Rusiya xüsusi hərbi əməliyyatı (XHƏ) zamanı ən effektiv silah növü Ukrayna Silahlı Qüvvələrinin (USQ) hərbi texnikasına və canlı qüvvəsinə dəyən atəşin 80%-ə qədərini təmin edən artilleriyadır.
"Rostec" iyunun 29-da 2023-cü il üçün dövlət müdafiə sifarişi çərçivəsində yeni 152 mm-lik 2S19M1 "Msta-S" haubitsalarının ilk partiyasını Rusiya Federasiyasının Müdafiə Nazirliyinə təhvil verib. Təkmilləşdirilmiş haubitsa avtomatlaşdırılmış istiqamətləndirmə və atəşə idarəetmə sistemi (ASUNO) ilə təchiz olunub, yüksək atəş sürətinə malikdir - dəqiqədə 8 atış (2S19M2 modifikasiyası - 10 atışa qədər), gecə-gündüz, istənilən hava şəraitində, müxtəlif növ mərmilərlə 40 km-ə qədər məsafədə hədəfləri vurmağa qadirdir.
Yeni "Msta-S" artilleriya sistemi çətin coğrafi şəraitdə oriyentasiyanı əhəmiyyətli dərəcədə sürətləndirən, atəş tapşırıqlarını tez və effektiv həll etməyə imkan verən "QLONASS" peyk naviqasiya sistemi ilə inteqrasiya olunub.
Lazım gələrsə, atışı uzaqdan - batareyanın komanda məntəqəsindən idarə etmək mümkündür. Atəşin tənzimlənməsi "Orlan-10" pilotsuz təyyarələrinin hesablamaları ilə qarşılıqlı əlaqədə həyata keçirilir.
"Msta-S" haubitsasının dizaynında atəş hücumu funksiyasını həyata keçirilir, bu da müxtəlif traektoriyalar boyunca bir özüyeriyən silahdan atılan bir neçə mərmi ilə hədəfin eyni vaxtda məhv edilməsi deməkdir.
Atəş avtomatlaşdırılıb. Atəşə hazırlıq - atəş xəttinə çatdığı andan 90 saniyədir və geri qayıtması üçün (başqa mövqeyə) daha az vaxt lazım olur.
Gizlilik vacibdir. "Nakidka" sintetik materialdan hazırlanmış xüsusi komponent hətta intensiv atışdan sonra qızdırılan haubitsa da ətraf mühitin temperaturu altında maskalanır.
Rusiya Quru Qoşunlarında ən kütləvi özüyeriyən silahlar - "Msta-S" artilleriya batareyalarını, tankları, zirehli personal daşıyıcılarını, müdafiə qurğularını, idarəetmə məntəqələrini, rabitə qovşaqlarını, canlı qüvvəni, düşmənin arxa obyektlərini məhv etmək üçün nəzərdə tutulub.
Döyüş sursatına "Santimetr" və "Krasnopol" qəlpə-füqas, kasset mərmiləri, həmçinin nüvə (iki kilotona qədər) və radio müdaxiləsi yaradan quraşdırıcı mərmilər daxildir.
15 mm-lik homogen polad lövhələrdən ibarət olan "Msta-S" haubitsasının gövdəsi ekipajı zirehdələn güllədən və qəlpələrdən qoruyur, hərəkət hissəsini və mühərrikini çox yükləmir (maşının çəkisi 42 ton).
Çarxları və teleskopik amortizatorları dəstəkləyən altı dayaq təkəri atəş zamanı effektiv şəkildə titrəmələri azaldır. Özüyeriyən silahların "ürəyi" 780 at gücünə malik 12 silindrli V formalı V-84A dizel mühərriki yüksək manevri və sürəti təmin edir (60 km/saata qədər), yanacaq doldurmadan gediş ehtiyatı 600 km-dir.
Əsas mühərrik sıradan çıxarsa, haubitsanı səkkiz saata qədər çəkə bilən ehtiyat qaz turbini "kömək edəcək".
Özüyeriyən silahlar dərinliyi 5 m-ə qədər və eni 1 km-ə qədər olan su maneələrini dəf etməyə qadirdir. "Msta-S" haubitsa dünyanın ən yaxşılarından biri hesab olunur və XHƏ zonasında əla işləyir.
