BAKI, 8 fevral — Sputnik. Rusiya neft məhsulları üçün tətbiq edilən qiymət tavanı tədarük zəncirlərini pozacaq və Avropada yanacaqdoldurma məntəqələrində yanacağın qiymətlərinin artmasına səbəb olacaq. Avropa eksperti, Belçikanın Lyej Universitetinin və Paris Politexnik İnstitutunun müəllimi Damien Ernst belə hesab edir.
Xatırladaq ki, bir sıra ölkələrin Rusiyadan tədarüklərə qarşı yanacaq sanksiyaları fevralın 5-dən qüvvəyə minib: Aİ Rusiya neft məhsullarının idxalını qadağan edir. Aİ və G7 ölkələri isə onlar üçün qiymət tavanı müəyyən edir. Limit Rusiyadan neftin istinad markasına (dizel yanacağı) yüksək qiymətlə satılan neft məhsullarının barreli üçün 100 ABŞ dolları, endirimlə satılanlar (mazut) üçün isə 45 dollar müəyyən edilib.
"Avropaya gəlincə, mən başa düşmürəm ki, başqa mənbələr (neft məhsulları) tapmaq üçün bu tələskənlik yanacaqdoldurma məntəqələrinin qiymətlərinə necə təsir etməyə bilər... Bazarlardakı gərginlik qiymətləri qaldıracaq. Bunun ən əsas səbəbi formalaşması onilliklər çəkən təchizat zəncirlərinin pozulmasıdır. Bu "deoptimallaşdırma" baha başa gələcək və nəqliyyat xərclərinin artmasına səbəb olacaq, çünki neft məhsulları qonşu Rusiyadan deyil, daha uzaq regionlardan tədarük ediləcək", - deyə "RİA Novosti"nin eksperti bildirib.
Ernstin fikrincə, bu, Avropadakı yanacaqdoldurma məntəqələrində yanacağın qiymətinin bir litri üçün beş avrosent artmasına səbəb ola bilər. Eyni zamanda, qiymət artımı ilk dörd-beş ay ərzində məhdudlaşdırılacaq və 2023-cü ilin sonu və 2024-cü ildə intensivləşəcək, ona görə də Avropa ölkələri tez bir zamanda neft məhsullarının alternativ tədarükçülərini tapmalıdırlar. Xüsusilə, Rusiya Federasiyasından alınan xam nefti emal edərək Avropaya neft məhsullarının satışını artıra bilən ABŞ, Fars körfəzi ölkələri, Türkiyə və ya Hindistan bu tədarükçülərdən ola bilər.
Bundan əlavə, ekspertin fikrincə, Rusiya neft məhsullarına qiymət limitinin tətbiqi dünya bazarlarında vəziyyətə təsir edəcək. "Avropada istehlak edilən dizelin dörddə biri hələ 2023-cü ilin yanvarında Rusiyadan tədarük edilirdi. Bu, Ukrayna böhranı başlayandan bəri tədarükün yarısıdır. Bu gün gündəlik həcm (istehlak), təxminən, 450 min barrel təşkil edir... Bu tədbir dünyada gərginlik yaradaraq bazarlara və Avropaya mənfi təsir göstərə bilər", - deyə Ernst ehtimal edir.
Ekspert hesab edir ki, eyni zamanda, neft bazarı bir çoxu Rusiyada yerləşən yeni yataqlara investisiya çatışmazlığından uzunmüddətli perspektivdə əziyyət çəkəcək.
Bununla yanaşı, Rusiya gəlirləri üçün Avropa ölkələri tərəfindən neft məhsullarına qiymət tavanının tətbiqi "çox məhdud" nəticələrə səbəb olacaq, çünki Aİ ölkələrindən başqa dünyada çoxlu potensial alıcı var. Beləliklə, bu tədbir kifayət qədər simvolik xarakter daşıyacaq və Rusiyaya deyil, Avropanın özünə daha çox ziyan vuracaq", - deyə o əlavə edib.
Qeyd edək ki, Rusiya Federasiyasının Ukraynada xüsusi əməliyyatına başlamasından sonra Qərb Rusiyaya qarşı sanksiya təzyiqlərini artırıb. Təchizat zəncirlərinin pozulması Avropa və ABŞ-da yanacaq və ərzaq qiymətlərini artırıb.