Aİİ-nin ümumi maliyyə bazarı - Birlik ölkələrinə və tərəfdaşlarına nə verəcək?

BAKI, 22 sentyabr — Sputnik. Avrasiya İqtisadi İttifaqına (Aİİ) üzv ölkələrin iqtisadiyyatlarının qarşılıqlı inteqrasiyasının təmin edilməsinin mühüm şərtlərindən biri ümumi maliyyə məkanının formalaşdırılması yolu ilə kapitalın hərəkət azadlığının təmin edilməsidir. Bu məqsədlə ittifaqa üzv ölkələr Aİİ-nin ümumi maliyyə bazarının və bu bazarı tənzimləyən qurumun yaradılması üzərində işləyirlər.

Qeyd edək ki, Rusiya iqtisadiyyatına qarşı Qərb sanksiyaları tətbiq edildikdən sonra bu istiqamətdə işlər intensivləşib və bu, digər məsələlərlə yanaşı, maliyyə sektoruna da təsir edib. İttifaqa üzv ölkələrin milli maliyyə sistemlərinin sinxronizasiyası başa çatdıqdan sonra 2025-ci ildə Aİİ-nin ümumi maliyyə bazarının işə salınacağı gözlənilir.

Aİİ-yə üzv ölkələrin ümumi maliyyə bazarının yaradılmasından nə əldə edəcəyi barədə danışarkən, ilk növbədə, İttifaq daxilində qarşılıqlı investisiyaların həcmini artırmağa imkan verəcək kapitalın inzibati maneələr olmadan sərbəst hərəkətini təmin etmək lazımdır.

Bundan əlavə, ümumi maliyyə bazarının yaradılması ilə Aİİ ölkələrində fiziki şəxslər üçün də imkanlar açılacaq. İttifaq ölkələrinin vətəndaşları kreditləşdirmə, sığorta kimi maliyyə xidmətləri və məhsulları üçün daha geniş bazara çıxış əldə edə biləcəklər. Bu o deməkdir ki, Aİİ üzvü olan ölkələrdən birinin vətəndaşı öz ölkəsində kredit vermək şərtlərindən narazı olduğu halda, İttifaqın digər üzvü olan ölkədə kredit üçün müraciət edə biləcək.

Eyni zamanda, ümumi maliyyə bazarının yaradılması çərçivəsində Aİİ-yə üzv ölkələrin fiziki və hüquqi şəxslərinin kredit tarixçələrinə daxil olan məlumatların mübadiləsinə dair saziş imzalanacaq ki, bu da banklara kreditləri tez və obyektiv şəkildə həyata keçirməyə, İttifaq ölkələrindən olan borcalanların kredit müraciətlərinə baxılarkən kredit qabiliyyətini qiymətləndirməyə imkan verəcək. Bu saziş həm də Aİİ-də transsərhəd kreditləşmənin inkişafına və kredit risklərinin minimuma endirilməsinə töhfə verəcək, sığorta sektorunun imkanlarını genişləndirəcək.

Ümumi bazarın yaradılması bank və sığorta sektorlarında, eləcə də qiymətli kağızlar bazarında xidmətlər sahəsində lisenziyaların qarşılıqlı tanınması deməkdir ki, bu da Aİİ üzvü olan ölkələrin milli maliyyə institutlarının fəaliyyət coğrafiyasını genişləndirəcək.

Digər məsələlərlə yanaşı, ümumi maliyyə bazarı Aİİ üzv ölkələrinin bank və sığorta sektorlarına sağlam rəqabət üçün şərait yaradacaq, bu dövlətlərin maliyyə institutları arasında əməkdaşlığı genişləndirəcək və onlara müştəri bazasını genişləndirməyə imkan verəcək.

Eyni zamanda, ümumi maliyyə bazarının inkişafı, hər bir Aİİ ölkəsinin maliyyə bazarlarının müstəqilliyini qorumaqla, vahid hesablaşma sistemi də daxil olmaqla, ümumi maliyyə alətlərinin tətbiq olunacağı vahid platforma yaradır.

