BAKI, 17 avqust - Sputnik. La Skalada cilalanmış əla baritonu olan opera müğənnisi səhnədə inqilab etdi. O, ən çox sevilən ifaçı oldu və bir neçə nəsil üçün əfsanəyə çevrildi. Hekayəmiz 81 il əvvəl anadan olmuş Müslüm Maqomayev haqqındadır.
Aristokrat, yaraşıqlı kişi, nəcib cəngavər və Azərbaycanın ən böyük musiqi əfsanəsi olan Müslüm Maqomayevin bu günlərdə 81 yaşı tamam ola bilərdi. Avqustun 17-si - müğənninin doğum günü ölkənin mədəni həyatının təqvimində mühüm tarixə çevrilib. Onun Bakıdakı məzarı başına çoxsaylı pərəstişkarları və yaxın dostları gəlir. Onların hamısı dahi xanəndənin xatirəsini ürəklərində saxlayır, onu əbədi yaşadırlar.
Müslüm Maqomayev 1942-ci il avqustun 17-də Bakıda yaradıcı ailədə anadan olub. Babası məşhur Azərbaycan bəstəkarı, atası isə teatr rəssamı kimi şöhrət qazanıb. Müharibədən sonra Maqomayev böyük nazirlik işçisi olan əmisinin ailəsində böyüyüb. Uşağın musiqi istedadı çox erkən üzə çıxıb və gələcək opera ifaçısının taleyi əvvəlcədən müəyyən edilib.
Maqomayev dünya səhnələrində əvvəlcə opera ariyaları ilə, sonra isə estrada ifaçısı kimi parladı. Sağlığında etiraf etdiyi kimi, opera isə onu sıxdığı halda, səhnə ona nisbi azadlıq verirdi.
İtaliyanın “La Skala”sında təcrübə keçərkən öz sehrli baritonunu cilalayan böyük azərbaycanlı eşq mahnılarını görünməmiş vokal səviyyəsində ifa edərək tamaşaçılarını xoşbəxt edirdi. Artıq 31 yaşında Müsıüm Maqomayev SSRİ xalq artisti adına layiq görülmüş, ondan iki il əvvəl isə Azərbaycan SSR xalq artisti adını almışdı. Onun repertuarında 600-ə qədər əsər var idi.
Müğənninin adi günü bir sıra sadə hərəkətlərdən ibarət idi: səhər altıda qalxır, siqaret çəkir, royala doğru gedirdi. O, hər hansı bir düzgün olmayan intonasiyanın, üz ifadələrinin qarşısını almaq üçün gündəlik çalışırdı. Təsadüfi deyil ki, pərəstişkarlar sözün əsl mənasında Maqomayevi əllərində gəzdirirdilər. Sovet standartlarına görə, Maqomayev yaxşı pul qazanırdı, lakin bütün qonorarlarını xərcləməyə tələsdiyi üçün inanılmaz sərvətdən söhbət getmirdi. Dostları kömək üçün ona müraciət edirdilərsə, o, kimsəyə imtina etmirdi. Ruhunun alicənablığına görə Maqomayevi milyonçu adlandırırdılar, baxmayaraq ki, əslində o, milyonçu olmaqdan uzaq idi.
Azərbaycanın keçmiş Prezidenti Heydər Əliyev və Sovet müğənnisi ailəvi dost idilər. Onların avqustun 17-də Bakıda, Heydər Əliyevin bağında Maqomayevin ad gününü qeyd etmək ənənəsi var idi. Həmin günlərdə Azərbaycanın bütün yaradıcı elitası Xəzər sahilinə toplaşırdı.
Böyük ustadın dul həyat yoldaşı, məşhur opera müğənnisi, SSRİ xalq artisti Tamara Sinyavskaya müsahibələrindən birində bu barədə danışıb: “Müslüm Maqomayev ad gününü böyük salonlarda təmtəraqlı və hay-küylü qeyd etməyi sevmirdi. Bu günü o, yaxın dostları ilə keçirməyi çox sevirdi. Xüsusilə hədiyyələri sevmirdi. Doğulduğu gün onun haqqında həmişə gözəl sözlər deyilib”.
Daha sonra, artıq sentyabr ayında Maqomayev məzuniyyətdən qayıdanda Moskvada tez-tez dostlarını toplayır və ikinci dəfə şəxsi bayramını qeyd edirdi. Ziyafət iştirakçılarının xatirələrinə görə, yaxşı texnologiyanın böyük həvəskarı olan Maqomayev dostlarına videofilmlər nümayiş etdirirdi.
