BAKI, 21 mart — Sputnik. Rusiya prezidenti Vladimir Putin və Çin lideri Si Tszinpin çərşənbə axşamı Moskvada bir sıra məsələlər, o cümlədən ikitərəfli münasibətlərin dərinləşdirilməsi, iqtisadiyyat, beynəlxalq vəziyyət və Ukrayna böhranı ətrafında danışıqlar aparacaqlar.
Si Tszinpin, Putinin dəvəti ilə martın 20-22-də Moskvada dövlət səfərindədir və bu, onun üçüncü müddətə Çin prezidenti vəzifəsinə yenidən seçildikdən sonra xaricə ilk səfəridir. Çin liderinin nümayəndə heyətinə Çin Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitəsinin Siyasi Bürosunun Daimi Komitəsinin üzvü Tsai Çi, Çin Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitəsinin Xarici Əlaqələr Komissiyasının ofisinin rəhbəri Van Yi və Çinin xarici işlər naziri Tsin Qan daxildir.
Rusiya Federasiyasına gəldikdən sonra Çin lideri səfərin səmərəli olacağına və yeni dövrdə Çin-Rusiya hərtərəfli tərəfdaşlıq və strateji əməkdaşlıq münasibətlərinin sağlam və sabit inkişafına yeni təkan verəcəyinə əminliyini ifadə edib. O, həmçinin qeyd edib ki, Putinlə ikitərəfli münasibətlər, qarşılıqlı maraq doğuran mühüm regional və beynəlxalq mövzular üzrə hərtərəfli fikir mübadiləsi aparılacaq.
İlk gün və dostyana söhbət
Si Tszinpin bazar ertəsi Moskva vaxtı ilə saat 13:00 radələrində Moskvaya gəlib və onu Vnukovo-2 beynəlxalq hava limanında baş nazirin müavini Dmitri Çernışenko və hərbi orkestr qarşılayıb. Aeroport binasının girişindən bir qədər aralıda onu Çinin Rusiyadakı səfiri Can Hanhui qarşılayıb.
Si Tszinpin qarşılanma zamanı deyib ki, "Çin ilə Rusiya dağlar və çaylarla bağlı mehriban qonşular, etibarlı tərəfdaşlardır". Onun sözlərinə görə, "iki ölkə arasında siyasi qarşılıqlı etimad daim dərinləşir, əməli əməkdaşlıq genişlənir, beynəlxalq aləmdə sıx və səmərəli qarşılıqlı fəaliyyət mövcuddur".
Tszinpin hesab edir ki, Çin-Rusiya münasibətlərinin inkişafı təkcə iki ölkənin xalqlarına nəzərəçarpacaq faydalar gətirmir, həm də bütün dünyanın tərəqqisinə mühüm töhfə verir.
Putin Çin liderinin Moskvaya gəlişindən bir neçə saat sonra Si Tszinpini Kremldə qəbul edib. Qeyri-rəsmi görüş zamanı Putin Si Tszinpini yenidən ÇXR rəhbəri seçilməsi münasibətilə təbrik edib və bildirib ki, Rusiya və Çinin çoxlu ortaq vəzifə və məqsədləri var.
Si Tszinpin Putini "əziz dost" adlandırıb və Rusiyanın verdiyi dəstəyə görə minnətdar olduğunu bildirib.
"Son bir neçə ildə Çində inkişafa həmişə müsbət münasibət bəsləmisiniz, bizi həmişə dəstəkləmisiniz. Təbii ki, biz bunu hiss edirik, sizə minnətdarıq", - o deyib.
Putin əlavə edib ki, çərşənbə axşamı iki ölkə liderləri digər məsələlərlə yanaşı, iqtisadi əməkdaşlıq sahəsində də məsələləri müzakirə edə biləcəklər.
"İqtisadi əməkdaşlıq sahəsində çoxlu məsələlər var. Amma sabah biz tərəfdaşlarımızın və həmkarlarımızın iştirakı ilə bu barədə danışa biləcəyik. Və bu gün mən çox şadam ki, siz bunu mümkün hesab etdiniz, vaxt tapdınız. Axşam qeyri-rəsmi mehriban şəraitdə hər şey haqqında sakit danışmaq. bizi maraqlandıran suallar. Xoş gəlmişsiniz", - Putin bildirib.
O qeyd edib ki, Çin son illər öz inkişafında böyük sıçrayış edib, bu, bütün dünyada həqiqi marağa səbəb olur və Rusiya hətta Çinə bir az da paxıllıq edir.
Putin qeyd edib ki, Moskva və Pekinin beynəlxalq aləmdə qarşılıqlı fəaliyyəti dünya nizamının və çoxqütblülüyün fundamental prinsiplərinin möhkəmlənməsinə kömək edir.
