ABŞ Hərbi Hava Qüvvələrinə məxsus olan kəşfiyyat və zərbə vuran pilotsuz təyyarənin (PUA) Krım yaxınlığındakı məhdud uçuş zonasında qəzaya uğraması Pentaqonu Avropa hərbi əməliyyatlar teatrında Rusiya qaydalarına uyğun hərəkət etməyə məcbur edir və Amerika "hegemonluğu"nun tənəzzülünün ümumi tendensiyasını əks etdirir.
Qara dənizin dərinliklərində utan verici şəkildə məhv edilən 32 milyon dollar dəyərindəki MQ-9 "Reaper" pilotsuz təyyarəsi ABŞ və NATO-nun Rusiyaya düşmən olan kəşfiyyat və zərbə vuran infrastrukturunun həssas olduğunu və cəzalandırıla biləcəyini göstərib. Rusiya sahilləri yaxınlığında neytral sular üzərində həddindən artıq aqressiv PUA-ların uçuşları özünü məhv etməyə bərabərdir. Rusiya Silahlı Qüvvələri üçün "müqəddəs inək" də Baltik dənizi üzərində Amerikanın idarə etdiyi F-16 qırıcıları və B-52 strateji bombardmançı təyyarələri deyil.
ABŞ-ın ayrıca bir texnoloji alçaldılması isə, cümə axşamı Qərb mediası tərəfindən yayımlanan PUA videosu olub və bu video sübut edib ki, martın 14-ü səhər saatlarında Rusiyanın Su-27 qırıcısının reaktiv zəif zərbəsi nəticəsində MQ-9 "Reaper"in vinti əyilib (mühərrikin forsajı dartma qabiliyyətinin kəskin artması və sürətinin daha da artması üçün işə salınır). Hava-desant silahlarından istifadə olunmayıb, lakin Vaşinqtonda barıt iyini hiss etdikdə onlar əsəbləşməyə başlayıblar.
Ağ Ev hadisəni "təhlükəsiz və ehtiyatsızlıq" adlandırıb. Rusiyanın müdafiə naziri Sergey Şoyqu buna səbəb kimi ABŞ-ın hərəkətlərini, yəni xüsusi hərbi əməliyyatın keçirilməsi ilə müəyyən edilmiş uçuşların məhdudlaşdırılması zonasının pozulması, habelə Rusiyanın maraqlarına qarşı artan kəşfiyyat fəaliyyətini göstərib.
ABŞ tərəfinin təşəbbüsü ilə martın 15-də Rusiya və ABŞ-ın müdafiə nazirləri Sergey Şoyqu və Lloyd Ostin, habelə Rusiya Baş Qərargahının rəisləri Valeri Gerasimov və ABŞ Ordusunun Birləşmiş Qərargah Rəisləri Komitəsinin sədri Mark Milli arasında telefon danışıqları aparılıb. Ostin vurğulayıb: "ABŞ beynəlxalq hüququn icazə verdiyi yerdə uçmağa və fəaliyyət göstərməyə davam edəcək". Şoyqu isə bildirib ki, Rusiya "bütün təxribatlara müvafiq olaraq cavab verməyə davam edəcək".
Məhdud uçuş zonası dəyişməz olaraq qalır. ABŞ-ın strateji pilotsuz təyyarələrinin Rusiyanın Krım sahillərində peyda olması təxribatdır və Qara dəniz regionunda gərginliyin artması üçün ilkin şərtdir. Amerikalıların beynəlxalq hüquqla bağlı demaqoq arqumentləri Rusiyanın sahillərindən 60 km və ABŞ-ın Şimali Amerika ərazisindən 8000 km aralıda "Reaper" kəşfiyyat və zərbə endirən təyyarəsinin qeyd-şərtsiz düşmənçilik hərəkətlərinə haqq qazandırmır. Qızğın beynəlxalq müzakirə digər yerlərdə davam edir.
