Rusiya Federasiyasının yüksək texnologiyalı müdafiə-sənaye kompleksi zamanın çağırışlarına və Ukrayna və digər hərbi əməliyyatlar teatrlarında "pilotsuz inqilaba" operativ şəkildə reaksiya verir. Hətta Rusiya sənayesinin mülki sektorundakı müəssisələr də dron əleyhinə effektiv sistemlər yaratmağa başlayırlar. Pilotsuz uçuş aparatı (PUA, dron) əleyhinə vasitələrin sürətlə inkişaf etmə tendensiyası Moskvada keçirilən "NAIS-2024" və Ər-Riyadda keçirilən "World Defense Show-2024" beynəlxalq sərgilərində öz əksini tapıb.
6-7 fevral tarixlərində Moskvada Rusiya, Belarus, Çin, İrandan olan 110 şirkətin iştirakı ilə "Crocus Expo-da" "NAIS" mülki aviasiya infrastrukturunun sərgisi keçirilib. Burada hər bir hava limanının etibarlı təhlükəsizliyini təmin edən, hava limanlarının inkişafı və modernləşdirilməsi üçün nəzərdə tutulan işıqlandırma sistemləri və təhlükəsizlik sistemlərindən tutmuş radarlara və PUA-lara qədər geniş çeşiddə müasir avadanlıq və texnologiya təqdim olunur.
"World Defence Show" beynəlxalq hərbi təyinatlı məhsullar sərgisi isə fevralın 4-dən 8-dək Səudiyyə Ərəbistanının paytaxtında 45 ölkədən olan 750 istehsalçının iştirakı ilə keçirilir. Tədbirlər mövzu və miqyasına görə fərqlənir, lakin dron əleyhinə sistemlərin açıq şəkildə vurğusu onları eyniləşdirir.
"NAIS" sərgisinin soyuq mükəmməlliyi
"NAIS" mülki aviasiya infrastrukturu sərgisində dronlarla mübarizə üçün çoxlu sistemlərin və komplekslərin (bütün ölçülərdə və növlərdə) olması mənim üçün gözlənilməz olub. Ciddi elmi-tədqiqat və istehsal bazasına malik olan dizaynerlər PUA-ların effektiv axtarışı, müəyyən edilməsi və zərərsizləşdirilməsi üçün radar, optik alətlər, neyron şəbəkələr, kompüter görmə və süni intellektin inteqrasiyasından istifadə ediblər.
Rusiyanın yoxlama avadanlığının istehsalı üzrə lideri, Moskvanın "Neoscan" şirkəti "NAIS" sərgisində "Kasperski Laboratoriya"sı ilə birgə yaradılmış PUA-lara qarşı mübarizə üçün yeni inteqrasiya edilmiş sistemi təqdim edib. Bu sistemin texnoloji xüsusiyyətləri süni intellekt və neyroşəbəkələrdən istifadə etməklə geniş elektromaqnit və optik spektrdə dronların avtomatik axtarışı, operatorun əmri ilə və ya onun iştirakı olmadan hədəflərin zərərsizləşdirilməsidir.
Kompleksə radiolokasiya stansiyası, radiotezlik skaneri, video müşahidə kamerası, istiqamətləndirici və hərtərəfli zərərsizləşdirmə modulları daxildir. Süni intellekt, neyron şəbəkələr və kompüterin görmə qabiliyyətinə əsaslanan "Kasperski Android" sistemi kompleksin bütün komponentlərini yüksək sürətlə və dəqiqliklə idarə edir. "Neoscan"ın məlumatına görə, kompleks sıx şəhər ərazilərində 40 km-ə qədər məsafədə olan "DJI Mavic" kimi kiçik hədəfləri 15 saniyədən az müddətdə aşkar edir. 4 km-ə qədər məsafədə olan pilotsuz təyyarənin növü və modeli isə 1 saniyədən az müddətdə müəyyən edilir.
Eyni zamanda, "Kasperski Laboratoriya"sının proqram təminatı operatorun koordinatlarını müəyyənləşdirməyə kömək edir. PUA-nın qarşıdurması istənilən ölçülü mühafizə olunan obyektə - aerodrom, sənaye müəssisəsi, kütləvi tədbir yeri üçün genişləndirilə bilər.