Döyüş istifadəsinin xüsusiyyətləri
Ən yeni "Msta-S" özüyeriyən silah idarəetmə sistemi, hədəf məlumatlarını aldıqdan dərhal sonra ilk atışı həyata keçirməyə imkan verir.
Məlumat birbaşa sistemə müxtəlif mənbələrdən (düzəldicilər, qabaqcıl kəşfiyyat qrupları, dronlar, müxtəlif səviyyəli qərargahlar və s.) daxil olur. Rəqəmsal formatda avtomatik olaraq atış parametrləri verilir. Ekipaj komandiri tərəfindən təsdiqləndikdən sonra silah müstəqil olaraq hədəfə yönəlir və atəş açır.
Avtomatlaşdırılmış yükləmə prosesləri, silah-sursat növünün seçilməsi və atəş gilizlərin atılması yüksək sürətlə atəş açmağı təmin edir və ekipajın fiziki yükünü azaldır.
Zaman müasir döyüşün əsas parametridir, kim daha sürətli və dəqiq zərbə vurursa, o, qələbəyə daha yaxındır. Bunlar Ukrayna hərbi əməliyyat teatrında Rusiya artilleriyaçılarıdır.
Britaniya Kral Tədqiqat İnstitutunun (RUSI) baş elmi işçisi doktor Cek Uotlinqin sözlərinə görə, Rusiya artilleriyası kəşfiyyat məlumatlarının əldə ediməsi (mübadiləsinin) üçün "texnoloji prosesinin sadələşdirilməsi" hesabına XHƏ-nin başlanğıcından bəri öz əks-batareya imkanlarını bir neçə dəfə təkmilləşdirib.
Qərb XHƏ zonasında Rusiya artilleriyasının açıq-aşkar kəmiyyət və keyfiyyət üstünlüyünü qəbul edib. "France Presse" xəbər agentliyi qeyd edib ki, Rusiya qoşunları kütləvi artilleriya atəşi aparmağa qadirdir - "Rusiyanın mərmi ehtiyatları demək olar ki, tükənməzdir".
Ukrayna Silahlı Qüvvələrinin artilleriyaçılarının, yəni NATO ölkələrinin hərbi-sənaye kompleksinin imkanları daha təvazökardır.
Cəbhə xəttinin hər kilometrinə düşən artilleriya silahlarının sayı da önəmlidir. Müxtəlif mənbələrə görə, Rusiya ordusu XHƏ başlamazdan əvvəl 500-dən 800-ə qədər müxtəlif modifikasiyalı "Msta-S" haubitsasına sahib olub.
"Qlobal Firepower" dünya ölkələrinin hərbi gücünün Qərb reytinqi Rusiyada 4270-dən çox özüyeriyən artilleriya və 2520-dən çox reaktiv yaylım atəş sistemin (RYAS) sayını "hesablayıb".
Xatırladım ki, "Msta-S" haubitsalarından əlavə Rusiyada düşmən üçün bütöv bir dəstə özüyeriyən artilleriya qurğuları var ki, bunlar da 122 mm-lik "Qvozdika", 152 mm-lik "Akasiya" və "Giatsint", 203 mm-lik "Pion", həmçinin 82 mm-lik "Vasilyok" və 240 mm-lik "Tülpan" minaatanlardır.
Müasir yerli müharibələrin və silahlı münaqişələrin təhlili göstərir ki, "yerdə" ən vacibi artilleriya vasitəsi ilə düşmənin atəşə tutulmasıdır.
Artilleriya silah-sursatlarının atış məsafəsi, dəqiqliyi və gücü döyüş meydanında atəş üstünlüyünə nail olmağa, ön cəbhə xəttindəki zərbə vasitələrini və canlı qüvvəni məhv etməyə (yatırmağa və ya zəiflətməyə), cəbhə xəttinin arxasındakı ərazidə infrastrukturu məhv etməyə, düşmən qoşunlarının ikinci eşelonunu və ehtiyatlarını təcrid etməyə imkan verir.
Artilleriya "Müharibə Tanrısı" olaraq qalır və Rusiya artilleriyasının xüsusi əməliyyat zonasında dəfələrlə atəş üstünlüyü əslində Ukrayna Silahlı Qüvvələri və NATO-nun proksi qoşunları üçün ölüm hökmü deməkdir.