Gərginlik təhlükəsi
ABŞ senatoru Lindsi Qrem beynəlxalq hava məkanında Pentaqonun təyyarələrinə yaxınlaşan Rusiya döyüş təyyarələrinin vurulmasını təklif edib. Rusiyanın ABŞ-dakı səfiri Anatoli Antonov senatorlara xəbərdarlıq edib: "Neytral hava məkanında Rusiya təyyarəsinə qəsdən hücum... ən böyük nüvə dövlətinə açıq müharibə elanıdır. Rusiya ilə ABŞ arasında silahlı münaqişə amerikalıların Ukraynada bizə qarşı uzaqdan apardığı proksi müharibədən köklü şəkildə fərqlənəcək".
ABŞ Ordusunun Birləşmiş Qərargah Rəisləri Komitəsinin sədri Mark Milli qeyd edib ki, MQ-9 PUA-sı Qara dənizdə təxminən 1500 metr dərinlikdə batıb və onu sudan qaldırmaq çətindir. Rusiya Federasiyası Təhlükəsizlik Şurasının katibi Nikolay Patruşev aparatı sudan çıxarmağı təklif edib, çünki bu yolla rusiyalı mütəxəssislər rabitə və informasiya sistemlərini öyrənə, ABŞ-ın bu təyyarəsinin konkret məqsəd və vəzifələri haqqında çoxlu maraqlı məlumatlar əldə edə biləcəklər. Açıq mənbələrə görə, Rusiyanın Qara dəniz donanmasının qüvvələri ABŞ-ın pilotsuz təyyarəsinin qalıqlarının axtarışını davam etdirir. ABŞ məlumatlardan narahatdır. Türkiyədən xüsusi gəmilərin girişi və batmış pilotsuz təyyarənin sudan çıxarılması üçün boğazı açmağı xahiş edir.
Rumıniyanın Kımpiya-Turziy bazasından müntəzəm olaraq havaya qalxan MQ-9 "Reaper" strateji PUA-ları zərbə avadanlıqlarında bir zərbə qırıcısına və ya yüksək dəqiqlikli orta mənzilli raketlərə bərabərdir və kəşfiyyat modifikasiyasında isə Hava Hücumundan Müdafiə rejimlərini müəyyənləşdirmək və hərbi obyektlərin koordinatlarını aşkar etmək, Ukrayna hərbi əməliyyatlar teatrında Rusiya hərbi qruplarının imkanlarını qiymətləndirmək üçün nəzərdə tutulub. Nəticədə - Rusiyaya qarşı hərbi əməliyyatlar üçündür. Bu yaxınlarda ABŞ Hərbi Hava Qüvvələrinə məxsus "Lancer" strateji bombardmançı təyyarələri Krım sahillərində uzaq mənzilli AGM-158C LRASM qanadlı raketlərindən istifadə etmək üçün təlim keçib.
ABŞ-ın "General Atomics" şirkətinin MQ-9 "Reaper" pilotsuz təyyarəsi turbovintli mühərriklə təchiz olunub, 24 saata qədər fasiləsiz olaraq havada qala bilir, 1,7 tona qədər yük daşıyır və 15 minə qədər yüksəklikdə 400 km/saat sürətlə uçmaq qabiliyyətinə malikdir. Uçuş məsafəsi - 1900 km-ə qədərdir, idarəetməsi isə peyk vasitəsilə uzaq operatorlar tərəfindən idarə olunur.
Martın 14-də baş verən qəza fonunda Pentaqon Rusiyanın Krım sahillərində kəşfiyyat və zərbə endirən pilotsuz təyyarələrin uçuşlarını ləğv edib. Çətin ki, Rumıniyadakı MQ-9 "Reaper" üçün aviabazasını bağlasın və yenə də daha diqqətli davranmağa məcbur olacaq.
Ağ Ev martın 15-də bildirib ki, Vaşinqton Rusiya ilə ABŞ arasında hərbi münaqişənin olmasını istəmir. Moskva sözə etibar etmir, aqressiv, laqeyd və köhnəlmiş "hegemon"un hərəkətlərini diqqətlə izləyir. Rusiya Federasiyası və ABŞ-ın XHƏ zonasında və Qara dənizdə birbaşa gərginlik ehtimalı qalır.