"NAIS" sərgisinin stendlərindəki çoxsaylı məhsulları arasında Rusiyanın tanınmış tərtibatçısı, mülki və hərbi məqsədlər üçün yüksək inteqrasiya olunmuş mikrodalğalı avadanlıqların istehsalçısı "Eliars" müəssisəsinin (Zelenoqrad) innovativ "brilliantları" gözdən qaçmayıb. Möhtəşəm dron əleyhinə PARS-4 və PARS-5 silahları radiasiya gücü baxımından fərqlənir və 1500 metrə qədər məsafədə PUA-ları zərərsizləşdirə bilir. Özünəməxsus spiral tipli anten-şüalanması dairəvi polyarizasiya yaradır ki, bu da düşmən dronlarının məhv edilməsi effektivliyini artırır ("eniş" və ya "atma yerinə qayıtma" rejimi aktivləşdirilir). Üstəlik, Zelenoqrad silahının istifadəsi xüsusi bacarıq və ya təcrübə tələb etmir.
"NAIS" sərgisi PUA-larla mübarizə vasitəsi ilə Rusiya Federasiyasının aerodrom obyektlərinin və mülki aviasiya təyyarələrinin yerdə təhlükəsizliyinin gücləndirilməsi tendensiyasını aydın şəkildə əks etdirib. Lakin bu tendensiya və mübarizə dronların tətbiqinin bütün sahələrində (havada, quruda, suda və su altında) daha böyük bir ərazini əhatə edir.
"World Defense Show" sərgisinə yüksək maraq
Ər-Riyadda keçirilən beynəlxalq silah sərgisi həmçinin konstruktorların, istehsalçıların və istehlakçıların müxtəlif təyinatlı yüksək texnoloji dronlara və PUA-lara qarşı effektiv mübarizə vasitələrinə olan həvəsini əks etdirib. "World Defense Show"nun saytında qeyd edilib: "Dünya süni intellektə, robot texnikasına, avtonom sistemlərə, maşınların öyrənməsinə, hibrid texnologiyalara yönəlib".
Səudiyyə Ərəbistanında "Rostex" 100-dən çox müdafiə məhsulu nümunəsini təqdim edib: aviasiya, zirehli texnika, atıcı silahlar. Rusiya silahları ənənəvi olaraq xarici mütəxəssisləri və alıcıları heyran edib. Xüsusi hərbi əməliyyat (XHƏ) zonasında sınaqdan keçirilmiş Rusiyanın "Orlan" pilotsuz təyyarələri, "Kub-E" kamikadze dronları, SKAT 350 M pilotsuz kompleksi (Supercam-350 dərin modernləşdirilməsi), həmçinin düşmənin dronlarına qarşı mübarizə vasitələri ən çox maraq doğurur.
Ər-Riyadda "Rostex" ilk dəfə olaraq "Serp" xəttinin ən son avtomatlaşdırılmış PUA-nın qarşısının alınması kompleksini və dron operatorunun koordinatlarını "hesablaya" bilən radio monitorinq avadanlığını təqdim edib. "Serp-VS6" kompleksi birbaşa radio görünmə şəraitində 5 km-ə qədər məsafədə fərdi dronlara və qruplara qarşı effektiv şəkildə müqavimət göstərir və FPV dronlarını məhv edə bilir. Bu aparatın əhəmiyyətli xüsusiyyəti də odur ki, "Serp" aktiv şüalanmaya malik olmadığı üçün düşmən radio vasitələri üçün görünməzdir.
Döyüş meydanındakı texnoloji inqilab onu deməyə əsas verir ki, süni intellektə malik olan kəşfiyyat və zərbə endirən dronların və daha az intellektli PUA əleyhinə sistemlərin rolu yaxın onilliklərdə yalnız artacaq. Rusiya elmi-istehsalat kompleksi zamanın tələblərinə uyğun olaraq, planetin yaxşı qonşuları üçün öz nailiyyətlərini operativ şəkildə təkrarlamağa və genişləndirməyə hazırdır.