BAKI, 18 yanvar — Sputnik. Rusiyanın Ukraynadakı xüsusi hərbi əməliyyatı (XHƏ) yerüstü robotlaşdırılmış komplekslərdən istifadənin kifayət qədər yüksək effektliyini göstərib, bunların arasında isə unifikasiya edilmiş platformada çoxfunksiyalı "Uran"ın nəsli xüsusilə seçilir.
"Uran-6" - minatəmizləmə kompleksidir. "Uran-9" - döyüş zərbəsi kompleksidir. "Uran-14" - çoxfunksiyalı yanğınsöndürmə kompleksidir. Maşınlar məqsədlərinə görə fərqlidirlər, lakin idarəetmə vasitələri də daxil olmaqla bir sıra ümumi sistemlərə malikdirlər və onlar robot-texniki missiya ilə birləşdirilir (bir insanın hərəkət etməsinin və sağ qalmasının daha çətin olduğu yerdə, hətta qeyri-mümkün olan döyüş tapşırıqlarını həll etmək).
Bütün "Uran" kompleksləri onları güllələrdən və artilleriya mərmilərinin qəlpələrindən qoruyan etibarlı zirehə malikdirlər. "Uran-6" və "Uran-14" maşınları 240 at gücündə dizel mühərriki ilə təchiz edilib. "Uran-9" döyüş zərbəsi kompleksi 400 at gücünə malik dizel mühərriki ilə təkmilləşdirilib. Tırtıllı şassi kəsişmiş ərazidə yüksək yol maneələrinin aşma qabiliyyətini və lazımi sürəti təmin edir. Robot-texniki komplekslər göyərtəsində dairəvi baxış kameralarına malikdir, "Uran-6" və "Uran-14" operatoru tərəfindən 1000 metrə qədər məsafədə uzaqdan idarə olunur. "Uran-9" operatordan 4 km məsafə aralığında olduqda da problemləri həll edə bilər.
XHƏ-nin qaynar zonasında və azad edilmiş ərazilərdə Rusiya ordusunun mühəndis qoşunları "Uran-6" və "Uran-14" robot-texnika komplekslərindən fəal şəkildə istifadə edirlər. Maşınlar mina sahələrini effektiv şəkildə təmizləyir və yanğınların qarşısını alır (düşmən atəşindən sonra). Bir il ərzində mühəndis qoşunları 20-dən çox belə kompleks əldə ediblər və Rusiya Müdafiə Nazirliyi qoşunlara istehkamçı və yanğınsöndürən "Uran"ların tədarükünü əhəmiyyətli dərəcədə artırmaq niyyətindədir.
Hər bir ümumqoşun və ya tank ordusunun bir mühəndis-istehkamçı alayı, hər bir hərbi dairənin isə cəbhənin ən mühüm hissələrində fəaliyyət göstərən mühəndis briqadası var (Yerüstü pilotsuz aparatları olan yenidən formalaşmış bölmələr də daxil olmaqla).
Perspektivli "Uran-9" zərbə kompleksi kəşfiyyat aparmaq və təqribən 2 km məsafədə hədəfləri müəyyən etmək, həmçinin düşmənin zirehli texnikasını məhv etmək və möhkəmləndirilmiş ərazilərinə hücum etmək üçün nəzərdə tutulub. Bir sıra obyektiv səbəblərə görə, "Uran-9"un Suriya missiyasından sonra fəaliyyəti yekunlaşdırılır və hələ XHƏ zonasında konstruktorlarının nəzərdə tutduğu bütün döyüş imkanlarını reallaşdırmayıb.
Robotlaşdırılmış istehkamçı
"Uran-6" piyada və tank əleyhinə mina sahələrinin minalardan təmizlənməsi üçün nəzərdə tutulub və tralın altında olan on kiloqramlıq füqasların (partlayıcı mina) partlamasına tab gətirə bilir. Ştat tralları 1,7 m enində olan xətti təmizləməyə imkan verir. Kompleksə müxtəlif növ trollar da daxildir. Əlavə avadanlıqlar qazıntı işləri aparmağa və dağıntıları təmizləməyə imkan verir.
Ukrayna hərbi əməliyyatlar teatrında düşmən piyada və tank əleyhinə silah-sursatlardan istifadə edərək ərazini minalayır, çox vaxt partlamamış hərbi sursatlar və kassetli silah-sursatların döyüş elementlərinə rast gəlinir. Robotlaşdırılmış istehkamçıların işi çoxdur. Xüsusi hərbi əməliyyat zonasında döyüş tətbiqi təcrübəsinə görə "Uran-6" gücləndirilmiş zireh müdafiəsi və təkmilləşdirilmiş rabitə sistemi əldə edib.