Si Tszinpin vurğulayıb ki, "Çin tərəfi Çin-Rusiya münasibətlərinin inkişafına böyük diqqət yetirir, çünki bunun öz tarixi məntiqi var".
"Biz ən böyük qonşu ölkələrik, hərtərəfli strateji əməkdaşlığın tərəfdaşlarıyıq. Məhz bu status müəyyən edir ki, ölkələrimiz arasında sıx münasibətlər olmalıdır".
Zəngin gündəm
Çərşənbə axşamı dövlət səfərinin ən gərgin günü olacaq, Si Cinpin Rusiya rəhbərliyi ilə bir sıra danışıqlar aparacaq.
Rusiya Federasiyası Prezidentinin mətbuat katibi Dmitri Peskov bildirib ki, Putin və Tszinpin arasında rəsmi görüş mərasimi Moskva vaxtı ilə saat 15.00-da başlayacaq.
Onlar dar və geniş tərkibdə danışıqlar aparacaq, sonra mətbuata açıqlamalar verəcək və Rusiya Federasiyasının ən böyük şirkətlərinin rəhbərlərinin də dəvət olunduğu Fasetlər Sarayında keçiriləcək qala şam yeməyinə gedəcəklər.
Rusiya Təhlükəsizlik Şurasının sədr müavini Dmitri Medvedev, xarici işlər naziri Sergey Lavrov, baş nazirin müavini Dmitri Çernışenko, Mərkəzi Bankın rəhbəri Elvira Nabiullina, müdafiə naziri Sergey Şoyqu, Roskosmosun rəhbəri Yuri Borisov, Hərbi-Texniki Əməkdaşlıq üzrə Federal Xidmətin direktoru Dmitri Şuqayev və Rusiyanın Çindəki səfiri İqor Morqulov.
Geniş tərkibdə danışıqlarda baş nazirin altı müavini, prezidentin köməkçisi Maksim Oreşkin, iqtisadi inkişaf naziri Maksim Reşetnikov, nəqliyyat naziri Vitali Savelyev, maliyyə naziri Anton Siluanov, "Rosatom"un rəhbəri Aleksey Lixaçev də iştirak edəcək.
Prezidentin beynəlxalq məsələlər üzrə köməkçisi Yuri Uşakovun sözlərinə görə, danışıqlar zamanı iki ölkə arasında əməkdaşlığın bütün əsas mövzuları, o cümlədən enerji, hərbi-texniki əməkdaşlıq da müzakirə olunacaq.
Rusiya Federasiyası və Çin liderləri iki mühüm sənəd imzalayacaqlar - qarşıdan gələn yeni dövrdə hərtərəfli tərəfdaşlıq və strateji qarşılıqlı münasibətlərin dərinləşdirilməsinə dair birgə bəyanat və 2030-cu ilə qədər Rusiya-Çin iqtisadi əməkdaşlığının əsas sahələrinin inkişafı planı haqqında bəyanat.
Si Tszinpin çərşənbə axşamı Rusiyanın baş naziri Mixail Mişustinlə də ayrıca danışıqlar aparacaq.
Pozitiv gözləntilər
Valday Klubunun eksperti və Şanxay Strateji və Beynəlxalq Araşdırmalar Mərkəzinin vitse-prezidenti Nelson Vonq RİA Novosti-yə bildirib ki, Çin liderinin səfəri ikitərəfli münasibətlərin inkişafı üçün son dərəcə vacibdir, iki qonşu ölkənin liderləri arasında keçiriləcək danışıqlar "epoxal əhəmiyyət kəsb edəcək".
Analitikin fikrincə, Si Tszinpinin Rusiyaya səfərinin məqsədi həm də dünyaya və "xüsusən də Rusiya ilə Çin arasında hərtərəfli əməkdaşlıq və tərəfdaşlığın inkişafını daim tənqid edən ölkələrə" açıq siqnal verməkdir ki, Çin böyük dövlət kimi dövlət müstəqil diplomatiya və hamıya bərabər münasibət prinsiplərinə qətiyyətlə riayət edir və həmçinin "Çin heç bir başqa ölkənin təsirinə və nəzarətinə tabe deyil, heç kimdən qorxa bilməyəcəyini deməyək".
M.V Lomonosov adına Moskva Dövlət Universitetinin Asiya və Afrika Ölkələri İnstitutunun direktor əvəzi Aleksey Maslov RİA Novosti agentliyinə müsahibəsində qeyd edib ki, Rusiya və Çin liderləri həmçinin Rusiya-Çin əməkdaşlığının yeni formatlarını, Rusiya, Çin və digər ölkələr arasında müttəfiqlik əlaqələrinin inkişafı, həmçinin təhlükəsizliyin təmin edilməsində ŞƏT və BRİKS mexanizmlərində istifadəni müzakirə edəcəklər.