Qərbin Rusiya banklarına tətbiq etdiyi məhdudiyyətlər, o cümlədən beynəlxalq SWIFT sistemindən ayrılması kontekstində ümumi ödəniş alətlərinin yaradılması təkcə Rusiya Federasiyası üçün deyil, həm də Aİİ-dəki tərəfdaşlar üçün zəruridir.

Rusiya Federasiyasının bu məsələdə artıq təcrübəsi var. Hələ sanksiyalardan əvvəl Rusiya Bankı Maliyyə Məlumatlarının Ötürülməsi Sistemini (MMÖS) işə salıb və bunun çərçivəsində yeni ödəniş sisteminin yaradılması üçün Aİİ-nin maliyyə infrastrukturunun əsasına çevriləcəyi gözlənilir.

Bundan əlavə, ümumi maliyyə bazarının yaradılması milli ödəniş sistemlərinin vahid kartı layihəsini həyata keçirməyə imkan verəcək. Beləliklə, Rusiya Federasiyasında uğurla tətbiq edilən və dünyanın bir sıra ölkələrində tətbiq edilən Rusiyanın "Mir" vahid ödəniş kartının yaradılması üçün əsas götürülə biləcəyi gözlənilir.

Eyni zamanda, ümumi maliyyə bazarının yaradılması sayəsində milli ödəniş sistemlərinin inteqrasiyası mexanizmlərini həyata keçirmək mümkün olacaq ki, bu da Aİİ-nin ümumi ödəniş məkanının sabitliyini artıracaq.

Ümumi maliyyə bazarı layihəsinin həyata keçirilməsi Aİİ ölkələrinə həm də İttifaqa üzv ölkələrin birja bazarlarının inteqrasiyasına imkan verəcək ümumi birja məkanı yaratmağa, qiymətli kağızların və maliyyə alətlərinin ticarəti üçün əlaqəli sistem qurmağa imkan verəcək.

Aİİ-də ümumi mübadilə məkanının yaradılması çərçivəsində həyata keçirilməsi planlaşdırılan məqamlardan biri də brokerlərin və dilerlərin İttifaqın konkret ölkəsinin valyuta birjasına qarşılıqlı qəbulu, habelə bu ölkələrdəki şirkətlərin qiymətli kağızları ilə bağlı ümumi məsələdir.

Qeyd etmək lazımdır ki, bu layihənin icrası çərçivəsində artıq addımlar atılır. RF Rusiyaya dost və neytral ölkələrin kredit təşkilatlarını və brokerlərini Rusiya valyuta bazarında və törəmə maliyyə alətləri bazarında ticarətə qəbul etmək qərarına gəlib. Rusiya maliyyə bazarında ticarətə buraxılan ölkələr arasında digər ölkələrlə yanaşı, Aİİ ölkələri və Azərbaycan da göstərilir.

Rusiya hökumətindən verilən məlumata görə, bu qərar dost və neytral ölkələrin milli valyutalarının birbaşa konvertasiyası mexanizminin səmərəliliyini artırmaq və Rusiya iqtisadiyyatının tələbatını ödəmək üçün rubla birbaşa kotirovkaların formalaşdırılmasına və milli valyutada ödənişlərə yönəlib.

Moskva birjasının bu ildən valyuta bazarında Azərbaycan manatı ilə ticarətə başladığını xatırlasaq, bu xəbər xüsusi əhəmiyyət kəsb etməyə başlayır. Moskva birjasında Azərbaycan manatı ilə ticarətə başlanması, ekspertlərin gözlədiyi kimi, bu valyutaya müsbət təsir göstərəcək, çünki o, məzənnəsinin sabitliyini qorumağa çalışacaq.

Eyni zamanda, Azərbaycan broker və dilerlərinin Rusiya maliyyə bazarına buraxılması Rusiya Federasiyası ilə Azərbaycan arasında maliyyə-ticarət əlaqələrinin genişləndirilməsi məsələsində vacib məqamlardan biri hesab oluna bilər.

Ekspertlər istisna etmirlər ki, Azərbaycan maliyyə alətlərinin və Rusiya bazarında iştirakçıların iştirakı ilə paralel olaraq Aİİ-nin ümumi maliyyə bazarının yaradılması Bakı ilə Aİİ ölkələri arasında maliyyə sektorunda əməkdaşlığı daha da genişləndirəcək.