"Uran-6" kompleksi hələ 2016-cı ildə Rusiya Silahlı Qüvvələrinin Beynəlxalq Minalardan Təmizləmə Mərkəzinin bir dəstəsinin 1500 km yolu və 17 min binanı yoxlayaraq iki il ərzində 100 mindən çox partlayıcı obyektin məhv etdiyi Suriyanın Palmira və Hələb ərazilərinin minalardan təmizlənməsi zamanı döyüş vəziyyətində özünü yaxşı tərəfdən göstərib.
Qəzəbli Berserk
"Uran-9" öz piyadalarının kəşfiyyatı və atəş dəstəyi, düşmənin zirehli texnikasının məhv edilməsi üçün nəzərdə tutulub. 12 tonluq zərbə kompleksi diqqətəlayiq 30 mm-lik 2A72 avtomatik topu, 12,7 mm-lik pulemyot, qumbaraatan, "Ataka" tank əleyhinə raket sistemləri (TƏİR)(5 km-ə qədər məsafədə qət edə bilir), "Şmel" odsaçan silahla, həmçinin "Strela" və ya "Verba" zenit idarə olunan raket ilə silahlanıb. Heyrətamiz atəş gücü!
Tərtibatçılar "Uran-9"u lazer şüalanma xəbərdarlığı sistemi və lazer şüalanmasının gəldiyi sektorda tüstü quraşdırılması üçün avtomatik sistem ilə düşmən atəşindən qoruyub. Hərəkətli idarəetmə məntəqəsi də eyni şəkildə qorunur.
Süni intellekt elementləri olan robotlaşdırılmış "Uran-9" müəyyən edilmiş marşrut üzrə 35 km/saat sürətlə avtonom rejimdə hərəkət edə, hədəfləri axtara və vura bilir (1 dəfə yanacaq doldurmaqla gediş ehtiyatı 200 km-dir). Lazım gələrsə, operator maşını əl ilə idarə etməyə keçə bilər. "Uranov-9"un orduda sınaq istismarı 2022-ci ildən davam edir, lakin Rusiya Müdafiə Nazirliyinin qoşunlara kəşfiyyat və atəş dəstəyi robotlarının seriyalı tədarükü ilə bağlı qərarı hələ verilməyib.
XHƏ-dən əvvəl "Uran-9" Suriya hərbi əməliyyatlar teatrında da sınaqdan keçirilib. Eyni zamanda, ekspertlər yanğına nəzarət sistemlərində çatışmazlıqlar (kompleks hərəkət edərkən atəş aça bilmir) və kəşfiyyat funksiyalarında qüsurlar aşkar ediblər. Çatışmazlıqlar aradan qaldırılır, "Uran-9" isə 12 odsaçanla gücləndirilib. Rusiyanın robotlaşdırılmış berserk yüksək texnologiyalı düşmənlə döyüşməyə hazırlaşır.
Yenilməz yanğınsöndürən
"Uran-14" insan üçün təhlükəli olan temperatur zonalarında məsafədən yanğınla mübarizə aparmaq üçün yaradılıb. Kompleks göyərtəsində həcmi 2000 litr olan su çəni, çəkisi 2 tona qədər olan təhlükəli yüklərlə işləmək üçün tutacaq, birbaşa yanğının söndürülməsi üçün yanğın-lülə monitoru, dəqiqədə 20 min litrə qədər su dolduran nasos daşıyır. "Uran-14" ən azı 50 metr məsafədə su şırnağı ilə alovu söndürmək qabiliyyətinə malikdir.
Kompleksin özünü avtomatik soyutma sistemi ona həddindən artıq yüksək temperatur zonasında işləməyə imkan verir, zirehli korpus silah-sursatı və ya yanacaq və sürtkü yağları anbarlarında yanğınları söndürərkən "Uran-14"ün aqreqatlarını etibarlı şəkildə qoruyur. Operator 800 metrə qədər təhlükəsiz məsafədə olur.
XHƏ zonasında döyüş əməliyyatları zamanı robotlaşdırılmış yanğınsöndürənlər Rusiya qoşunlarının sürətlə irəliləməsini təmin etməyə və düşmənin yanğın pərdəsini dəf etməyə qadirdir.
Ağıllı silahlardan və kiçik hücum qruplarının taktikalarından istifadə müasir hərbi əməliyyatlar teatrlarını kökündən dəyişdirir və çoxfunksiyalı robotlaşdırılmış "Uran"larla böyük gələcək vəd edir. Qeyd edək ki, Rusiyada eyni vaxtda müxtəlif növ döyüş yerüstü robotlarının ondan çox layihəsi hazırlanır.
Digər maraqlı xəbərləri həmçinin Sputnik Azərbaycan-ın Teleqram kanalından izləyin.