Oyun bitdi: ABŞ borclara görə ən qiymətli şeyini itirdi

BAKI, 5 avqust - Sputnik. Dünyanın ən böyük iqtisadiyyatına onilliklər ərzində ən yüksək kredit reytinqi verilib. Lakin sonsuz borc problemləri və artan büdcə kəsiri artıq nəzərə almamaq çətindir. Beynəlxalq "Fitch" agentliyi ABŞ-ın ödəmə qabiliyyətini son 30 ildə ilk dəfə olaraq aşağı salıb. Ağ Ev şokdadır. Bunun amerikalılar üçün nəyə səbəb olacağı haqqında daha ətraflı RİA Novosti-nin materialında.

Hədsiz dərəcədə iştahlar

ABŞ-ın xarici valyutada emitentinin uzunmüddətli defolt reytinqi AAA-dan AA+-a endirilib. Bu, 1994-cü ildən bəri baş verməyib.

Suveren kredit reytinqi dövlətin maliyyə öhdəliklərini vaxtında və tam şəkildə yerinə yetirməyə hazırlığını qiymətləndirmək üçün bir vasitədir. Əslində bu, defolt ehtimalıdır.

AAA müstəsna ödəmə qabiliyyəti səviyyəsi və borc üzrə defolt riskinin minimal olması deməkdir. "Fitch" hər il onu ABŞ-a verib. Hazırkı qərar vəziyyətin daha da pisləşdiyini qəbul etməkdir. Hələ də əhəmiyyətsizdir.

Agentlikdə əsas səbəblər göstərilib: böyük borc yükü və mümkün borcların limitinin sonsuz artması, büdcə kəsirinin çoxalması, tənəzzül ehtimalı.

Analitiklərin fikrincə, bu amillər, digərləri ilə yanaşı, dövlətin ödəmə qabiliyyətinə və büdcə nəzarətinə "etimadını sarsıdır".

"Reytinqin aşağı düşməsi növbəti üç il ərzində büdcə vəziyyətinin gözlənilən pisləşməsini, dövlət idarəetmə sektorunun yüksək və artan borc yükünü və son iki ildə AA və AAA reytinqləri ilə müqayisə olunan ölkələrlə müqayisədə dövlət maliyyəsinin idarə edilməsinin keyfiyyətinin pisləşməsini əks etdirir", - deyə "Fitch"dən bildirilib.

ABŞ Maliyyə Nazirliyi təəccüblənərək, "Fitch"in qərarını əsassız və əhəmiyyətsiz adlandırıb. Ağ Ev buna qəzəblənib və bildirib ki, onlar agentliklə qətiyyən razı deyillər, çünki orada "köhnəlmiş məlumatlardan" istifadə edirlər.

Yalnız rəqəmlər

Rəqəmlər yalnız özləri üçün danışırlar. İyun ayında uzun sürən döyüşdən sonra Konqres borc götürməyə davam etmək üçün borc tavanını ümumi daxili məhsulun (ÜDM) 120 faizinə qaldırıb. 2024-cü ildə Beynəlxalq Valyuta Fondunun (BVF) proqnozuna görə, 125, 2025-ci ildə 129, 2028-ci ildə isə 136 olacaq.

İkinci rübdə büdcə kəsiri ÜDM-in 8,4 faizinə yaxınlaşıb. Bayden administrasiyası cəmi səkkiz həftə ərzində dövlət borcunu 1,8 trilyon dollar artırıb.

ABŞ məngənəyə düşüb: kəsiri qarşılamaq üçün borclanmanı artırmaq lazımdır və borc xərcləri artıq 970 milyard dollara (ÜDM-in 3,6 faizi) çatıb.

"İstiqrazlar üzrə faizlərin ödənilməsinə bir trilyona yaxın vəsait xərclənir. Tezliklə ölkədə toplanan vergilərin demək olar ki, yarısı buna yönələcək. 2024-cü ildə borclara xidmət büdcə gəlirlərinin 15 faizini təşkil edəcək", - deyə "Capital Lab"ın tərəfdaşı Yevgeni Şatov qeyd edir.

Analitik əlavə edir ki, ÜDM-in 120 faizlik borcu müqayisə edilən reytinqləri olan ölkələr üçün orta göstəricidən 2,5 dəfə çoxdur və bu, iqtisadiyyatın zəifliyini əhəmiyyətli dərəcədə artırır.

Bütün bunlar iqtisadiyyatda dördüncü rübdə başlayacağı proqnozlaşdırılan "yumşaq tənəzzül" gözləntiləri fonunda baş verir.

Uzun müddət gözlənilib

"Fitch"in qərarı çoxdan yaxınlaşıb. Görünür, son hədd dövlət borcunun yüksək qiyməti ilə bağlı siyasi müzakirələrin baş verməsi ilə olub.

"Capital Lab" şirkətindən verilən məlumata gğrə, borc limitinin artırılması və ya dondurulması ilə bağlı razılığın əldə edilməməsi ABŞ-ın öhdəliklərini vaxtında yerinə yetirməyə hazır olmasını şübhə altına alır.

"Problemi həll etmək üçün büdcə xərclərini, xüsusilə sosial proqramlara olan xərcləri azaltmaq, zənginlər və şirkətlər üçün vergiləri qaldırmaq, həmçinin vergi gəlirlərini artırmaq üçün iqtisadi artımı təşviq etmək lazımdır. Fiskal konsolidasiya tədbirləri kompleksi borcları tədricən sabitləşə və azalda bilər. Yalnız heç kim bunu etməyəcək", - deyə "BitRiver"in maliyyə analitiki Vladislav Antonov hesab edir.

"Alfa-Forex" şirkətinin baş direktoru Gözəli Protsenkonun sözlərinə görə, agentlik ABŞ fond bazarına və dollara zərbə vuracağından ehtiyat edərək, reytinqin qəsdən endirilməsini gecikdirib.

Bu və ya digər şəkildə ABŞ problemləri çoxdan beynəlxalq agentliklərin nəzarətindədir. Hələ 2011-ci ildə "S&P" holdinqi ABŞ-ın uzunmüddətli kredit reytinqini aşağı salıb. "Moody's" ən yüksək reytinqi qoruyub saxlayır, lakin proqnoz artıq on ildir ki, mənfidir .

Risklər artıb

ABŞ fond bazarı "Fitch"in qərarına enişlə reaksiya verib, bunun ardınca qlobal fond və əmtəə bazarları da eyni reaksiya veriblər. Lakin ümumiyyətlə buna reaksiya təmkinlə qarşılanıb. Həmçinin Rusiyada da.

"Dollar "sakit liman" statusunu qoruyub saxlayır, ABŞ-ın kredit reytinqi və dünyanın ən böyük iqtisadiyyatında dərəcələri hələ də bütün dünyada investorlar üçün əsas istiqamətlər olaraq qalır", - deyə Yevgeni Şatov izah edir.

Bundan başqa, institusional investorlar üçün bu, son dərəcə mənfi siqnaldır. İndi ABŞ-ın suveren borcuna qoyulan sərmayələr risksiz hesab edilmir.

Digər maraqlı xəbərləri həmçinin Sputnik Azərbaycan-ın Teleqram kanalından izləyin.