Müğənninin, ölkədə demək olar ki, yeganə olan videomagnitofonu var idi, ona görə də qonaqları bütün Oskar filmlərinə, ilk qorxu filmlərinə baxırdılar. Lakin Maqomayev xüsusilə Mario Lansın iştirakı ilə çəkilən filmləri çox sevirdi. Amerikalı müğənni və bəstəkar onun kumiri idi. Filmlərə baxdıqdan sonra Maqomayev yeni mahnılarını ifa edirdi. Azərbaycanın qeyri-rəsmi himni sayılan “Mavi əbədiyyət” və ya “Təntənəli mahnı” kimi şedevrlər belə yaranıblar.
2003-cü ildə Heydər Əliyevin dünyasını dəyişməsi ilə Maqomayev yaxın dostunu itirir və məhz o zaman o, oxumağı dayandır. Həmin vaxt M. Maqomayevin 60 yaşı var idi.
Vəfat etməzdən əvvəl sənətkar sakit həyat sürürdü, küçəyə az çıxırdı, xəstə idi. Evində o, kiçik bir studiya ilə təchiz edilmişdi, burada bəstələdiyi melodiyaları yazırdı. Kompüter texnologiyalarını öyrənən müğənni onun üçün eyni zamanda “dünyaya pəncərə” və öz pərəstişkarları ilə ünsiyyət meydançasına çevrilmiş saytı yaratmışdı. MMM (Müslim Maqometoviç Maqomayev) - forum üzvləri onu belə adlandırırdılar.
Müğənni 2008-ci il oktyabrın 24-dən 25-nə keçən gecə 67 yaşında ürəyinin dayanması nəticəsində dünyasını dəyişib. Son illərdə o, ürək çatışmazlığından əziyyət çəkirdi. Maqomayev özünün “Xatirələr məndə yaşayır” kitabında etiraf edirdi:
“Hazırda mən Moskvada yaşayıram, amma Bakıdakı həyətimizi və isti Xəzər dənizinin sahilindəki bulvarı həmişə xatırlayıram. Bakı mənim üçün müqəddəs torpaqdır. Və hər bir bakılı üçün onun şəhəri sadəcə doğulduğu yer deyil, daha çox məna kəsb edir... Moskvada kitab üzərində işləyərkən ruhən uşaqlığıma, Azərbaycanda keçən gəncliyimə səyahət etdim, müəllimlərimi, dostlarımı və mənə bugünkü kimi olmağıma kömək edənlərin hamısını xatırladım."
Maqomayev son müsahibələrinin birində etiraf edib ki, onun həyat devizi “Əlvida və bağışlanacaqsan”dır, yer üzündə ən sevimli yeri isə Bakıdır. “Taleyinizdə nəyi dəyişmək istəyərsiniz?” sualına müğənni “heç nəyi, sadəcə, siqaret çəkməzdim” cavabını verib. Onun gündə üç qutu siqaret çəkdiyi, içki içməyi sevdiyi və əsl azərbaycanlı kimi ədviyyatlı yeməklərə pərəstiş etdiyi məlumdur.
Dünyadakı bir çox musiqisevərlər insanın ruhunu dincəldən bu səsi xatırlayırlar. Bu gün bir çox ölkələrdə böyük sənətkarın xatirəsi mərmərdə əbədiləşdirilib. Bütün postsovet ölkələrində o, hələ də “onların böyük sənətkarı” hesab edilir, böyük sənətkarın doğulduğu Azərbaycana ehtiramla yanaşırlar. Uzun illərdir ki, müğənninin Mədəni və Musiqi İrsi Fondu fəaliyyət göstərir – fonda müğənninin dul arvadı Tamara Sinyavskaya rəhbərlik edir. Müslim Maqomayev adına Beynəlxalq Vokal Müsabiqəsi keçirilir, Rusiyada dövlət musiqi universitetlərinin tələbələri üçün onun adına təqaüd təsis olunub.
Bu il avqustun 21-də Bakıda “Sea Breeze Resort” ərazisində müğənninin həyat yoldaşı, sovet və rus opera müğənnisi Tamara Sinyavskayanın iştirakı ilə əfsanəvi ifaçı, SSRİ xalq artisti, milyonların kumiri Müslim Maqomayevin ulduzunun təntənəli qoyulması mərasimi keçiriləcək. Mərasim “Sea Breeze Walk of Fame” layihəsi çərçivəsində baş tutacaq.
“Sea Breeze Walk of Famе” Azərbaycanda və bütün dünyada görkəmli və məşhur rəssamlara, musiqiçilərə, aktyorlara və rəssamlara həsr olunmuş attraksiondur. Küçə xiyabanı ulduzları fərdi avtoqrafları ilə təqdim edəcək.