BAKI, 17 fevral — Sputnik. Qərb ölkələrinin nümayəndələrinin adətən xarici siyasət və müdafiə məsələlərini müzakirə etdiyi növbəti illik Münxen konfransı cümə günü, fevralın 17-də başlayıb. Tədbirin ətrafında həyəcan onun başlamasından bir neçə ay əvvəl başlayıb. Ötən ilin sonunda Rusiya rəsmiləri bu tədbirdə iştirak etmək istəmədiklərini bildiriblər. Ədalət naminə qeyd etmək lazımdır ki, təşkilatçılar da Rusiya Federasiyasının rəsmi nümayəndələrini dəvət etmək üçün "alışıb-yanmırdılar".
Münxen konfransı ərəfəsində beynəlxalq vəziyyət
Konfransdan xeyli əvvəl məlum olub ki, əsas müzakirə mövzusu Rusiyanın qınanması və Çinin tənqidi olacaq. Tədbirin təşkilatçıları dünya siyasətində mövcud vəziyyəti demokratiyanın avtokratiyaya qarşı qarşıdurması hesab edirlər, üstəlik onlar bunun Ukrayna ərazisində Rusiya xüsusi hərbi əməliyyatının (XHƏ) başlaması ilə özünü göstərdiyini vurğulayırlar. Ancaq bir məqama diqqət yetirmək yerinə düşər ki, özlərini "demokrat"lar adlandıran təşkilatçılar "avtokrat"lara sözünün təqdim edilməsini yersiz hesab edərək, onların birtərəfli müzakirə edilməsinə üstünlük verirlər. Siyasi elm baxımından heç bir tənqidə tab gətirməyən demokratiyanın özünəməxsus təfsiri.
Münxen ətrafındakı vəziyyət Rusiya Xarici İşlər Nazirliyində açıq şəkildə təsvir edilib. Rusiya XİN-nin rəsmi nümayəndəsi Mariya Zaxarova bildirib ki, Münxen Konfransının yeganə məqsədi Rusiya və Çini qınayaraq "Qərb maraqları klubu"na çevrilib. "Qoy onlar özləri elə öz qazanlarında qaynasınlar", - deyə Zaxarova əlavə edib.
"Biz bütün fikirlərin təqdimatını təmin edə bilən və reallığa obyektiv cavab verə bilən platformaları perspektivli hesab edirik", - deyə Rusiya Xarici İşlər Nazirliyinin nümayəndəsi bildirib.
Öz növbəsində Rusiya prezidentinin mətbuat katibi Dmitri Peskov bildirib ki, Münxen Konfransı hələ də çoxları üçün tələb olunur, lakin obyektivliyi itirdiyinə görə, o demək olar ki, baxışi kluba çevrilib. O qeyd edib ki, bu mərhələdə bunu müzakirə platforması kimi qəbul etmək çətindir. Onun sözlərinə görə, indi bu klubda yalnız bir fikir müzakirə oluna bilər və bunu yalnız onun tərəfdarları edə bilər.
Təşkilatçıların qərəzliliyinin daha bir nümunəsi Rusiya Federasiyasında xarici agent kimi tanınan rekord sayda rusiyalı müxalifətçisinin konfransa dəvət olunması faktı ola bilər.
Mövcud konfransın xüsusiyyətləri
Xüsusilə vurğulamaq lazımdır ki, Münxendə Ukraynanın hazırkı vəziyyəti Rusiya olmadan müzakirə olunur. Ekspertlər bunu Qərbin strateji səhvi hesab edirlər, çünki Avropa indiki şəraitdə Avropa təhlükəsizlik sisteminin qurulması baxımından Rusiya olmadan fəaliyyət göstərə bilməz, bu da Brüsselin indiki son dərəcə mürəkkəb beynəlxalq şəraitdə dərk etməsi vacibdir. Analitiklər hesab edirlər ki, Qərb ölkələrinin dünya nizamının birqütblü sistemini daha da gücləndirmək cəhdləri əvvəlcə uğursuzluğa məhkum olub.
