı təkcə binaların tikintisində deyil, həm də yol tikintisində çox vacibdir. Yəni bunlar yol kənarlarının möhkəmləndirilməsi, beton örtüklərə əlavə qarışıqların daxil edilməsi üçün müxtəlif plyonkalardır" - "Sputnik Azərbaycan"ın həmsöhbəti bildirib.
Gəmiqayırma və dəmir yolları
Karavayevin sözlərinə görə, ikitərəfli əməkdaşlığı daha yüksək səviyyəyə qaldıra biləcək bir sıra digər layihələr və müəssisələr də var. Xüsusilə, bu, dəmir yolları üçün vaqonların istehsalı müəssisəsi və bu sahədə təklif olunan layihələrdir.
"Bu, Azərbaycana öz daşıyıcılarının imkanlarını daha geniş miqyasda genişləndirməyə imkan verə biləcək perspektivlərdən biridir. Bu, vaqonların yığılması üçün çox maraqlı layihə olardı" - o, vurğulayıb.
Karavayev əlavə edib ki, eyni zamanda,aviasiya sənayesi ilə bağlı mövzulara qayıtmaq imkanları var. Özü də, burada həm pilotsuz sistemlərdə, həm də mülki təyyarələrdə, məsələn, kənd təsərrüfatı və mülki istifadə üçün yüngül təyyarələrin və helikopterlərin istehsalı ilə bağlı bəzi maraqlı qarşılıqlı əlaqə nöqtələrini tapmaq olar.
İqtisadçı hesab edir ki, iki ölkə arasında əməkdaşlığın da perspektivli sahələrindən biri hesab olunan gəmiqayırma sahəsinə gəldikdə isə, burada da iş gedir, lakin konkret layihələrdən danışmaq hələ tezdir.
"Bu gün Xəzər dənizi ilə bütün istiqamətlərdə həm Şərq-Qərb, həm də Şimal-Cənub xətləri üzrə yük axınları genişlənir. Lakin yük daşımalı olan tonaj və gəmilərin çatışmır. Qarşılıqlı əlaqənin bu hissəsi hazırda ən böyük intriqanı təşkil edir: Xəzəryanı beşlik ölkələri son 10 il ərzində artıq əldə etdikləri və sərmayə qoyduqları potensialdan nəinki yükdaşıyanların və konteyner gəmilərinin alınması üçün, həm də yeni gəmilərin inşasında istifadə edə biləcəklər, yoxsa, yox. Xəzər gəmiqayıranları bu gün əldə etdikləri sifarişlərin həcmini reallaşdıra biləcəklərmi - əsas sual budur" - Karavayev vurğulayıb.
İnfoqrafika: Azərbaycan və Rusiya arasında ticarətdə milli valyutaların payı
© Sputnik / Elnur Salayev
Azərbaycan və Rusiya Federasiyası əməkdaşlığı necə dərinləşdirə bilərlər?
İqtisadiyyat, İdarəetmə və Biznes İnstitutunun direktoru, professor Elşad Məmmədov hesab edir ki, Azərbaycan və Rusiya arasında iqtisadi əməkdaşlığın əhəmiyyətli dərəcədə dərinləşdirilməsi üçün sənaye əməkdaşlığının dərəcəsinin artırılması vacibdir.
"Şübhəsiz ki, qarşılıqlı ticarət dövriyyəsi, qarşılıqlı investisiyalar və onların səmərəliliyi kimi makro-indikatorlar baxımından əhəmiyyətli və daha da əhəmiyyətlisi davamlı artım üçün, sənaye texnoloji əməkdaşlığının dərəcəsini artırmaq lazımdır" - Məmmədov "Sputnik Azərbaycan"a bildirib.
Çünki, xammal ticarəti bir işdir və bu vəziyyətdə neft və ya qeyri-neft sektoru olması əhəmiyyət kəsb etmir, başqa bir iş isə həm regional bazarlara, həm də daha çox əlavə dəyəri olan məhsullara malik uzaq ölkələrin bazarlarına çıxmaq üçün texnoloji kooperasiyanı dərinləşdirməkdir.
"Hesab edirəm ki, bu gün Rusiya ilə Azərbaycan arasında iqtisadi əməkdaşlığın dərinləşdirilməsi baxımından bu məsələ prioritet olmalıdır. Ona görə də, xüsusən də Rusiyaya qarşı tətbiq olunan sanksiyalar siyasətini nəzərə alaraq, kooperasiyanı, o cümlədən texnologiya idxalı vasitəsilə inkişaf etdirmək lazımdır. Xoşbəxtlikdən bunun üçün həm Rusiya, həm də Azərbaycan iqtisadiyyatında imkanlar var" - iqtisadçı deyib.
Elşad Məmmədov
© Sputnik
Xüsusilə, regional resurslara əsaslanan texnologiyanın idxalı yolu ilə daha yüksək əlavə dəyəri olan məhsulların istehsalını qurmaq lazımdır. Xüsusilə, bunlar kənd təsərrüfatı mühəndisliyi, enerji, o cümlədən alternativ istehsal mənbələri, xüsusilə də hidrogenerasiya ilə bağlı sahələrdir.