"Əlbəttə, Rusiya və Çin liderləri iqtisadiyyat sahəsində Rusiya-Çin əməkdaşlığının genişləndirilməsi məsələlərini müzakirə edəcək və ola bilsin, yeni neft-qaz müqavilələri, bu sahədə birgə Rusiya-Çin müəssisələrinin yaradılması üçün müqavilələr imzalayacaqlar. innovativ texnologiyaların tətbiqi", - Maslov bildirib.
Ekspertin sözlərinə görə, Rusiya və Çin liderləri güclü şəxsiyyətlərdir, onlar bir-birinə böyük hörmətlə yanaşır və bütün sahələrdə Rusiya Federasiyası və Çinin suverenliyinə nail olmağa çalışırlar.
Maslov qeyd edib ki, "Rusiya və Çin müasir dünyanın inkişafı üçün yeni mənalar formalaşdırmağa çalışır: bu, birincisi, dünyanın sanksiyalarsız, heç bir maneəsiz, tarif məhdudiyyəti olmadan inkişafıdır, bu, yeni texnologiyalar, yeni kəşflər və yeni nailiyyətlərin tətbiq olunduğu dünyadır.
Onun fikrincə, növbəti beş ildə Moskva və Pekin ticarəti şaxələndirməyə, elm, maliyyə sistemi sahəsində əməkdaşlığı inkişaf etdirməyə, o cümlədən hərbi-siyasi sahədə, beynəlxalq münasibətlərə yenidən baxılması sahəsində əməkdaşlığı artırmağa və çoxqütblü dünya yaratmağa davam edəcəklər.
Ukrayna məsələsi
İki ölkə liderləri bazar ertəsi qeyri-rəsmi görüşdə artıq Ukrayna məsələsini qaldırıblar. Putin bildirib ki, Rusiya hər zaman danışıqlar prosesinə açıqdır və Çinin Ukrayna ilə bağlı planına hörmətlə yanaşır.
Fevral ayında Çin Xarici İşlər Nazirliyinin 12 bəndlik bəyanatı Ukrayna böhranının siyasi həlli ilə bağlı mövqe nümayiş etdirib. Əsas məqamlar arasında bütün ölkələrin suverenliyinə və ərazi bütövlüyünə hörmət etmək zərurəti, Moskva ilə Kiyev arasında birbaşa dialoqun bərpası, daha da gərginliyin qarşısını almağa çağırış var.
Rusiya liderinin sözçüsü Dmitri Peskov deyib ki, “bu və ya digər şəkildə Ukrayna ilə bağlı fikir mübadiləsi zamanı bununla bağlı toxunulan mövzulara təbii ki, toxunulacaq”.
“Burada, əlbəttə ki, prezident Putin tərəfindən hərtərəfli izahatlar veriləcək ki, Si Tszinpin, necə deyərlər, Rusiya tərəfdən indiki anın görüntüsünü birbaşa əldə edə bilsin", - Peskov bildirib.
Valday Klubunun eksperti Nelson Vonq RİA Novosti-yə bildirib ki, “Çin hökuməti əvvəllər Ukrayna böhranı ilə bağlı Çinin mövqeyini əks etdirən bəyanat verib, bu bəyanatda sülh danışıqlarının irəliləyişindən və siyasi nizamlanmanın stimullaşdırılmasından danışılır, iki ölkə başçılarının bir-biri ilə görüşdüyünü güman etmək çətin deyil. müvafiq məsələləri müzakirə edəcək”.
Ekspertin sözlərinə görə, səfərin nəticələrinin nə olacağı, konkret addımların qeyd edilib-edilməyəcəyi, Si Tszinpinlə Vladimir Zelenski arasında telefon danışığının, hətta şəxsi görüşün baş tutacağına zamanla aydınlıq gələcək.
"Əminliklə demək olar ki, <...> Çin sülh danışıqlarını təşviq etmək və döyüşən qruplara qoşulmamaq mövqeyinə sadiq qalmağa davam edəcək", - Vonq bildirib.
M.V Lomonosov adına Moskva Dövlət Universitetinin Asiya və Afrika Ölkələri İnstitutunun direktor əvəzi Aleksey Maslov isə qeyd edib ki, “Rusiya və Çin liderləri Ukraynadakı münaqişənin bütün iştirakçı tərəflərin qürur və ləyaqətinə xələl gətirmədən həlli yollarını müzakirə edəcək, həmçinin gələcəkdə bu cür münaqişələrin qarşısını almaq üçün mexanizmlər hazırlayacaqlar".