Siyasi elmlər doktoru Aleksandr Qusev Rusiya Prezidenti Vladimir Putinin 2007-ci ildə Münxendə verdiyi açıqlamanı xatırladır. Burada Putin ABŞ-ı və onun müttəfiqlərini "birqütblü dünyanı təsdiqləmək" cəhdinə, Rusiyaya təhlükə yaratmaqla NATO-nun genişləndirilməsinə görə kəskin tənqid edib. Eyni zamanda dövlət başçısı bildirib ki, Rusiya müstəqil xarici siyasət aparmaq imtiyazından heç vaxt imtina etməyəcək.
Qusevin fikrincə, bu yaxınlarda Rusiya Federasiyası ilə Qərb arasında ziddiyyətlərin olmasına baxmayaraq, Avropa təhlükəsizliyi ilə bağlı ümumi yanaşma mövcud olub.
Alman politoloqu Aleksandr Rar hesab edir ki, əgər dünya o zaman Vladimir Putinin Münxendəki çıxışına daha diqqətlə yanaşsaydı, qlobal böhranın qarşısını almaq olduqca mümkün olardı.
Analitiklər qeyd edirlər ki, bu gün dünyada ABŞ-ın başçılıq etdiyi Qərb dövlətlərinin və Rusiya və Çinin lider olduğu çoxqütblü dünya düzəninin aid olduğu birqütblü dünya tərəfdarları arasında ciddi qarşıdurma müşahidə olunur. Bu qarşıdurma artıq dünyanı Ukraynadakı silahlı qarşıdurmaya gətirib çıxarıb ki, bu da çoxdan qonşular arasında münaqişə kateqoriyasından çıxıb və Rusiya ilə kollektiv Qərb arasında silahlı qarşıdurmaya çevrilib. Hansı ki, yeri gəlmişkən, nə Moskvada, nə Vaşinqtonda, nə də Brüsseldə bunu gizlətmirlər.
Konfransdan gözləntilər
Ekspertlərin fikrincə, eyni mövqeyi bölüşən insanların iştirak etdiyi konfransın müzakirə platformasından yeni nəsə gözləmək əbəsdir. Çox güman ki, bəziləri nəsə təklif edəcək, bəziləri dəqiqləşdirmələr edəcək, bəziləri Qərbin bir neçə aydır yayımladığını dəstəkləyəcək. Ümumi vəziyyəti və Rusiya ilə bağlı hökm sürən mövqeyi nəzərə alaraq, tərəflər köhnə nizamın gücləndirilməsi mexanizmlərini və yeni dünya düzəninin yaranmasına qarşı müqavimət metodlarını müzakirə edəcəklər, onları "demokratiya" və "avtokratiya"lar arasında toqquşma kontekstində təqdim edəcəklər.
Unutmayın ki, tədbirdə 40-dan çox dövlət və hökumət başçısı, 90-a yaxın nazir, həmçinin beynəlxalq təşkilatların və biznes dairələrinin nümayəndələri iştirak edəcək. Hazırda bir çox siyasətçilər bu tədbiri digər ölkələrdən olan həmkarları ilə fikir mübadiləsi aparmaq imkanı kimi qiymətləndirirlər.
Onu da qeyd edək ki, konfrans çərçivəsində region ölkələrinin nümayəndələrinin iştirakı ilə "Cənubi Qafqazda təhlükəsizliyin təmin edilməsi" mövzusunda panel müzakirəsi keçiriləcək. Əvvəlcə ATƏT-in baş katibi Helqa Şmidtin və Gürcüstanın baş naziri İrakli Qaribaşvilinin orada iştirak edəcəyi güman edilib.
Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev də konfransa gəlib və bir sıra ikitərəfli görüşlər keçirir.
Prezident İlham Əliyev Münhen Təhlükəsizlik Konfransı çərçivəsində enerji təhlükəsizliyinə dair dəyirmi masada iştirak edir
Yalnız Ermənistanın baş naziri Nikol Paşinyan yoxdur, onun gəlişi bu yaxınlarda Ermənistan tərəfi tərəfindən açıqlanıb.
Bu yaxınlarda ekspertlər iki liderin görüşünün mümkünlüyünü istisna etmirdilər, lakin Paşinyanın Münxendə regionla bağlı panel müzakirələrdə iştirakdan imtina etməsini nəzərə alsaq, görüş qeyri-müəyyən vaxta qədər təxirə salınıb.