Məmmədovun sözlərinə görə, bu sahədə əməkdaşlıq yüksək texnoloji komponentə malik məhsullar üçün çox yüksək nəticələr verə bilər. Eyni zamanda, tərəflər aviasiya sənayesində əməkdaşlıq əlaqələri üzrə əməkdaşlığa girə bilərlər.
"Biz bilirik ki, aviasiya sənayesi və onun inkişafı bu gün Rusiya üçün sözün əsl mənasında ən zəruri və aktual sahələrdən birinə çevrilir və biz bu sektorun bəzi seqmentlərində əməkdaşlıq edə bilərik. Biz inteqrasiya zəncirlərinə qoşula bilərik. Azərbaycan bu baxımdan maliyyə komponenti üzrə imkanlara malikdir və eyni zamanda biz bir sıra istiqamətlər üzrə istehsalatı lokallaşdıra bilərik" - Məmmədov qeyd edib.
Bundan əlavə, ekspert hesab edir ki, çox mühüm potensial nişlərin də olduğu maşın və avadanlıqların istehsalı ilə bağlı layihələrin həyata keçirilməsi çox perspektivlidir.
"Kənd təsərrüfatına gəlincə, onu da qeyd etmək istəyirəm ki, bu sahədə potensialımızı nəzərə alaraq, biz daha yüksək əlavə dəyəri olan məhsulların istehsalını qura bilərik. Yəni, bu, təkcə tərəvəz və meyvələrin ixracı deyil, həm də emaldır" - iqtisadçı belə hesab edir.
pomidor
© AFP 2024 / JOEL SAGET
Eyni zamanda, iki ölkənin böyük potensialını və Rusiya Federasiyasının resurslarının boşaldılmasını nəzərə alaraq, neft və qaz kimyası sahəsində genişmiqyaslı işlərin təşkili mümkün olardı. Onu da nəzərə almaq lazımdır ki, müvafiq xammalın bütün çeşidi Rusiya və Azərbaycanda mövcuddur.
"Ona görə də ölkələr neft-qaz kimyası sahəsində əməkdaşlıq etsələr, Azərbaycan və Rusiya üçün böyük imkanlar açılacaq" - Məmmədov əlavə edib.
"Hesab edirəm ki, bu tip layihələrin həyata keçirilməsi həm Rusiya, həm də Azərbaycan iqtisadiyyatının rəqabət qabiliyyətini əhəmiyyətli dərəcədə artıracaq. Biz təbii ki, iqtisadiyyatda makroindikatorlara uyğun gələn daha əhəmiyyətli və dayanıqlı nəticələrin şahidi olacağıq" - Məmmədov sözünü yekunlaşdırıb.
Subregional ticarət mühiti
İqtisadçı ekspert Aleksandr Karavayevin sözlərinə görə, kommersiya müqavilələri üzrə ödənişlərin milli valyutalara köçürülməsinin təkcə Rusiya-Azərbaycan cütlüyündə deyil, bütövlükdə Xəzər regionunda həyata keçirilməsi vacibdir. Məhz ikitərəfli səviyyədə əməliyyatlardakı bu genişlənmələr subregional və ya kvaziregional ticarət mühitini formalaşdıracaq.
Belə ki, məsələn, Rusiya ilə İran arasında ticarətin, təxminən 60%-i rus rublu və İran rialında həyata keçirilir. Rusiyada və digər Xəzəryanı ölkələrdə də oxşar vəziyyət yaranır.
"Bundan əlavə, Rusiya da öz növbəsində maliyyə məlumatlarının ötürülməsi sistemini təklif edir. Sərfəli qarşılıqlı hesablaşmalar üçün istənilən başqa üsullardan istifadə etmək olar" - ekspert belə hesab edir.
"Əslində, iki ölkənin biznes strukturları arasında qarşılıqlı müqavilələr əsasında fəaliyyət göstərən iri banklar, məsələn, Rusiya tərəfində "VTB" və "Qazprombank", Azərbaycan tərəfdən isə Azərbaycan Beynəlxalq Bankı da öz sistemlərini tətbiq edə və ya Maliyyə Məlumatlarını Ötürmə Sistemi kimi daha böyük sistemlərə qoşula bilərlər. Bunun təsiri isə kifayət qədər vacibdir, bu, yerli valyutaların möhkəmlənməsidir" - Karavayev bildirib.
İqtisadçı qeyd edib ki, Rusiya iqtisadiyyatının miqyası üçün ticarətin nisbətən az həcmini nəzərə alaraq bu, böyük əhəmiyyət kəsb etməyəcək. Amma regional əməkdaşlıq səviyyəsindən danışsaq, yenə də bu, rublun, manatın və bütün regional valyutaların güclənməsinə tədricən təsir edəcək.
Digər maraqlı xəbərləri həmçinin Sputnik Azərbaycan-ın Teleqram kanalından izləyin.