BAKI, 23 dekabr — Sputnik. Pandemiyadan sonrakı dövrdə iqtisadi fəallığın bərpası və ixrac axınlarının yenidən istiqamətləndirilməsi fonunda nəqliyyat-logistika mərkəzlərinin və dəhlizlərin rolu əhəmiyyətli dərəcədə artıb. Belə ki, bu ilin əvvəlindən Süveyş kanalından keçən gəmilərin sayı əhəmiyyətli dərəcədə - 2021-ci ildəki 21,7 min ədəddən 23 minə qədər artıb. Nəticədə, su arteriyasının gəlirləri demək olar ki, rekord həddə - 8 milyard dollara qədər yüksəlib.
Azərbaycan ərazisindən də yükdaşımalar artır. 2022-ci ilin yanvar-oktyabr aylarının yekunlarına görə, Avropa-Qafqaz-Asiya (TRACECA) beynəlxalq nəqliyyat dəhlizinin (BND) Azərbaycan bölməsi ilə yüklərin daşınması ötən ilin müvafiq dövrü ilə müqayisədə 27% artaraq 42,5 milyon tona çatıb.
Eyni zamanda, Azərbaycanda su nəqliyyatı ilə 6,3 milyon ton yük daşınıb ki, bu da ötən ilin müvafiq dövrü ilə müqayisədə 40,9 faiz çoxdur. Tranzit yüklərin onların ümumi həcmində xüsusi çəkisi isə 92,3 faiz təşkil edib.
Ümumilikdə, 2022-ci ilin əvvəlindən Şərq-Qərb dəhlizi ilə Azərbaycan ərazisindən tranzit yükdaşımaları 20%, Şimal-Cənub beynəlxalq nəqliyyat dəhlizi üzrə isə 33% artıb.
Azərbaycanın yükdaşımalardan əldə etdiyi gəlirlər artır
Azərbaycan ərazisindən keçən yükdaşımaların artımı onun gəlirlərinin də artmasına səbəb olur. Təkcə TRACECA layihəsi çərçivəsində 2022-ci ilin yanvar-sentyabr aylarında yüklərin daşınmasından il ərzində 33,2% - 539,6 milyon manata qədər artım olub. Tranzit yüklərin daşınmasından isə 230 milyon manat gəlir əldə edilib.
Prezident İlham Əliyevin təsdiq etdiyi "Azərbaycanın 2022-2026-cı illər üçün sosial-iqtisadi inkişaf Strategiyası" çərçivəsində ölkənin tranzit potensialının artırılması nəzərdə tutulur. Nəticədə yaxın 5 ildə Azərbaycanın tranzit yükdaşımalardan əldə etdiyi gəlirin iki dəfə artaraq 450 milyon manat təşkil edəcəyi gözlənilir.
Böyümək üçün yer var
Azərbaycan ərazisindən yükdaşımaların ildən-ilə artmasına baxmayaraq, ekspertlər hesab edir ki, ölkə hələ də öz nəqliyyat-logistika potensialından tam istifadə etmir. Beləliklə, Azərbaycan Transxəzər Dəhlizi, "Şimal-Cənub" beynəlxalq nəqliyyat dəhlizinin, Avropa-Qafqaz-Asiya (TRACECA) beynəlxalq nəqliyyat dəhlizinin və digər mühüm layihələrin yolunda yerləşir ki, bu da onu logistik dəhlizlərin mühüm həlqəsinə çevirir.
Bakının beynəlxalq daşımalarda rolunu nəzərə alaraq, Azərbaycan hakimiyyəti nəqliyyat və logistika infrastrukturunu müasirləşdirir. Belə ki, ölkədə, xüsusilə dövlət sərhədi istiqamətində avtomobil yolları genişlənir, həmçinin, buraxılış məntəqələrinin keçid qabiliyyəti də artır.
Bundan əlavə, Bakı Beynəlxalq Dəniz Ticarət Limanının buraxılış qabiliyyətinin, təqribən, 1,7 dəfə - ildə 15 milyon tondan 25 milyon tona qədər genişləndirilməsi istiqamətində işlər aparılır. Həmçinin, limanın logistik imkanlarını inkişaf etdirmək məqsədilə onun ərazisində mineral gübrələrin daşınması üçün iki yeni terminalın və taxıl terminalının tikintisi nəzərdə tutulur.
Bundan başqa, Azərbaycanın işğaldan azad edilmiş əraziləri yükdaşıma sahəsində də imkanlarını genişləndirib. Bu torpaqların bərpası ilə bağlı dövlət proqramı çərçivəsində hökumət nəqliyyat infrastrukturunun qurulması üzərində işləyir.
Belə ki, 2022-2023-cü illər üçün Bərdə-Ağdam, Qubadlı-Eyvazlı, Qubadlı-Mahmudlu-Yazdüzü-Ermənistanla sərhəd, Xudafərin-Qubadlı-Laçın, Horadiz-Cəbrayıl-Zəngilan-Ağbənd yollarının tikintisi nəzərdə tutulub. Bu, Qarabağı və Şərqi Zəngəzuru Asiyanı Avropa ilə birləşdirəcək beynəlxalq nəqliyyat dəhlizlərinin bir hissəsinə çevirəcək.
Nəqliyyat potensialının və investisiyaların artması
Azərbaycanın beynəlxalq nəqliyyat dəhlizlərində rolunun artması onun iqtisadiyyatına xarici investisiyaların artmasına səbəb olacaq. Belə ki, Ələt Azad iqtisadi Zonasının (AİZ) investisiya obyektlərindən birinə çevriləcəyi gözlənilir. Bu il AİZ-in ərazisində kommunal infrastrukturun tikintisi və enerji obyektlərinin yaradılması üzrə işlərə başlanılıb.
Onun ərazisində anbarların və konteynerlərə xidmət göstərən obyektlərin tikintisi hesabına logistika qovşağının yaradılması gözlənilir.
Eyni zamanda, AİZ-də vergi güzəştləri və rüsumlar da tətbiq olunacaq. Beləliklə də, o, xarici sərmayələrin cəlb edilməsi üçün mühüm mexanizmə çevriləcək.