BAKI, 11 noyabr — Sputnik. Hesablama Palatası "İnnovasiya və Təchizat Mərkəzi" publik hüquqi şəxsdə aparılmış auditin nəticələrini açıqlayıb.
"İnnovasiya və Təchizat Mərkəzi"ndə aparılan kənar dövlət maliyyə nəzarəti tədbiri Mərkəzin 2020-2021-ci illərdə fəaliyyəti və bu fəaliyyəti təmin etmək məqsədilə istifadə olunmuş ümumilikdə 228,1 mln. manat məbləğində vəsaiti əhatə edib.
Məlumatda deyilir ki, həmin məbləğin 202,5 mln. manatı dərman vasitələri, tibbi ləvazimatlar və materiallarının, 18,7 mln. manatı isə tibbi avadanlıqların alınmasına yönəldilmiş, eləcə də,17,6 mln. manat məbləğində dərman vasitələri, tibbi ləvazimatlar və avadanlıqlar (tibbi tələbat) beynəlxalq təşkilatlar və istehsalçılar tərəfindən əvəzsiz qaydada verilib.
Tibbi tələbatların və bununla bağlı büdcə vəsaitlərinə olan tələbat üzrə proqnozların əsaslı şəkildə hazırlanmaması səbəbindən bəzi hallarda illik tələbatdan daha çox dərman alınıb, faktiki tələbatın müəyyənləşdirilməməsi və paylanmada nəzərə alınmaması proqramlar çərçivəsində xəstəxanalar üzrə bir xəstəyə düşən vəsaitin məbləğinin nəzərəçarpacaq dərəcədə fərqlənməsi ilə nəticələnib.
Auditlə Mərkəz tərəfindən 2018-2021-ci illərdə alınmış 100 halda 3342,5 min manat məbləğdə tibbi avadanlıq, inventar və ehtiyatlar, eləcə də, 2018-ci ildə 2 halda humanitar qaydada verilmiş 622,9 min manat məbləğdə hemodializ avadanlıqları, eləcə də cəmi 215,0 min manat məbləğdə tibbi ləvazimat və dərman vasitələrinin istifadə müddəti bitənədək anbarda istifadəsiz saxlanıldığı müəyyən edilib. Eləcə də, hüquqi aktların tələbləri pozularaq 1,2 mln. manat məbləğində dərman vasitəsinin istifadə təlimatları Azərbaycan dilinə tərcümə olunmayıb.
Eyni molekulyar tərkibə, lakin fərqli qiymətlərə malik dərmanlar üzrə bəzi hallarda daha ucuz qiymətlər tətbiq edilməmiş, nəticədə, həmin hallar üzrə daha çox vəsait istifadə olunmuşdur. Bununla yanaşı, il ərzində mərkəzləşmiş xərclərdən proqramların və tədbirlərin təminatı üçün dərman vasitələrinin alınmasına vəsait yönəldilib ki, bu da müalicə-profilaktik müəssisələrin təminatında riskləri formalaşdırıb.
Funksional fəaliyyət tələbata və dövlət büdcəsindən ayrılmış vəsait çərçivəsində təşkil edilməmiş, 847,9 min manat məbləğində dövlət vəsaitinin akkreditiv hesablara köçürülməsi ilə faktiki olaraq istifadə olunmadığı halda büdcə vəsaitlərinin kassa icrasına aid edilmiş, bu isə hesabatlarda təhriflərə yol açıb.
Dərmanların topdansatış qiyməti və tariflərin müqayisəsi Tarif Şurası tərəfindən tariflərin müəyyənləşdirilməsi məqsədilə tətbiq olunan yanaşmanın bazarda mövcud olan qiymətlərin və meyllərin nəzərə alınmaqla çevik qaydada yenilənmədiyini göstərib. Belə ki, alınan 144 adda eyni dərmanın 81-də qiymət azalsa da, onlardan 4-də bu azalma fonunda tarif artırılmış, 67 adda dərmanın tarifinin sabit qalması fonunda qiyməti azalıb ümumilikdə, tariflər 75 adda dərman üzrə 18,5%- 57,1% daha baha müəyyənləşdirilib.
Qeyd edilib ki, müqavilələrdə yararlılıq müddəti istehsal tarixindən ən azı 60,0% səviyyəsində müəyyən edilsə də, 6 adda dərman vasitəsinin yararlılıq müddəti 30%-dən aşağı, 10 adda dərman vasitəsinin yararlılıq müddəti 30-40%, 36 adda dərman vasitəsinin yararlılıq müddəti 40-50% və 129 adda dərman vasitəsinin yararlılıq müddəti 50%-60% aralığında olub.
Mərkəz tərəfindən qiymət intizamına nəzarət edilməyib, bir sıra hallarda obyektiv iqtisadi səbəblər olmadan bəzi malların alınması zamanı daha baha qiymətlər tətbiq olunub, eləcə də auditin əhatə etdiyi illərdə eyni mal üzrə fərqli qiymətlərlə alışlar həyata keçirilib, eyni dərman vasitələri bəzi müqavilələrdə və podratçılardan bir il daxilində fərqli qiymətlərlə alınıb.
Ölkədə bu sahədə alışı həyata keçirən qurumlar üzrə məlumatların müqayisəsi ilə eyni dərman vasitəsi üçün bəzi hallarda Mərkəz tərəfindən, bəzi hallarda isə İcbari Tibbi Sığorta üzrə Dövlət Agentliyi (İTS) və TƏBİB tərəfindən müqavilələrin daha yüksək qiymətlərlə bağlanıldığı müəyyən olunub.
Tibbi avadanlıqlara və iddiaçılara tələblər düzgün müəyyənləşdirilməyib, bağlanmış müqavilələrdə bəzi hallarda avadanlıqların dəyəri və göstəriləcək xidmət haqqı ayrı-ayrılıqda deyil, ümumi məbləğ kimi qeyd edilmiş, avadanlıqların ölkəyə gətirilməsi prosesində gömrük rəsmiləşdirilməsi zamanı avadanlıqlara aid xüsusiyyətlərin qeyd edilməməsi, bəzi hallarda bir neçə avadanlığın bir yerdə əks olunması və ya avadanlıqların tam vahid olaraq deyil, ayrı-ayrı hissələri olmaqla idxalı audit sübutlarının toplanması imkanlarını məhdudlaşdırıb.
Nəzarət tədbirinin nəticəsi olaraq yol verilmiş nöqsanlar səbəbindən artıq ödənilmiş 2,2 mln. manat məbləğində vəsait dövlət büdcəsinə bərpa edilib, İTS və TƏBİB tərəfindən Mərkəzlə müqayisədə daha yüksək qiymətlərin tətbqi olunduğu hallar üzrə həmin qurumlara məlumatlar göndərilib. Tibbi avadanlıqların satınalınması zamanı ehtimal olunan qiymətin yüksək müəyyənləşdirilməsi halları, eləcədə audit sübutlarının toplanmasında yaranan məhdudiyyətlər və cinayət tərkibinin əlamətlərinin olma ehtimalı nəzərə alınaraq auditin nəticələri barədə müvafiq materiallar Azərbaycan Respublikasının Baş Prokurorluğuna göndərilib.